Việt Nam: Điểm sáng hiếm hoi trong bức tranh kinh tế toàn cầu ảm đạm

Theo TTXVN, sau hơn 2 năm "oằn mình" chống chọi với đại dịch Covid-19, nền kinh tế thế giới đến nay vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn khác nhau, bao gồm khủng hoảng năng lượng tại châu Âu, lạm phát tăng phi mã buộc nhiều ngân hàng trung ương lớn phải tích cực tăng lãi suất bất chấp nguy cơ suy thoái, cộng với việc đại dịch Covid-19 chưa được kiểm soát hoàn toàn đã khiến hoạt động kinh tế xã hội tại nhiều quốc gia trên thế giới bị hạn chế.

Tuy nhiên, trái ngược với triển vọng ảm đạm của phần lớn các nền kinh tế trên toàn cầu, kinh tế Việt Nam lại được các tổ chức tài chính cũng như giới truyền thông thế giới đánh giá đầy lạc quan dù cho còn tồn tại một số rủi ro nhất định.

Điểm sáng hiếm hoi trong bức tranh kinh tế ảm đạm 

Mới đây, trong Báo cáo cập nhật tình hình kinh tế tại khu vực Đông Á - Thái Bình Dương công bố ngày 26/9, Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo kinh tế khu vực năm nay sẽ giảm tốc so với mức tăng trưởng 7,2% của năm 2021, trước khi bật tăng lên mức 4,6% vào năm tới.

WB cho rằng, nền kinh tế toàn cầu suy yếu đang làm giảm nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu và hàng hóa chế tạo của khu vực Đông Á và Thái Bình Dương. Bên cạnh đó, lạm phát gia tăng ở bên ngoài đã thúc đẩy việc tăng lãi suất, qua đó gây ra xu hướng rút vốn khỏi thị trường khu vực và làm suy yếu đồng nội tệ tại một số quốc gia.

Thậm chí, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) David Malpass đã phải cảnh báo rằng nguy cơ kinh tế toàn cầu suy thoái có thể kéo dài sang tới năm 2023 và lâu hơn nữa.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam được dự báo sẽ dần đầu khu vực với mức tăng trưởng là 7,2% trong năm 2022, tăng từ mức dự báo hồi tháng 4 là 5,3% nhờ nhu cầu trong nước phục hồi mạnh cùng các hoạt động chế biến, chế tạo dựa theo định hướng xuất khẩu vẫn tiếp tục phát triển vững chắc.

Cùng ngày, báo Financial Times (Anh) cũng đã đăng bài viết với nội dung đánh giá cao những kết quả hoạt động kinh tế mà 7 quốc gia, trong đó bao gồm cả Việt Nam đạt được trong bối cảnh nền kinh tế thế giới nói chung đang đối mặt với triển vọng u ám.

Những nền kinh tế nổi bật được bài báo nhắc đến gồm Việt Nam, Ấn Độ, Indonesia, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Saudi Arabia và Nhật Bản. Trong đó, điểm chung của các nền kinh tế này đó là tăng trưởng tương đối cao, lạm phát ở mức vừa phải hoặc lợi nhuận thị trường chứng khoán cao hơn so với các nền kinh tế khác.

Financial Times không quá bất ngờ khi Việt Nam có mặt trong danh sách 7 nước có hoạt động kinh tế hiệu quả và coi đây như một minh chứng điển hình cho thấy các chính sách của chính phủ đang phát huy hiệu quả.

Nhờ việc đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất xuất khẩu cũng như mở cửa nền kinh tế, Việt Nam đang tăng trưởng ở mức gần 7%. Đây được ghi nhận là tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới. 

Ngày 21/9 mới đây, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng đã cắt giảm dự báo tăng trưởng của các nền kinh tế đang phát triển tại khu vực châu Á trong năm 2022 và 2023, trong bối cảnh một loạt thách thức gia tăng trên toàn cầu.

Tuy nhiên, đối với Việt Nam, ADB vẫn giữ nguyên dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2022 và 2023 trong ba Báo cáo Triển vọng Phát triển châu Á gần nhất. Cụ thể, ADB có trụ sở ở Manila, Philippines dự báo GDP Việt Nam sẽ tăng trưởng 6,5% trong năm nay và tăng 6,7% trong năm tới.

Với mức dự báo tăng trưởng này, Việt Nam sẽ trở thành nền kinh tế có mức tăng trưởng mạnh nhất Đông Nam Á trong năm 2022 và 2023.

Bên cạnh đó, dự báo của ADB còn phản ánh sự lạc quan tương đối của các tổ chức quốc tế về triển vọng kinh tế Việt Nam. Công ty đánh giá tín nhiệm hàng đầu thế giới Moody’s Investors Service mới đây đã nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam từ Ba3 lên mức Ba2 và triển vọng Ổn định. 

Trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động và thách thức như hiện nay, việc tổ chức Moody’s nâng định mức tín nhiệm quốc gia của Việt Nam là hết sức tích cực, thể hiện sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với các nỗ lực của nước ta.

Ngoài ra, Việt Nam cũng là quốc gia châu Á duy nhất được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nâng dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2022 vào hồi giữa tháng 9 này, nhờ việc gỡ bỏ hạn chế liên quan tới dịch Covid-19 cũng như các nỗ lực bao phủ vaccine, các chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội được triển khai mạnh mẽ và hiệu quả, dẫn đến sự phục hồi của các lĩnh vực như du lịch.

Ông Andrew Jeffries, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam đánh giá cao về khả năng duy trì ổn định nền kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với hàng loạt cú sốc.

Ông Jeffries cho rằng, chính sách tiền tệ được Chính phủ Việt Nam thực hiện từ trước đến nay đã góp phần lớn vào thành công này, giúp nguồn cung tiền được kiểm soát và đảm bảo nguồn cung tín dụng, giải quyết áp lực lạm phát, ổn định tỷ giá hối đoái, cung cấp hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp để phục vụ quá trình phục hồi.

Trước bối cảnh một loạt Ngân hàng trung ương, điển hình là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã điều chỉnh tăng mạnh lãi suất để kiềm chế lạm phát. Điều này đã tạo ra một làn sóng thoái vốn khỏi các nền kinh tế mới nổi.

Tuy nhiên, ông Jeffries nhận định Việt Nam sẽ ít chịu ảnh hưởng hơn so với các quốc gia châu Á khác nhờ tỷ lệ nợ công tương đối thấp, tương đương 43% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Cùng với đó, các biện pháp kiểm soát vốn cũng giúp hạn chế các dòng tiền đầu cơ ngắn hạn từ nước ngoài chảy vào và chảy ra khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam.

Việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam mới đây đã tăng một loạt lãi suất điều hành thêm 1 điểm phần trăm là một ví dụ điển hình cho thấy Chính phủ sẵn sàng đưa ra các biện pháp can thiệp cần thiết và kịp thời để duy trì tính ổn định tiền tệ giữa làn sóng nâng lãi suất của các ngân hàng trung ương lớn.

Tiềm ẩn những rủi ro

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam đang được đánh giá là phục hồi rất nhanh chóng và ấn tượng, song các định chế tài chính quốc tế vẫn đưa ra một số khuyến nghị dành cho Việt Nam trong việc điều hành chính sách tài khóa và tiền tệ nhằm ứng phó với các thách thức ngày càng nghiêm trọng.

Ông Francois Phainchaud, Trưởng đại diện Văn phòng Đại diện IMF tại Việt Nam nhấn mạnh việc điều hành chính sách tiền tệ cần hết sức thận trọng và phải tính toán kỹ lưỡng. Chẳng hạn, tỷ giá Việt Nam đang thấp hơn so với các nước khác, Ngân hàng Nhà nước đang cố gắng ổn định tỷ giá này để giúp sản xuất trong nước. Bên cạnh đó, chính sách về tài khóa hỗ trợ chính sách tiền tệ cũng như phục hồi kinh tế cũng cần được triển khai. Trong đó, chính sách về tài khóa cần hỗ trợ mạnh mẽ hơn, hướng đến mục tiêu cụ thể và trên diện rộng để tránh đi ngược lại chính sách tiền tệ.

Bên cạnh đó, đại diện IMF cũng cho rằng Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục xử lý vấn đề nợ xấu và các rủi ro tiềm tàng. Tăng trưởng tín dụng của Việt Nam đang tăng khá nhanh cùng GDP tăng cao, do vậy Ngân hàng Nhà nước cần tăng cường hệ thống ngân hàng để phát triển thị trường vốn.

Ngoài ra, WB cũng cảnh báo một số rủi ro tiềm ẩn ở phía trước với nền kinh tế Việt Nam, trong đó bao gồm áp lực lạm phát toàn cầu và đà suy giảm kinh tế của một số đối tác thương mại lớn.

Giá tiêu dùng của Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 7/2022 dù tăng nhưng vẫn thấp hơn mục tiêu 4% của Ngân hàng Nhà nước. Sự phục hồi kinh tế chậm chạp trong năm 2021 đã giúp lạm phát duy trì ở mức cơ bản thấp hơn so với các nước trong khu vực.

Tuy nhiên, lạm phát có thể sẽ gia tăng sau khi hoạt động kinh tế trở lại bình thường. Chi phí vận tải và các mặt hàng như phân bón, thức ăn chăn nuôi tăng có thể khiến giá nhiều loại hàng hóa và dịch vụ tăng, tạo thêm áp lực lạm phát.

Mặt khác, bất ổn về thương mại toàn cầu và thị trường tài chính gia tăng cũng có thể gây ảnh hưởng đến khả năng phục hồi của nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong trường hợp một số ngành không thể tiếp cận hàng hóa trung gian cần thiết do chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Điều đó có thể làm giảm đầu tư nước ngoài vào Việt Nam cũng như làm chậm tốc độ tăng trưởng sản xuất và công nghệ.

Việt Nam là một nền kinh tế mở, do đó nhu cầu suy yếu sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam. Ngoài ra, một vấn đề khác mà ông Jeffries cũng lưu ý đó là tình trạng thiếu lao động có thể gây cản trở sự phục hồi của những ngành nghệ xuất khẩu sử dụng nhiều lao động tại Việt Nam.

Trong dài hạn, vị chuyên gia cho rằng, sự ưu tiên nên tập trung vào việc cải thiện môi trường kinh doanh tổng thể, dần tháo gỡ các rào cản cho doanh nghiệp hay đơn giản hóa thủ tục hành chính để giảm các chi phí trong kinh doanh. Đây sẽ là một quá trình lâu dài và liên tục.

Các tổ chức tài chính quốc tế đều có chung một quan điểm rằng, một khi Việt Nam có thể giải quyết những thách thức còn đang tồn tại liên quan đến thị trường lao động, hiệu quả của mạng lưới an ninh xã hội và những rủi ro về biến đổi khí hậu... Khi đó, Việt Nam sẽ tiếp tục đạt được tốc độ tăng trưởng cao và thúc đẩy chính sách phát triển bền vững hướng tới vị thế thu nhập cao hơn.