Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang gánh chịu những áp lực gì?

Những áp lực đang đè nặng nền kinh tế Trung Quốc

Đầu năm nay, nền kinh tế Trung Quốc đạt tốc độ tăng trưởng trung bình 5,1% trong giai đoạn 2020-2021. Cứ ngỡ sẽ vượt qua cơn bão đại dịch một cách êm đẹp, biến chủng Omicron bất ngờ ập đến khiến Trung Quốc phải tiếp tục đối phó, đặc biệt là áp dụng chính sách “Zero Covid” một cách nghiêm ngặt, tiến hành tổ chức xét nghiệm trên quy mô lớn và các đợt phong tỏa. Trong quý 2/2022, tăng trưởng GDP chỉ ở mức 0,4%. 

Tuy nhiên, có vẻ như nền kinh tế nước này vẫn đang trên đà phục hồi. Trong quý 3 năm nay, GDP đã tăng 3,9% so với cùng kỳ năm trước cùng với quý 2. Việc đạt được kết quả khả quan này là nhờ Trung Quốc đã nới lỏng một số biện pháp kiểm soát dịch, đồng thời tung ra một số hỗ trợ tài khóa và tiền tệ cho nền kinh tế, theo South China Morning Post (SCMP).

Thế nhưng, tăng trưởng nền kinh tế lại vấp phải trở ngại lớn khác, đó là sự lao dốc của ngành bất động sản cùng với tỷ lệ thất nghiệp cao trong giới trẻ. Trong 9 tháng đầu năm, đầu tư trong lĩnh vực bất động sản đã giảm 8% so với cùng kỳ. Trong tháng 9, tỷ lệ thất nghiệp của những người trong độ tuổi từ 14 đến 24 là 17,9%, so với mức kỷ lục 19,9% hồi tháng 7 chỉ giảm nhẹ đôi chút.

Ngay sau đó, Bắc Kinh đã có động thái bơm thêm tín dụng nhằm thúc đẩy các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, niềm tin của các hộ gia đình và doanh nghiệp đều bị xói mòn khiến cho đầu tư tư nhân cùng với tiêu dùng khó có thể khởi sắc. Điều này cũng trở thành thách thức lâu dài cho các nhà hoạch định chính sách. 

Trong 9 tháng đầu năm, tốc độ tăng trưởng của đầu tư tư nhân là 2% so với cùng kỳ năm trước. Con số này đã kém xa mức tăng 5,9% của những khoản đầu tư cho các tài sản cố định. Tháng 9/2022, doanh số bán lẻ tăng trưởng 2,5% so với năm trước nhưng tốc độ tăng trung bình trong 9 tháng qua chỉ là 0,7%.

Những điểm sáng và thách thức trong thời gian tới 

Trong 9 tháng đầu năm, GDP của Trung Quốc đã tăng 3% so với cùng kỳ năm trước. Dù thấp hơn so với tốc độ trong quá khứ nhưng con số này phần nào đã cho thấy sự phục hồi. Đồng thời, Trung Quốc cũng đang ở vị thế tốt hơn nhiều so với nhiều nền kinh tế lớn khác trên thế giới. Báo cáo mới nhất từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong cả năm nay Trung Quốc được dự báo sẽ tăng trưởng 3,2%, cao hơn so với tốc độ trung bình 2,4% của các nền kinh tế tiên tiến. IMF cũng dự kiến Mỹ và Đức sẽ đạt được tốc độ tăng trưởng lần lượt ở mức 1,6% và 1,5%. 

Theo SCMP, hệ thống nông nghiệp của Trung Quốc đang hoạt động tốt, quốc gia này cũng là nhà cung cấp chính cho thị trường toàn cầu. Trong 9 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đã tăng 12,5% so với cùng kỳ. So với các cường quốc phương Tây, Trung Quốc cũng không đối mặt với áp lực giá cao. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9 chỉ tăng 2,8% trong khi CPI tháng 9 của Mỹ, khu vực đồng euro cùng với Anh lần lượt đi lên 8,2%, 9,9% và 10,1%. Trung Quốc với lạm phát tương đối thấp có khả năng nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm kích thích nền kinh tế phát triển.

Bên cạnh đó, Trung Quốc có thị trường nội địa lớn, tiềm năng tiêu dùng của 400 triệu người thuộc tầng lớp trung lưu cũng như nỗ lực mở cửa thị trường sẽ giúp Trung Quốc thu hút vốn ngoại. Trong 8 tháng đầu năm, đầu tư FDI vào Trung Quốc đạt 138,4 tỷ USD, tăng 20,2% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên là tìm cách dung hòa giữa tăng trưởng cùng với chính sách chống dịch. Theo ông Ding Shuang - nhà kinh tế cấp cao của Standard Chartered Bank, nguyên nhân khiến những biện pháp kích thích của Bắc Kinh có hiệu quả kém hơn so với kỳ vọng là do các gián đoạn vì dịch bệnh Covid-19. Nếu như sửa đổi chiến lược chống dịch, nền kinh tế Trung Quốc sẽ khôi phục được tốc độ tăng trưởng như trước. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng dư địa tài khóa của Trung Quốc sẽ hẹp lại, ảnh hưởng việc chi tiêu cho cơ sở hạ tầng.

Trong 9 tháng đầu năm, thâm hụt ngân sách tăng cường của Trung Quốc lên đến 6.500 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 894 tỷ USD), gấp hơn ba lần so với cùng kỳ năm trước. Theo như dự đoán của bà Serena Zhou - nhà kinh tế của ngân hàng Mizuho, nhiều người vẫn lo ngại về tăng trưởng trong quý 4/2022 của Trung Quốc trong bối cảnh chính phủ nước này vẫn duy trì chính sách “Zero Covid”, ngành bất động sản tiếp tục suy yếu cũng như triển vọng tăng trưởng của các nền kinh tế phát triển đang mờ dần. 

Ngoài ra, làm thế nào để giải quyết các vấn đề xuất khẩu cũng như đối phó với những nỗ lực kiềm chế công nghệ Trung Quốc của phương Tây cũng là vấn đề cần lưu ý. Nhiều khả năng, xuất khẩu của Trung Quốc sẽ chậm lại. Trong tháng 9, những lô hàng Trung Quốc đến Mỹ đã giảm 11,6%, cao hơn rất nhiều so với mức giảm 3,8% trong tháng 8. 

Đáng chú ý, giới chức trách Trung Quốc sẽ phải tìm cách để củng cố niềm tin của các nhà đầu tư - những người có vai trò lớn đối với tăng trưởng kinh tế, doanh thu và việc làm.