Công ty Trung Quốc vừa hợp tác với VinFast: Chiếm 35% thị phần pin EV toàn cầu

Xuất phát từ một khu làng chài ven biển Phúc Kiến

Theo Doanh nghiệp & Kinh doanh, tờ The New York Times bình luận rằng, cùng với Tesla, CATL đang nổi lên như một người chiến thắng trong cuộc đua xe điện. Tuy nhưng trong khi Elon Musk đã đưa Tesla trở thành biểu tượng của ngành xe điện, thì Contemporary Amperex Technology Company Limited (Ninh Đức Thời Đại) - CATL lại chìm đắm trong bóng tối và ít lộ diện trước công chúng. 

Ông Zeng Yuqun (53 tuổi) - Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch CATL là một trong những người giàu nhất châu Á khi sở hữu khối tài sản ròng khoảng 60 tỷ USD. Trụ sở chính của CATL có hình dạng giống như một cục pin lithium khổng lồ. 

Một số nhà máy lớn của CATL được đặt tại quê hương của chủ tịch là Ninh Đức tỉnh Phúc Kiến, đây vốn là một làng chài nhỏ ven biển và là căn cứ quan sự cũ của Trung Quốc. Ông Zeng đã thiết lập một bộ máy quản lý cấp cao cho CATL, bao gồm những thành viên lâu năm, nhiều người trong số họ cũng lớn lên tại Ninh Đức. 

CATL thường gửi tặng nhân viên rất nhiều vải thiều, quả mướp... trong những ngày lễ, bởi đây đều là nông sản được trồng tại Ninh Đức. Ông Zeng sau khi học song kỹ sư hàng hải tại Thượng Hải, đã tới làm việc về hóa pin cho một công ty Nhật Bản là TDK (chi nhánh Trung Quốc). Vào năm 1999, ông cùng một số chuyên gia hóa học về pin thành lập nên công ty chuyên cung cấp pin lithium-coban cho các thiết bị điện tử, di động. Nhóm nghiên cứu sau đó đã bán công ty với giá 100 triệu USD cho TDK vào năm 2005 và tiếp tục điều hành như một công ty con.

Từ lâu nay, Chính phủ Trung Quốc đã xác định pin là ngành công nghiệp chiến lược. Năm 2011, Trung Quốc triển khai một số kế hoạch phát triển ngành công nghiệp pin nội địa thông qua việc yêu cầu các hãng xe nước ngoài đang hoạt động tại Trung Quốc phải chuyển giao công nghệ quan trọng cho một công ty địa phương. Như vậy, Bắc Kinh mới trợ cấp cho việc bán xe của công ty nước ngoài, số tiền hỗ trợ lên tới 19.300 USD/xe điện/người mua.

Cuối năm 2011, một số nhà đầu tư, dẫn đầu bởi ông Zeng đã mua lại 85% cổ phần thuộc lĩnh vực kinh doanh pin xe điện của TDK. Công ty sau đó đổi tên thành CATL, khách hàng đầu tiên của họ là BMW sau khi hãng xe này kết thúc hợp đồng với nhà cung cấp pin tại Massachusetts và Michigan (Mỹ).

Bốn năm sau, một nhóm nhà đầu tư Trung Quốc đã mua lại 15% cổ phần TDK. Những điều khoản tài chính trong giao dịch này không rõ ràng, nhưng theo The New York Times, ông Zeng và các đối tác đã có những thành công đầu khi TDK đang có giá trị vốn hóa trên thị trường là 16 tỷ USD, trong khi CATL là 240 tỷ USD.

Chính phủ hậu thuẫn

Sau này, những chính sách của Bắc Kinh là sự hỗ trợ lớn cho CATL phát triển. Pin của công ty đòi hỏi nguồn cung cấp nguyên liệu chính là  lithium và coban. Các doanh nghiệp Trung Quốc lập tức tìm tới Congo - nơi có rất nhiều mỏ quặng.

Năm 2021, CATL mua lại 1/4 khu dự trữ coban Kisanfu tại Congo với giá 137,5 triệu USD, đây là một trong những khu dự trữ giàu khoáng sản nhất thế giới. Theo hồ sơ công ty, trong vòng một năm kể từ khi thành lập CATL, chủ tịch Zeng đã mở thêm một công ty con tại tỉnh Thanh Hải (miền Tây Trung Quốc). Nơi đây có một thứ mà vị chủ tịch này rất muốn là lòng hồ muối khô với nước muối ngâm chứ đầy liti. 

Năm 2015, Chính phủ Trung Quốc đã công bố kế hoạch Made in China 2025. Đây là hướng dẫn để đạt tới sự độc lập tại các ngành công nghiệp chính, gồm cả ô tô điện, trong vòng 1 thập kỷ.

Những ngân hàng chính sách Trung Quốc tiến hàng cho những dự án được chính phủ bảo lãnh vay nợ. Những tài liệu này cho thấy các dự án của CATL tại Thanh Hải đều nhận về khoản hỗ trợ 100 triệu USD từ các ngân hàng này. Chính quyền tỉnh cũng đã cung cấp khoản tín dụng 33 triệu USD cho giai đoạn 2015 - 2017. 

Theo chính sách này, các nhà sản xuất ô tô nội địa Trung Quốc được yêu cầu chỉ sử dụng pin sản xuất trong nước. Điều này giúp cho CATL hưởng lợi lớn. Chính phủ Trung Quốc nói rằng, những người mua ô tô điện sẽ chỉ được nhận trợ cấp nếu pin của chiếc xe đấy do một công ty nội địa sản xuất.

Khi đó, GM đã không biết điều này, năm 2016, những chiếc ô tô điện Buick Velite bắt đầu được xuất xưởng với viên pin do LG sản xuất. Người tiêu dùng Trung Quốc đã rất giận dữ khi giới chức địa phương không hỗ trợ mua xe cho họ. Từ đó, GM buộc phải chuyển sang sử dụng các đơn hàng được CATL cung cấp.

Đối với những khoản trợ cấp và thị trường nội địa cũng được bảo vệ, CATL ngày càng thu về nhiều lãi hơn. Ngành công nghiệp xe hơi coi sự thành công là khi tỷ suất lợi nhuận sau thuế ít nhất là 5% doanh thu. Ở đây, vào năm ngoái thì biên lợi nhuận của CATL là 11,1%. 

Bất chấp việc thu về khoản lợi nhuận lớn, CATL tiếp tục nhận trợ cấp từ chính phủ, khoản trợ cấp này bằng 1/5 thu nhập ròng của công ty hàng năm, theo The New York Times.

Với các nỗ lực kể trên cùng việc các tập toàn như CATL đã đưa Trung Quốc nhanh chóng trở thành gã khổng lồ trong lĩnh vực pin ô tô điện. Benchmark Mineral Intelligence - một công ty tư vấn tại London, cho rằng Trung Quốc đang có công suất sản xuất pin xe điện gấp 14 lần Mỹ. Đơn vị này dự báo, Trung Quốc vẫn sẽ giữ vị trí dẫn đầu kể cả khi Mỹ tăng tốc, nếu tính cả dự án đã được Toyota công bố vào tháng 12/2021, được đặt tại Bắc Carolina.