Tồn kho của các doanh nghiệp gạo ra sao khi xuất khẩu thuận lợi?

Tồn kho diễn biến trái chiều

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, thông tin Ấn Độ cùng với Nga, UAE cấm xuất khẩu một số loại gạo đã tạo hiệu ứng tích cực cho ngành gạo của Việt Nam. 

Giá gạo 5% tấm của Việt Nam ghi nhận tăng 25 USD/tấn so với thời điểm lệnh cấm được ban hành. Và tính đến ngày ⅛, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt trung bình là 590 USD/tấn và mức giá cao nhất trong thời gian 11 năm qua, tăng khoảng 80 USD so với thời điểm tháng trước, thấp hơn giá gạo cùng với chủng loại của Thái Lan là khoảng 35 USD/tấn. 

Và đối với các dòng gạo thơm, giá xuất khẩu trung bình gạo Jasmine Việt Nam cũng ghi nhận ở mức 690 USD/tấn, so với tháng trước tăng khoảng 80 USD. 

Lũy kế trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo đạt mức hơn 4,8 triệu tấn, tương đương với 2,6 tỷ USD, tăng 19% về lượng cũng như tăng 30% về giá trị so với cùng kỳ của năm 2022. 

Cũng trong bối cảnh thị trường gạo có nhiều biến động thì hàng tồn kho của các doanh nghiệp gạo tính ở thời điểm cuối quý 2 biến động trái chiều so với cuối năm 2022. 

Theo đó thì giá trị hàng tồn kho của Tổng Công ty Lương thực Miền Nam - CTCP (mã chứng khoán: VSF) đã tăng gấp 3 lần so với thời điểm cuối năm 2022 lên mức hơn 3000 tỷ đồng. Trong đó thì thành phần cũng như nguyên liệu, vật liệu chiếm khoảng ⅔. Trong kỳ, công ty đã trích lập 28 tỷ đồng cho dự phòng giảm giá hàng tồn kho và gần như không đổi so với thời điểm cuối năm ngoái. 

Đối với Công ty Cổ phần Tập đoàn Lộc Trời (mã chứng khoán: LTG) và Công ty Cổ phần Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam (Vinaseed, mã NSC) thì hàng tồn kho tăng lần lượt 56%, 29%. 

Mặc dù vậy thì một số công ty khác đã ghi nhận tồn kho giảm trong quý 2. Theo đó, ở thời điểm 30/6, tồn kho của Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (mã chứng khoán: TAR) ghi nhận là 679 tỷ đồng, so với cuối năm ngoái giảm mạnh 52%. Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu An Giang (AGM) cũng đã giảm hàng tồn kho là 11% xuống còn 95 tỷ đồng. 

Có thể thấy, vòng quay hàng tồn kho của một số doanh nghiệp gạo được đẩy nhanh hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Điển hình như Trung An với 1,5 lần, so với cùng kỳ năm ngoái nhanh gấp 3 lần. Công ty Cổ phần XNK Nông sản Thực phẩm An Giang (mã chứng khoán: Ã) có vòng quay hàng tồn kho lớn nhất là 3,1 lần. 

Trong khi đó thì vòng quay hàng tồn kho của AGM chỉ bằng một nửa của quý 2/2022. Số ngày tồn kho tăng gấp đôi so với cùng kỳ ghi nhận là 57 ngày. 

Và việc hàng tồn kho của doanh nghiệp tăng chứ không phải lúc nào cũng mang ý nghĩa tiêu cực là bị chôn vốn. Có một số trường hợp, hàng tồn kho tăng lại là điều có lợi cho doanh nghiệp và nhất là trong bối cảnh giá cả hàng hóa đang tăng lên, nhu cầu của thị trường đối với mặt hàng đó cũng tăng. Nói cách khác thì doanh nghiệp luôn sẵn hàng để đáp ứng nhu cầu của thị trường đồng thời cũng hưởng lợi từ đà tăng giá bán. 

Để không mất cân đối cung - cầu, doanh nghiệp cần tránh gom mua ồ ạt

Bộ NN&PTNT đưa ra dự báo, từ nay cho đến cuối năm nếu như không có diễn viên bất thường của thời tiết thì sản lượng thóc sẽ đảm bảo được kế hoạch đáp ứng đầy đủ nhu cầu thóc, gạo trong nước cũng như đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Lượng thóc dành cho xuất khẩu trong năm 2023 khoảng trên 15,1 triệu tấn, tương đương trên 7,5 triệu tấn gạo. Như thế, dư địa cho xuất khẩu gạo trong 5 tháng cuối năm còn 2,7 triệu tấn. 

Và trong bối cảnh hiện tại thì đã có những cảnh báo được đưa ra nhằm tránh hiện tượng gom hàng ồ ạt. 

Bộ Công Thương mới đây đã yêu cầu các doanh nghiệp cần phải tránh mua gom ồ ạt gây bất ổn thị trường, mất cân đối cung cầu cục bộ đẩy giá lúa gạo ở trong nước tăng bất hợp lý. Cũng theo đó, Bộ Công thương cho biết tình hình thị trường lúa gạo ở trong nước đang có diễn viên tăng giá. Chính vì thế mà để thực hiện công tác bình ổn thị trường, đảm bảo được nguồn cung lúa gạo cũng như kiểm soát mức tăng giá lương thực ở trong nước. Bộ Công Thương đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phối hợp trong công tác bình ổn thị trường. 

Và theo đó, Bộ Công Thương đề nghị các địa phương chỉ đạo Sở Công thương đôn đốc các doanh nghiệp tham gia vào chương trình bình ổn thị trường có phương án về nguồn hàng lúa gạo, đảm bảo được cung ứng cho thị trường từ nay cho đến cuối năm 2023 và giai đoạn Tết Nguyên đán Giáp Thìn năm 2024 với giá bình ổn. 

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố đã chỉ đạo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở trên địa bàn duy trì được lượng lúa gạo trữ bình ổn thị trường theo quy định để có thể sẵn sàng cung ứng ra thị trường khi cần thiết và thực hiện việc thu mua giao hàng đúng theo tiến độ hợp lý, cân đối lượng xuất khẩu nhằm mục đích đảm bảo được nguồn cung cho thị trường trong nước. 

Ở hội nghị về ngành gạo diễn ra cuối tuần trước, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã cho biết, ngành gạo tranh thủ thời cơ xuất khẩu tuy nhiên phải đảm bảo được an ninh lương thực quốc gia. 

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đưa ra cảnh báo, hiện một số nước xuất khẩu gạo lớn như Ấn Độ, Thái Lan đều có động thái về cấm xuất khẩu gạo, chính vì thế mà Việt Nam cần phải thận trọng. 

Bởi vì nếu như Việt Nam xuất khẩu quá đà về sản lượng lẫn giá trị, chất lượng và thương hiệu gạo chưa chắc được đảm bảo, trong khi đó thì giá trị xuất khẩu lại đang cao hơn. Chính điều này cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ mất đi thị trường, khó có thể phục hồi được. Chính vì thế mà ngành gạo đang tranh thủ thời cơ xuất khẩu tuy nhiên phải đảm bảo được an ninh lương thực quốc gia. 

Ông Nguyễn Hồng Diên nói rằng: “Trong lúc này thừa thế xông lên thì coi chừng gậy ông đập lưng ông. Một quốc gia nổi tiếng như sản xuất lúa gạo mà lâm vào tình trạng thiếu gạo, giá gạo lên quá cao để cho người dân khổ thì cũng chẳng thể chấp nhận được”. 

Bộ trưởng Bộ Công Thương nói rằng, ngành gạo cần phải xác lập và củng cố cơ chế hợp tác chặt chẽ, hiệu quả giữa lực lượng sản xuất (vùng trồng, người nông dân) với những doanh nghiệp kinh doanh sản xuất gạo, giữa các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo với nhau để có thể tránh tình trạng bể kèo, tranh mua và tranh bán, tranh thị trường. 

Trong báo cáo mới đây, Công ty TNHH Chứng khoán Maybank (MBKE) cho rằng, việc xuất khẩu gạo thuận lợi tiềm ẩn rủi ro làm tăng giá gạo bán lẻ trong nước và kịch bản này có thể sẽ tiếp diễn trong thời gian ngắn hạn để từ đó làm tăng lạm phát lương thực cũng như lạm phát toàn cầu vì lương thực, thực phẩm là nhóm có đóng góp lớn nhất với tỷ trọng là 33,56%.

MBKE cho biết: “Trên thực tế thì lạm phát lương thực (trong đó 70% là gạo) thì vẫn ở mức rất cao trong khi đó các mặt hàng lương thực, thực phẩm khác đã mất đỉnh vào cuối năm ngoái”. 

Khối phân tích cũng cảnh báo trong thời gian ngắn hạn, giá gạo sẽ là một trong những yếu tố chính gây ra lạm phát trong nước, cần được theo dõi chặt chẽ. Mặc dù vậy thì các chuyên gia ở đây dự báo rủi ro có thể kiểm soát nhờ một yếu tố chính. 

Đầu tiên chính là Việt Nam có thể thực hiện các biện pháp hạn chế tương tự đối với gạo xuất khẩu như là Ấn Độ để có thể đảm bảo được an ninh lương thực. Thời điểm trước đó, để có thể đối phó với sự bùng phát của dịch bệnh COVID-19 trong năm 2020, Việt Nam đã áp dụng hạn ngạch xuất khẩu gạo tạm thời vào tháng 4/2020. 

Thứ hai đó là gạo là một trong chín mặt hàng thuộc danh mục bình ổn giá. MBKE cho rằng, Chính phủ có thể thực hiện được các biện pháp hành chính cũng như tài chính để có thể ổn định giá bán lẻ trong nước. Chính phủ cũng có thể yêu cầu các nhà phân phối giảm xuất khẩu, giá bán với giá chiết khấu cho các kênh bán lẻ địa phương hay bán gạo trực tiếp từ kho dự trữ quốc gia. 

Thứ ba đó là Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia thông báo đợt El-Nino vào Việt Nam từ tháng 6/2023. Dự báo nắng nóng và hạn hán sẽ đạt đỉnh điểm vào cuối năm 2023, kéo dài sang năm 2024 gây ảnh hưởng đến vụ lúa của các địa phương. 

Mặc dù vậy thì USDA cũng dự báo sản lượng gạo 2022 - 2023 và 2023 - 2024 vẫn có thể sẽ kiểm soát được. Trên thực tế thì Việt Nam đã trải qua El-Nino trong các vụ 2015 - 2016 và 2019 - 2020 tuy nhiên chỉ tác động nhẹ đến sản xuất lúa gạo.

Cuối cùng đó là MBKE đưa ra quan điểm có mối tương quan thấp giữa lạm phát lương thực địa phương cũng như lạm phát lương thực toàn cầu trong thời gian 10 năm qua. Giá ở trong nước có xu hướng ổn định hơn so với giá bán toàn cầu. Hơn thế là tác động trực tiếp của việc tăng giá gạo cũng có thể kiểm soát được do lương thực chỉ góp 3,67% trong rổ tính CPI, trong đó thì gạo chiếm 2,55%.