Sầu riêng Việt Nam có lợi thế vượt trội hơn hẳn hàng Thái khi xuất khẩu sang Trung Quốc, dự báo kim ngạch sẽ lập kỷ lục

Theo Doanh nghiệp & Kinh doanh, ngành rau quả Việt Nam năm 2022 đã đón những tin tích cực khi sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc sau nhiều năm chạy theo hình thức biên mậu.

Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn công bố báo cáo cho thấy xuất khẩu sầu riêng đã tăng tới 4.000% so với cùng kỳ năm trước đó chỉ sau 1 tháng được cấp phép. Mặt hàng này đã vượt mặt thanh long để trở thành loại quả có giá trị xuất khẩu lớn nhất tới thị trường Trung Quốc.

Tính đến cuối năm 2022, trái sầu riêng đem về gần 400 triệu USD trong tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả hơn 3,3 tỷ USD. Kết quả này có được chỉ sau 3 tháng góp mặt vào danh sách mặt hàng được xuất khẩu chính ngạch.

Với những tín hiệu khả quan từ sầu riêng, năm 2023 được cho là một năm tích cực đối với xuất khẩu của ngành hàng rau quả của Việt Nam. Ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) là người đã đưa ra nhận định này tại buổi giới thiệu thông tin về Triển lãm và Hội thảo quốc tế lần thứ 5 chuyên ngành sản xuất và chế biến rau, hoa, quả được tổ chức vào ngày 15/2.

Ông Nguyên cho biết nếu kim ngạch xuất khẩu sầu riêng năm nay đạt 1 tỷ USD thì chắc chắn sẽ giúp mang lại tổng kim ngạch xuất khẩu của cả ngành rau quả đạt mục tiêu 4 tỷ USD. Ông Nguyên nói thêm rằng đó là những dự đoán tương đối khả thi về khả năng chúng ta sẽ hoàn thành mục tiêu.

Đại diện Vinafruit cũng đã phân tích về nhận định này và cho biết sầu riêng Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế cạnh tranh khi bước vào thị trường Trung Quốc.

Đầu tiên là về khoảng cách vận chuyển gần. Tại Việt Nam, sau khi thu hái, sẽ chỉ mất khoảng 1,5 ngày để vận chuyển sầu riêng lên cửa khẩu phía bắc và ra đến chợ Trung Quốc (sau khi nước này mở cửa trở lại hoàn toàn và gỡ bỏ chính sách Zero Covid). Mặt khác, sầu riêng từ Thái Lan lại mất tới ít nhất là 7-10 ngày mới đến được Trung Quốc.

Lợi thế thứ 2 là về khẩu vị. Thông thường, người tiêu dùng Trung Quốc thích ăn sầu riêng chín và mềm. Đây đều là những đặc điểm của sầu riêng Việt Nam vì từ lúc ra bông cho đến khi trái chín là 120 ngày và để xuất khẩu tới Trung Quốc thì chỉ cần tới ngày thứ 110 là nông dân có thể thu hái và vận chuyển đến người tiêu dùng, đó cũng là lúc mà trái vừa chín tới.

Đối với sầu riêng Thái, khi thu hoạch thời điểm này cùng với thời gian vận chuyển đường bộ 7-10 ngày thì đến được Trung Quốc cũng không còn đảm bảo về chất lượng khi quả đã quá ngày, dễ bị hư hỏng.

Bởi vậy, so với sầu riêng Việt Nam thì sầu riêng Thái phải được thu hoạch sớm hơn từ 10-15 ngày, nghĩa là đã cắt trái khi sầu riêng được 90-95 ngày. Điều đó khiến sầu riêng Thái vẫn còn cứng sượng khi tới Trung Quốc, trong khi sầu riêng của Việt Nam lại có độ chín vừa hơn.

Ông Nguyên cho rằng chi phí vận chuyển, logistics của sầu riêng Thái Lan cũng cao hơn vì phải đi một quãng đường xa hơn so với Việt Nam. Theo đó, giá thành của mặt hàng này cũng cao hơn. Bởi vậy, những lợi thế trên đang giúp sầu riêng của Việt Nam nổi bật hơn so với sầu riêng Thái.

Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam cho biết từ đầu năm đến nay tại thị trường trong nước, đa số cửa khẩu đường bộ giữa 2 quốc gia đã mở, vận chuyển hàng hóa cũng được thông suốt. Nhiều doanh nghiệp ở dịp Tết vừa qua cũng vui mừng vì trái cây xuất khẩu được giá, tăng từ 3-5 lần, chẳng hạn như sầu riêng tại vườn tăng từ 40.000 đồng/ kg lên mức 160.000 đồng.

Đối mặt với bất lợi về đường bộ, Thái Lan hiện đang tính đến việc vận chuyển sầu riêng bằng đường sắt để có thể tạo được lợi thế cạnh tranh. Thế nhưng, ông Nguyên nhận định rằng dù sầu riêng Thái được vận chuyển bằng đường sắt thì vẫn không thể so sánh với thời gian vận chuyển bằng đường bộ của sầu riêng Việt Nam.

Ông Nguyên chia sẻ rằng hàng ngày, mỗi chuyến tàu hỏa từ Thái Lan tới Trung Quốc có thể chở được 50-100 container sầu riêng. Trong khi đó, Việt Nam có thể vận chuyển lên tới nghìn xe container sầu riêng bằng đường bộ tới Trung Quốc. Ngoài ra, mỗi container lạnh khi vận chuyển bằng đường bộ đều có thể trang bị phát điện, trong khi tàu hỏa cần phải có trang bị máy phát triển cho từng container lạnh để giữ nhiệt và điều này không phải dễ làm.

Theo Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam tới Trung Quốc đang có nhiều lợi thế hơn, khi nói về mặt logistics. Do đó, sầu riêng Việt Nam được Thái Lan xem là đối thủ nặng ký nhất tại Trung Quốc - thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới.

Số liệu của Vinafruit cho thấy Trung Quốc đã nhập khoảng 4 tỷ USD sầu riêng hàng năm, bao gồm 90% nhập khẩu từ Thái Lan, và còn lại được nhập từ Myanmar, Malaysia ở dạng cấp đông. Thế nhưng, sầu riêng tươi Việt Nam hiện đang được đánh giá cao và có cơ hội lớn để đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD trong năm 2023.

Theo các chuyên gia, có thể sầu riêng Việt sẽ thống trị thị trường Trung Quốc nhanh chóng nếu Trung Quốc cấp mã số vùng trồng sầu riêng, mã số cơ sở đóng gói cho Việt Nam nhiều như Thái Lan. Trong khi đó, sầu riêng còn là loại quả được ưa chuộng bởi người Trung Quốc, tuy nhiên nước này đến nay vẫn chưa trồng được sầu riêng như một số loại cây ăn trái khác như xoài, chuối, thanh long…

Ông Nguyên chia sẻ rằng kịch bản kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam tới Trung Quốc đạt 1 tỷ USD, thậm chí chia miếng bánh thị phần với Thái Lan là 2 tỷ USD/ năm là hoàn toàn có thể xảy ra.