Hé lộ chân dung vị giáo sư đứng sau đế chế 12 tỷ USD: Người ươm mầm cho robot Trung Quốc va các startup startup AI

Trở thành nhà đầu tư thiên thần của các công ty khởi nghiệp

Theo tìm hiểu, Li Zexiang là một trong những người Trung Quốc đầu tiên du học Mỹ trước khi trở về giảng dạy ở trường Đại học Công nghệ nổi tiếng của Hong Kong. Cũng trong thời điểm đó thì ông đã tạo ra được một thế hệ doanh nhân và học viện ươm mầm - đây là nơi hỗ trợ cho nhiều startup có triển vọng ở trong lĩnh vực robot và trí tuệ nhân tạo. Tổng giá trị thương trường của những startup này ghi nhận là gần 12 tỷ USD. 

Và chuyên gia trong lĩnh vực robot này đang ngày càng đóng vai trò quan trọng ở trong cuộc chiến giữa Mỹ và Trung Quốc để có thể thống trị các công nghệ mang tính xác định. Và khi Washington chuẩn bị tăng cường các biện pháp đối phó với những đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực chip cũng như AI thì tài năng của Li trong việc tạo ra các thành tựu khoa học cũng đã được chứng minh có tính khả thi và trở bên quan trọng hơn bao giờ hết. 

Đưa ra lời chia sẻ trong một Hội nghị tại Hong Kong, ông Li cho hay: “Cơ hội sinh ra trong khủng hoảng. Trong lịch sử, các công ty Trung Quốc và công nghệ của họ là lựa chọn thứ hai của các công ty địa phương. Nhưng bây giờ các công ty Trung Quốc đã có cơ hội để vượt qua điều đó”.

Và đó cũng chính là một quan điểm rất đặc trưng của Li - là thành viên của câu lạc bộ chọn lọc bao gồm những nhà tài chính được kính trọng trong đó có Andrew Chi-Chih Yao (đây là người từng đoạt giải Turing). Cũng giống như những người cùng giới, vị giáo sư này về người máy là người tiên phong trong một số đổi mới quan trọng nhất tại Trung Quốc trong thập kỷ qua khi tiến hành theo dõi quá trình phát triển của đất nước từ công xưởng thế giới thành nhà kính dành cho những gã khổng lồ công nghệ. 

Hơn thế, ông còn nằm trong số 40 người được Chính quyền Thâm Quyến chọn vào năm 2020 với vai trò là giúp biến làng chài từng ngủ yên thành một trung tâm công nghệ cao. 

Cũng trong bối cảnh các doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực truyền thông xã hội và internet bán lẻ từ ByteDance đến Alibaba và Tencent cũng đã từng gây sức hút lớn thì hiện tượng vốn ngày càng tăng lại đang đổ đến các mục tiêu công nghệ cốt lõi như chất bán dẫn, AI, Robot. Đó cũng chính là lĩnh vực mà Li đang tham gia. 

Vào những năm 1970 - 1980, ông đã học ở Mỹ và tham gia vào làn sóng đầu tiên của sinh viên Trung Quốc cùng với bạn học Yao. Và đó cũng chính là một trải nghiệm thay đổi cuộc đời đối với chàng trai quê ở tỉnh Hồ Nam. 

Được biết, trong khi chờ nhập học đại học thì Li đã làm việc trong một nhà máy sản xuất bẫy côn trùng bằng điện do trường học quản lý. Hơn thế, ông cũng là một trong những người may mắn được đào tạo ở một trường đại học Trung Quốc trước khi bước chân vào niềm đam mê nghiên cứu khoa học ở thị trường nước ngoài. 

Cũng theo đó, sau khi lấy bằng Tiến sĩ về kỹ thuật điện và khoa học máy tính ở Đại học California ở Berkeley thì ông đã trở thành nhà khoa học nghiên cứu ở Viện Công nghệ Massachusetts rồi sau đó tiến hành tham gia ở phòng thí nghiệm người máy ở Đại học Đại học New York.

Li nói rằng: “Vào đại học ở Mỹ là một bước ngoặt lớn đối với tôi" đồng thời ông cũng cho biết thêm bản thân được hưởng lợi từ tư duy tự do phổ biến ở Berkeley.

Vào năm 1992, Li đã về nước để gia nhập vào Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong. Và cũng chính ở trung tâm tài chính Châu Á, Li đã phát triển niềm đam mê nuôi dưỡng các công ty khởi nghiệp thông qua nền tảng ươm tạo của mình là Xbotpark.

Xbotpark là con đẻ của Li

Có một vài người là các nhà lãnh đạo trong lĩnh vực công việc của họ và một số khác đã thu hút được sự quan tâm của các quỹ tài chính toàn cầu bao gồm Sequoia Trung Quốc và Hillhouse Capital. Tất cả đều biết đến là SZ DJI Technology.

Và Li được cho là đã cứu vãn công ty khởi nghiệp khi mà công ty lâm vào tình trạng tồi tệ nhưng vẫn giữ chức chủ tịch. Có nhiều nhân viên vỡ mộng về tương lai của DJI nên đã quyết định nghỉ việc. Có một số thậm chí đã bắt đầu sao chép cũng như bán các sản phẩm của nó. Và khi đó nhà sáng lập DJI là Wang Tao đã 100.000 USD để có thể giữ công ty khởi nghiệp của mình để không chìm chết, chính vì thế mà Wang đã tìm đến người thầy có vấn thời đại học của mình là Li. 

Lúc này, vị giáo sư này đã yêu cầu Wang đợi bên ngoài lớp học của mình hai giờ nhưng cuối cùng cũng đồng ý với việc đầu tư vốn. Và đó là năm 2007. Hiện nay, DJI đã được định giá 15 tỷ USD và chiếm ¾ thị trường máy bay không người lái tiêu dùng. 

Li đã nói với Bloomberg News vào tháng trước rằng: “DJI là phiên bản giấc mơ Mỹ của Trung Quốc. Đó là một tầm nhìn có được nhờ sinh viên lãnh đạo và đã trở thành hiện thực mà không cần đến một chút nguồn lực quân sự hay chính phủ nào – chỉ cần có những thị trường để hoạt động”. 

Li là người luôn nỗ lực và đạt được thành tích trong học tập, vì thế mà Li thường được đánh cược một số tiền cho các sinh viên triển vọng nhất của mình để họ có thể khởi nghiệp. 

Ví dụ như năm 2021, khi những nhà sáng lập của ePropulsion đang bị giằng co giữa việc tập trung vào công nghệ hơn là thương mại hóa thì Li đã tiến hành tham gia vào công ty đã khuyên họ nên đưa một động cơ điện công suất phổ biến hơn ra thị trường trong nước. Đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Tao Shizheng nhớ lại: “Điều đó đã cứu công ty”. 

Zhang Di, người sáng lập Direct Drive Tech cho biết: “Nói suông thì rất dễ, chủ yếu là hành động. Giấy rất rẻ, hãy cho tôi xem dự án của bạn". Trớ trêu thay là Zhang đã bỏ học chương trình thạc sĩ của Li sau khi thầy giáo của anh và Li đã huy động được 300.000 NDT cho việc khởi động cơ truyền động của Zhang. Công ty của Zhang cũng đang được 5Y Capital hậu thuẫn.

Được biết, nhà sáng lập Wang đã được cho là người nổi tiếng nhất trong số các học trò của Li. Sau khi Wang bị ảnh hưởng bởi nạn vi phạm bản quyền và giáo sư Li đã khuyên Wang - vốn đam mê máy bay mô hình nên tập trung vào thị trường nước ngoài trước và sau đó đã tiến hành mở rộng sang máy bay không người lái công nghiệp. Công ty của Wang còn thậm chí còn phát triển hệ thống lái cho ô tô với SGMW - đây là một liên doanh giữa SAIC Motor, General Motors và Liuzhou Wuling Motors, đã được bán ra vào hồi tháng 8.

Chính sự thành công của DJI đã đặt nền móng cho Xbotpark - đây là niềm đam mê hiện tại của Li. Giáo sư cũng đã bán một phần cổ phần của mình trong gã khổng lồ bay không người lái để đầu tư cho nền tảng ươm tạo cùng hai giáo sư khác vào năm 2014 ở Đông Quan - đây là cách mà các nhà máy sản xuất và bến vận chuyển ở Thâm Quyến, Quảng Châu cũng như Hong Kong chưa đầy hai giờ. 

Nền tảng hỗ trợ các công ty khởi nghiệp đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Theo đó, Hai Robotics - đây là nhà cung cấp hệ thống robot cho Philips và SF Express cũng đã nhận được hơn 100 triệu USD đầu tư vào hồi tháng 6 với mức định giá gần 2 tỷ USD. Nhà sản xuất robot hút bụi của Narwal chính là dự án đầu tiên được ấp ủ ở Xbotpark. 

Ở thời điểm hiện tại, công ty này đã có giá trị hơn 10 tỷ NDT đã giúp vệ sinh một triệu hộ gia đình ở trên toàn thế giới. Còn kỳ lân EcoFlow do Sequoia Trung Quốc và Hillhouse Capital hậu thuẫn và được sáng lập bởi một cựu nhân viên DJI đã giành được giải thưởng “Little Giant” ở Bắc Kinh vào năm 2021. Công ty này cũng đã chuẩn bị IPO trong nước. 

Và trong số tất cả các khoản cược đầu tư của Li đều thành công. Cũng trong số hàng chục ý tưởng mà ông đã bỏ vốn hoặc ủng hộ trong những năm qua và chỉ một số ít trở thành kỳ lân hoặc tên tuổi ở trên toàn cầu. Mặc dù vậy thì hơn hết cả đó là những người được ông hỗ trợ đã nhận được nhiều lợi ích từ những mối quan hệ của Li ở trong lĩnh vực tài chính và công nghệ. Zhang nói rằng: “Thương hiệu cá nhân của Giáo sư Li rất có ảnh hưởng trong ngành”. Điều này đã giúp cho những nỗ lực của Li phù hợp với tầm nhìn của Bắc Kinh. Và riêng trong lĩnh vực rot thì Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc hiện đang đặt mục tiêu tăng trưởng doanh thu trung bình mỗi năm hơn 20% đến năm 2025 (theo kế hoạch 5 năm được công bố vào hồi tháng 12 năm ngoái). 

Những năm trở lại đây, Li đã mở các chi nhánh vệ tinh XbotPark trên khắp đất nước từ Ninh Ba đến Trùng Khánh. Ông cũng thành lập một quỹ đầu tư với Sequoia và Hillhouse để có thể đầu tư trực tiếp cho các thành viên, bao gồm Direct Drive Tech của Zhang mặc dù đã từ chối cung cấp chi tiết cụ thể về số vốn của quỹ. 

Ông đã hình dung Xbotpark sẽ trở thành một trong những nơi sinh ra kỳ lân giống như Bắc Kinh chuyển hướng đầu tư nhiều hơn cho lĩnh vực chất bán dẫn, AI và ô tô, cleantech (công nghệ sạch).