Hàng xóm tranh chấp đất đai giải quyết như nào để tránh hậu quả đáng tiếc?

Tranh chấp đất đai giữa những người hàng xóm với nhau nhiều khi gây ra những hậu quả đáng tiếc, thậm chí còn khiến nhiều người mất mạng. 

Hàng xóm tranh chấp đất đai và cái chết oan nghiệt

Vụ việc tranh chấp đất đai xảy ra giữa 2 nhà hàng xóm vào khoảng 16h chiều 02/12/2020 tại thôn Xuân Thuỷ, xã Kim Hoa, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh là ví dụ điển hình. Trong khi xảy ra cãi vã, anh Đoàn Quang Cường (sinh năm 1972) và anh Đoàn Văn Lộc (sinh năm 1992, cùng trú tại thôn Xuân Thủy) đã lao vào đánh nhau.

Hậu quả, anh Cường đã ngã gục tại chỗ. Sau đó, anh Cường đã được chính quyền địa phương và người nhà đưa đi cấp cứu. Đáng tiếc, nạn nhân đã tử vong tại bệnh viện. Liên quan tới vụ việc, Thiếu tá Trịnh Văn Quỳnh – Trưởng công an xã Kim Hoa cho biết, nguyên nhân vụ việc là do mâu thuẫn trong việc tranh chấp đất đai.

 

Trước đó, dù chính quyền địa phương đã có những giải pháp để đôi bên có thể hòa giải, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn nhưng sự việc đáng tiếc vẫn xảy ra. Cụ thể, anh Đoàn Quang Cường và anh Đoàn Văn Lộc vốn là hàng xóm, nhà ở sát nhau. Đến sáng ngày 2/12, anh Lộc mang máy xúc ra đào mương thoát nước, chạy thẳng vào phía nhà anh Cường khiến 2 bên xảy ra cự cãi và đánh nhau. 

Tranh chấp đất đai giữa hàng xóm với nhau phát sinh những vấn đề gì?

Vấn đề tranh chấp đất đai giữa hàng xóm gồm những hành vi chủ yếu dưới đây:

Hành vi lấn đất, chiếm đất. Hành vi này có dấu hiệu của sự dịch chuyển, làm thay đổi ranh giới và mốc giới của thửa đất trên thực tế so với thửa đất ban đầu.

Tranh chấp về lối đi chung, được quy định rõ ràng tại Bộ Luật dân sự 2015 về quyền về lối đi qua bất động sản liền kề.

Cuối cùng là tranh chấp về ranh giới đất.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 175 BLDS 2015, ranh giới giữa các thửa đất bên cạnh sẽ được xác định nhờ những yếu tố dưới đây:

Thỏa thuận hoặc theo như quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tập quán địa phương hoặc quá trình sử dụng đất từ 30 năm trở lên mà không xảy ra tranh chấp. 

 

Việc xác định ranh giới thửa đất thông qua những cơ quan có thẩm quyền, được hướng dẫn tại Điều 11 Thông tư 25/2014/TT-BTNMT. Cụ thể như sau:

Cán bộ đo đạc phối hợp với người sử dụng đất tiến hành xác định ranh giới, mốc giới thửa đất và lập bản đồ để làm căn cứ.

Ranh, giới thửa đất được xác định căn cứ theo hiện trạng đang sử dụng, quản lý và chỉnh lý theo kết quả cấp Giấy chứng nhận, bản án của tòa án có hiệu lực thi hành, kết quả giải quyết tranh chấp, các quyết định hành chính có liên quan.

Trong trường hợp đang có tranh chấp về ranh giới thửa đất, đơn vị đo đạc phải báo cho Ủy ban cấp xã. Còn nếu tranh chấp đất đai chưa giải quyết xong trong thời gian đo đạc tại địa phương nhưng xác định được ranh giới thực tế đang sử dụng và quản lý. Trong trường hợp này, họ sẽ tiến hành đo đạc dựa theo ranh giới thực tế đang sử dụng và quản lý. Trong trường hợp không xác định được ranh giới, được phép đo vẽ, khoanh bao những thửa đất tranh chấp. Bên cạnh đó, đơn vị đo đạc sẽ có trách nhiệm lập bản mô tả thực trạng phần đất đang tranh chấp.

Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai như thế nào?

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai giữa hàng xóm với nhau được quy định rõ ràng tại Điều 202, Điều 203 Luật Đất đai 2013 và mục 4, chương 7 Nghị định 43/2014/NĐ-CP được sửa đổi bởi Nghị định 01/2017/NĐ-CP. 

Hòa giải tại cơ sở

Khi xảy ra tranh chấp đất đai, các bên có thể tự tiến hành hòa giải. Nếu không hòa giải được, đương sự có quyền nộp đơn lên UBND cấp xã, yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.

Khi đó, UBND cấp xã sẽ có trách nhiệm thẩm tra, xác minh nguyên nhân và tiến hành thu thập những tài liệu có liên quan. 

Tiếp đến, thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp, tiến hành tổ chức cuộc họp hòa giải. Cuộc họp này sẽ sự tham gia của các bên và thành viên Hội đồng hòa giải. Lưu ý, việc hòa giải chỉ tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Nếu một trong các bên tranh chấp vắng mặt tới lần thứ hai, việc hòa giải sẽ được tính là không thành công. 

Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tiến hành tại UBND cấp xã được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn.

 

Trong trường hợp hòa giải không thành tranh chấp đất, sẽ tiến hành khởi kiện lên UBND cấp huyện và cấp tỉnh. Khi đó, chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền sẽ giao trách nhiệm cơ quan tham mưu giải quyết.

Thẩm tra, xác minh vụ việc, tổ chức hòa giải giữa các bên tranh chấp, tổ chức cuộc họp các ban, ngành có liên quan để tư vấn luật đất đai giải quyết tranh chấp (nếu cần thiết) và hoàn chỉnh hồ sơ trình Chủ tịch Ủy ban ủy ban cùng cấp.

Khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban cấp tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ TN&MT

Khiếu nại lên Chủ tịch UBND cấp tỉnh nếu như Chủ tịch UBND huyện giải quyết. Bộ trưởng Bộ TN&MT nếu Chủ tịch Ủy ban cấp tỉnh giải quyết.

Khởi kiện ra Tòa án nhân dân để giải quyết theo quy định.

Khi phát sinh tranh chấp đất đai, đương sự phải trải qua một quá trình giải quyết theo trình tự, thủ tục nhất định. Để giảm thiểu thời gian và công sức, khi phát sinh tranh chấp các đương sự nên ngồi lại và thỏa thuận dựa trên sự tự nguyện, tôn trọng quyền và lợi ích của nhau.

Lưu ý: Theo quy định tại Điều 202, Điều 203 Luật Đất đai 2013, các cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai sẽ bao gồm:

Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền giải quyết tranh chấp bằng cách hòa giải tại cơ sở.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh và cấp huyện có thẩm quyền với trường hợp đương sự không có các giấy tờ liên quan đến đất đai.