Giải quyết “bài toán” hạ tầng để logistics phát triển 

Ngành logistics tăng trưởng khả quan 

Theo vnexpress.net, trong bối cảnh, xung đột Nga - Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc khiến lạm phát tại các nước phát triển tăng mạnh, cùng với đó là nhu cầu hàng hóa từ các bạn hàng lớn của Việt Nam cũng giảm mạnh. Kim ngạch xuất khẩu từ đầu năm đến hết tháng 7, kim ngạch xuất khẩu đã giảm tốc, một số hiệp hội đã ghi nhận hoặc cảnh báo tình trạng thiếu đơn hàng. 

Ngành logistics đã chịu ảnh hưởng nhất định từ những tác động trên, có thể thấy rõ nhất ở giá trị xuất nhập khẩu qua cụm cảng khu vực miền Trung giảm 15%, cụm cảng TP Hồ Chí Minh - Đồng Nai - Bình Dương giảm 2%. Tuy nhiên vẫn thấy điểm sáng khi cụm cảng Hải Phòng và Vũng Tàu vẫn tăng lần lượt là 7% và 2%. Trong báo cáo mới đây của SSI ngành logistics có triển vọng sáng tối đan xen khi nhu cầu vận tải container có thể giảm tốc về mức tăng trưởng một con số nhưng nhu cầu vận tải dầu khí lại tăng. Theo dự báo của đơn vị này giá cước vận tải container từ nay đến năm 2023 sẽ dần bình thường trở lại.

Như vậy, tăng trưởng lợi nhuận của các công ty vận tải dầu khí khả quan, nhưng đối với các công ty vận tải container có thể chậm lại. Đối với các cảng nước sâu lợi nhuận ổn định, còn các cảnh khác đối mặt với áp lực giảm. Mặc dù có sự phát triển không tương đồng, tuy nhiên dự báo chung của cả ngành logistics trong năm vẫn là có khả năng sống tốt. 

Báo cáo chuyên đề về logistics Việt Nam do Fitch Solutions vừa công bố dự báo khối lượng hàng hóa vận chuyển vào năm 2022 sẽ tăng trên tất cả ngành giao thông vận tải của Việt Nam, xuất phát từ tốc độ tăng trưởng kinh tế khả quan. Theo đó, khối lượng vận chuyển hàng hóa đường bộ của Việt Nam đạt 1,6 tỷ tấn, tăng khoảng 10,1% so với cùng kỳ năm 2021. Khối lượng vận chuyển hàng hóa đường hàng không tăng mạnh nhất 14,6%, đường sắt tăng 4,4%. Fitch Solutions dự báo vận tải biển tăng trưởng tích cực trong suốt năm nay. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp cảng biển và hàng hải đã được dự báo tăng trưởng khả quan. 

Chứng khoán VDSC cho rằng Gemadept sẽ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trước thuế năm nay lần lượt 20% và 75%. Vận tải và Xếp dỡ Hải An được dự báo doanh thu từ mảng thuê tàu tăng hơn gấp đôi vào năm 2022, khoảng 600 tỷ đồng.

Hạ tầng kìm hãm đà phát triển logistics

Theo đánh giá của Fitch Solutions, một trong những vấn đề để ngành logistics phát triển dài lâu là cơ sở hạ tầng. Nếu hạ tầng đường bộ cải thiện thì sản lượng vận chuyển tăng lên 3,1 tỷ tấn cao hơn rất nhiều so với 1,6 tỷ tấn hiện nay. Đơn vị tư vấn này đang chấm điểm cho mạng lưới giao thông vận tải Việt nam là 56,8/100. Đây là vị trí trung bình thứ 11 trong số 18 thị trường ở khu vực Đông và Đông Nam Á, và thứ 71 trong 201 thị trường toàn cầu.

Báo cáo của Fitch Solutions nhận xét: “Quy mô và chất lượng cơ sở hạ tầng hạn chế là những thách thức chính đối với các nhà đầu tư đang tìm cách sử dụng mạng lưới giao thông của Việt Nam".

Việc phụ thuộc quá mức mạng lưới đường bộ làm tăng nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp tốn kém nhiều hơn cho việc bảo hiểm hàng hóa, con người trong quá trình vận chuyển. 

Trong báo cáo tháng 8 mới công bố HSBC cũng đề cao vấn đề ưu tiên phát triển hạ tầng sau thời gian dài gián đoạn vì đại dịch Covid-19. "Mặc dù đã có những cải thiện nhất định, Việt Nam vẫn cần đạt được tiến triển hơn nữa trong chất lượng cơ sở hạ tầng", nhóm chuyên gia nhà băng này đánh giá.

Kết quả khảo sát mới nhất của Phòng Thương mại Châu Âu (EuroCham), các lãnh đạo doanh nghiệp xác định khó khăn về hành chính và phát triển cơ sở hạ tầng là hai lĩnh vực chính cần cải thiện trong tương lai. 

Mặc dù từ tháng 9/2021, Việt Nam đã phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển đường bộ giai đoạn 2021 - 2030. Phát triển hệ thống cao tốc, đặt mục tiêu từ 1.290 km lên 5.000 km vào năm 2030. Hàng loạt các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm như sân bay Long Thành, đường sắt cao tốc Bắc Nam, các tuyến tàu điện ngầm tại TP Hồ Chí Minh đang được xúc tiến đầu tư. 

Tuy nhiên, HSBC lại đưa ra những dự đoán không mấy tươi sáng khi ghi nhận nhiều dự án rơi vào tình trạng đình trệ kéo dài hoặc đội vốn. Bởi trong thực tế, phần lớn trong 11 dự án thành phần thuộc đường cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2017 - 2020 đã bị chậm tiến độ. 

Một trong những vấn đề để phát triển cơ sở hạ tầng là nguồn vốn. Bởi hiện 90% nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng đều đến từ nguồn vốn công. Tuy nhiên, trong 8 tháng đầu năm 2022, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công mới chỉ đạt 39% kế hoạch Thủ tướng giao từ đầu năm. 

Do đó, mô hình đối tác công tư (PPP) trở thành một giải pháp hỗ trợ nhu cầu ngày càng tăng của cơ sở hạ tầng, đồng thời không tạo thêm gánh nặng về tài khóa và nợ. Nhưng mô hình đầu tư này cũng đã bộc lộ nhược điểm, điển hình như trong lĩnh vực năng lượng quy mô dự án còn hạn chế. 

"Việt Nam cần thêm nhiều cải cách hơn nữa để cải thiện môi trường đầu tư nhằm thu hút sự tham gia của khối tư nhân vào các kế hoạch cơ sở hạ tầng dài hạn, thúc đẩy khả năng cạnh tranh của Việt Nam", HSBC khuyến nghị.

Doanh nghiệp tìm hướng gỡ khó 

Trong quá trình thay đổi về cơ sở hạ tầng trở thành hiện thực thì trong thời gian đó, các doanh nghiệp trong ngành logistics đã chủ động tự đầu tư để cải thiện năng lực để đón đầu cơ hội. 

Như tại doanh nghiệp Hải An lên kế hoạch mua 4 tàu để phát triển nhiều hơn các tuyến Nội - Á. Cảng nước sâu Gemalink của Gemadept sau khi đạt mốc một triệu TEU sau một năm vận hành hồi tháng 3 đã gấp rút chuẩn bị khởi công giai đoạn 2 để có thể đưa vào khai thác từ năm 2025, nâng tổng công suất lên gần 3 triệu TEU.

Đối với những doanh nghiệp chuyển phát, đầu tư vào năng lực hạ tầng là chìa khóa để nâng trải nghiệm người dùng, quyết định ai là người ở lại trong thị trường khốc liệt. Trang thương mại điện tử Tiki, 10 năm trước có kho hàng đầu tiên, đến nay đã có riêng một công ty con phụ trách giao nhận hàng với năng lực vận chuyển 16 triệu sản phẩm cho 26 ngành hàng khác nhau. Ông Nguyễn Chí Thọ, Giám đốc cấp cao Giải pháp chuỗi cung ứng của Tiki cho biết, những giải pháp công nghệ được doanh nghiệp áp dụng đã giúp tiết kiệm chi phí từ 30 - 40% cho nhà bán hàng. 

Tại Ninja Van xuất hiện tại Việt Nam từ năm 2024, đến nay đã hoạt động trên khắp 64 tỉnh thành tại Việt Nam với hơn 800 bưu cục, 7.500 nhân viên. Mới đây, doanh nghiệp này đã công bố dịch vụ gỡ rối đơn hàng được chuyển hóa bằng công nghệ. Giám đốc Kinh doanh Ninja Van Việt Nam Phan Xuân Dũng cho biết, giải pháp này ra đời nhằm giải quyết các vấn đề làm ảnh hưởng đến trải nghiệm và doanh thu. 

J&T Express cũng là một tay đua mạnh trong việc đầu tư hệ thống trong thời gian gần đây. Tháng 9/2021, doanh nghiệp này đã mở rộng mạng lưới vận chuyển hàng hóa tới hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tháng 5/2022, mở một nhà kho rộng 60.000 m2 tại Củ Chi. 

Ông Phan Bình, Giám đốc Thương hiệu J&T Express Việt Nam, tuyên bố sẽ tiếp tục đầu tư thêm những giải pháp công nghệ mới trước bối cảnh ngành logistics và thương mại điện tử "đang tăng trưởng mạnh mẽ".

"Đứng trước miếng bánh hấp dẫn mang tên thương mại điện tử xuyên biên giới, chắc chắn không ít doanh nghiệp chuyển phát nhanh đều mong muốn sẽ nhanh chóng chiếm lĩnh được thị trường tiềm năng này. Nhưng tham vọng lớn đòi hỏi năng lực cạnh tranh cũng phải đủ mạnh", ông Bình bình luận.