Giải phẫu là gì? Vai trò của giải phẫu đối với cuộc sống loài người

Giải phẫu là gì?

Giải phẫu là từ có nguồn gốc từ tiếng Latin, xuất phát từ một thuật ngữ Hy Lạp có nghĩa là "mổ xẻ". Khái niệm này dùng để đặt tên cho một bộ môn khoa học thuộc lĩnh vực y học, nghiên cứu về cấu tạo cơ thể sinh vật, chủ yếu  là cơ thể người.

Bộ môn khoa học này có nguồn gốc từ thời Tiền sử. Ngày nay, khoa học giải phẫu đã và đang có những tiến bộ vượt bậc trong việc nghiên cứu cơ thể  nhằm nâng cao chất lượng sống cho con người.

Lịch sử khoa học giải phẫu

Khoa học giải phẫu bắt đầu từ thời Cổ đại bắt đầu với những tìm tòi, khám phá về cơ thể người. Trải qua quá trình lịch sử, khoa học giải phẫu không ngừng phát triển và tạo ra những thành tựu to lớn trong việc nâng cao chất lượng sống cho con người. 

Thời Cổ đại

Có thể nói, thời điểm này người ta chưa nhắc đến khái niệm giải phẫu là gì. Nhưng từ năm 1600 TCN, văn bản giấy cói Edwin Smith, văn bản y học thời cổ đại Ai Cập đã mô tả các bộ phận trong cơ thể người như tim, thận, lá lách, bàng quang …và nhắc tới sự vận chuyển của mạch máu. Có thể nói đó là tiền đề của giải phẫu.

Thời Trung cổ đến Cận đại

Nếu như giải phẫu của thời Cổ đại rất chậm phát triển thì sang thời Trung cổ lại phát triển nhảy vọt. Từ năm 1275 đến 1326, tại Bologna, các nhà phẫu thuật đã lần đầu tiên phẫu tích người một cách hệ thống.

Leonardo da Vinci đã sử dụng kiến thức giải phẫu của mình để phác thảo về cấu trúc xương trong các tác phẩm nghệ thuật. Ở nhiều nước lúc bấy giờ, giải phẫu là một chủ đề được ưu tiên giảng dạy đầu tiên trong các môn khoa học.

Thời hậu kì Cận đại và Hiện đại

Ở thời kì này, các trường y ở Hoa Kỳ bắt đầu được thành lập. Người ta đã bắt đầu sử dụng thi thể người cho sinh viên phẫu tích. Đây cũng là thời kì xuất hiện bức ảnh chụp X- quang đầu tiên với tiêu đề “ Bàn tay với chiếc nhẫn”. Kính hiển vi cũng ra đời ở thời kì này, mở ra kỷ nguyên mới cho y học.

Đây cũng là thời kì mà y học có thể can thiệp vào cơ thể con người bằng thủ thuật không xâm lấn. Các loại tia X có khả năng truyền qua cơ thể để phát hiện và điều trị các loại bệnh. Có thể nói, điều này vượt xa trí tưởng tượng của y học trước kia.

Các chuyên ngành của giải phẫu

Theo đà phát triển ngày một mạnh mẽ, khoa học giải phẫu phân thành nhiều chuyên ngành khác nhau.

Theo phương pháp và mức độ quan sát có giải phẫu vĩ mô và giải phẫu vi mô.

• Giải phẫu vĩ mô là cách tìm hiểu, nghiên cứu, quan sát bằng mắt thường những đặc tính bên ngoài cơ thể.
• Giải phẫu vi mô là chia nhỏ cấu trúc cơ thể sinh vật để quan sát bằng các thiết bị hiển vi quang học.

Căn cứ vào đối tượng và phạm vi nghiên cứu có giải phẫu động vật và giải phẫu thực vật. Dù ở chuyên ngành nào thì mục đích của giải phẫu cũng là để nghiên cứu những đặc điểm loài của cơ thể sinh vật, nhằm tìm ra hướng phát triển hoặc giải pháp tối ưu nhất cho sự sống.

Vai trò của giải phẫu là gì?

Đối với y học, giải phẫu vô cùng quan trọng. Có thể nói, giải phẫu là nền tảng của y học. Nếu y học không nghiên cứu về cấu tạo cũng như cơ chế hoạt động của cơ thể, thì cũng không thể có các giải pháp bảo vệ sức khỏe cũng như can thiệp bệnh lý để hỗ trợ và duy trì sự sống.

Bác sĩ Mukhin - người Nga đã từng nói: “Người thầy thuốc mà không có kiến thức về giải phẫu học thì chẳng những vô ích mà còn có hại”.

Trong đời sống, khi nắm được kiến thức giải phẫu cơ bản, con người sẽ hiểu được cơ chế hoạt động của cơ thể. Từ đó có cách rèn luyện và bảo vệ sức khỏe bản thân, cộng đồng một cách hiệu quả nhất.

Ví dụ: Khi bạn hiểu cơ chế hoạt động của tim, bạn sẽ biết cách ăn uống và rèn luyện để có một trái tim khỏe mạnh. khi bạn hiểu cơ chế hoạt động của da, bạn cũng sẽ biết cách chăm sóc da hiệu quả nhất…

Những kiến thức cơ bản về giải phẫu cơ thể người

Sau khi tìm hiểu về giải phẫu là gì, chúng ta cùng tìm hiểu chứng kiến thức cơ bản về giải phẫu cơ thể người.

Các phần trong cấu tạo cơ thể người

Cơ thể người được cấu tạo bởi ba phần: đầu, thân mình và chân tay. Toàn bộ cơ thể được bao bọc bởi lớp da bên ngoài.

Có hai khoang lớn trong cơ thể người: khoang ngực và khoang bụng. Giữa hai khoang này được ngăn cách bởi cơ hoành. Toàn bộ nội tạng người được chứa ở hai khoang này.

• Khoang ngực gồm các các bộ phận như khí quản, tim, phổi và thực quản.
• Khoang bụng gồm các bộ phận như dạ dày, gan, ruột, lá lách, hai quả thận, tụy, bóng đái và cơ quan sinh dục.

Các hệ cơ quan trong cấu tạo cơ thể người

Trong cơ thể người có nhiều hệ cơ quan, các hệ cơ quan chính gồm: tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, vận động, thần kinh, nội tiết, bài tiết và sinh dục.

• Hệ tuần hoàn của cơ thể gồm tim và các mạch. Vai trò của hệ này là cung cấp dinh dưỡng tới tế bào.
• Hệ hô hấp gồm hai lá phổi và các ống dẫn có nhiệm vụ trao đổi khí trong  cơ thể với môi trường bên ngoài.
• Hệ tiêu hóa gồm miệng, ống tiêu hóa và tuyến tiêu hóa. Chức năng của các cơ quan này là chuyển đổi chất dinh dưỡng nuôi cơ thể.
• Hệ vận động gồm các bó cơ, cơ và xương. Hệ vận động đảm nhiệm chức năng di chuyển cho cơ thể.
• Hệ thần kinh có các cơ quan não, tủy, dây thần kinh. Hệ này có chức năng trung gian điều phối các cơ quan trong cơ thể.
• Hệ nội tiết điều hòa trao đổi chất bằng hooc môn.
• Hệ bài tiết có thận, ống dẫn nước tiểu và bóng đái với chức năng lọc máu và dẫn nước tiểu ra bên ngoài.
• Hệ sinh dục có chức năng duy trì nòi giống.

Từ những kiến thức được trình bày trên đây, ta có thể hiểu thêm giải phẫu là gì và hiểu về cơ thể mình.

Vận dụng kiến thức giải phẫu vào cuộc sống

Những kiến thức cơ bản của giải phẫu mà chúng ta tìm hiểu qua học tập và cuộc sống, có thể giúp chúng ta sống có chất lượng hơn. Vì vậy, bạn hãy:

• Hãy luôn tuân thủ các quy luật sinh học của cơ thể. 
• Biết lựa chọn thực phẩm tốt, an toàn cho cơ thể. 
• Có một chế độ luyện tập thích hợp để cơ thể luôn khỏe mạnh.
• Chọn môi trường sinh học thích hợp nhất cho cơ thể.

Tổng kết: 

Hi vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu được giải phẫu là gì, hiểu được vai trò của giải phẫu đối với nền y học hiện đại và cuộc sống thường ngày của chúng ta. Từ đó, mọi người biết cách vận dụng được kiến thức về giải phẫu  để làm chủ và nâng cao chất cuộc sống của bản thân.