Giác ngộ những Đức Phật dạy về trách nhiệm của người chồng trong gia đình: Đó là gì?

Thể hiện sự tôn trọng người vợ

Theo Phật giáo, người đàn ông thường chẳng quan tâm đến quyền lợi hay nhân phẩm của người phụ nữ. Ở thời điểm khi mà các bà vợ chỉ có bổn phận phải phục vụ cho các ông chồng và nuôi con cái thì Đức Phật đã đưa ra một quan điểm rất cách mạng đó là người chồng phải biểu lộ sự tôn trọng vợ mình để cho mối quan hệ của họ được hạnh phúc và êm đẹp. Từ Pali được dùng để chỉ sự tôn trọng là sammananaya - tức là với sự tôn trọng và ngưỡng mộ. 

Điều quan trọng hơn nữa đó chính là một trong năm bổn phận mà Đức Phật đề ra cho người chồng. Ngài đã đưa điều này ra trước tiên bởi vì sự quan trọng vô cùng của nó trong một mối quan hệ hôn nhân lành mạnh. Và tất cả những bổn phận khác của người chồng đều là thứ yếu so với sự tôn trọng. Dẫu cho người chồng có làm cho vợ điều gì hời hợt, thiếu giá trị nếu như anh ta không làm với lòng tôn trọng vợ chân thực. Có nhiều lời Phật dạy đã diễn tả cặn kẽ hơn về sự tôn trọng rất thiết yếu này trong mối quan hệ lành mạnh. Và quan trọng hơn nữa chính là sự tôn trọng này không chỉ được bày tỏ những lời nói hời hợt, giả tạo mà nó cũng xuất phát từ bên trong ý nghĩ, thể hiện qua lời nói và hành động. 

Nói rộng hơn, lòng từ bi có thể tượng trưng cho sự tôn trọng này. Tình cảm thương yêu chân thực và bi mẫn phải đi trước việc biểu hiện tình thương qua lời nói và hành động. Và theo quan điểm của Phật giáo thì người vợ xứng đáng được người chồng tôn trọng như thế. Người vợ không phải là sở hữu cá nhân của chồng - người cho mình có quyền điều khiển vợ theo ý riêng hay người vợ là một thành viên bình đẳng, đáng được tôn trọng trong mối quan hệ này. 

Cần biết cách kiềm chế lời nói làm tổn thương

Có thể thấy, hành động này liên quan đến điều vừa nói trên bởi vì kiềm chế không nói những lời làm tổn thương cũng là một hình thức khác của việc biểu lộ sự tôn trọng. Dù vậy thì để có thể bảo đảm được sự nhất quán trong cách ứng xử nghiêm chỉnh, có sự tôn trọng của người chồng đối với người vợ, Đức Phật đã khuyên người chồng phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc này. Thay vì lúc cần thì tuôn ra bao lời lẽ ngọt ngào với người vợ nhưng lúc khác thì lại mắng mỏ, người chồng cũng cần phải luôn gìn giữ lời nói của mình. Anh ta không chỉ phải dùng những lời lẽ dễ nghe mà còn phải kiềm chế không lớn giọng gắt gao khi nói chuyện với vợ, hay nói với người khác về vợ của mình. Đức Phật cũng dùng từ avamananaya để nói về điều kiện này.

Cũng xuyên suốt giáo lý của Ngài, Đức Phật đã luôn dạy rằng sự khắt khe, hung tợn không giải quyết được gì mà cũng không đem người ta đến gần với nhau hơn. Điều này lại càng đúng hơn trong mối quan hệ hôn nhân. Những lời nói khó nghe sẽ khiến cho người vợ muốn mình chống lại và đánh giá thấp nhân cách của người chồng. Đức Phật cũng đã nói rõ về bản chất yếu mềm của người phụ nữ và nhắc nhở các đấng ông chồng không nên lạm dụng nó. Và thay vì cố gắng dọa nạt vợ bằng thái độ cằn cọc, lỗ mãng thì người chồng cần duy trì được thái độ mềm dẻo, nhẹ nhàng trong giao tiếp. Điều này cũng sẽ góp phần làm cho mối liên hệ giữa hai người được êm đẹp và thoải mái. 

Cần giữ cho mình được lòng chung thủy

Người chồng cần phải tự thân giữ lòng chung thủy đối với người vợ trước khi đòi hỏi người vợ phải chung thủy với mình. Thuật ngữ anaticariyaya thường được dùng để chỉ điều kiện này. Đức Phật cũng luôn nhắc nhở những người đàn ông có gia đình không được quyến rũ phụ nữ khác. Hơn thế, Đức Phật cũng đề ra nhiều phương pháp để giúp cho họ có thể tránh xa được những mối liên hệ ngoài hôn nhân như tự quán chiếu hay sử dụng trí tuệ. Ví dụ, nếu ai quyến rũ vợ của tôi thì tôi sẽ không tha thứ cho người đó. Ngược lại nếu tôi quyến rũ vợ của người khác thì họ cũng không thể ưa thích tôi. Khi hiểu được như thế thì tôi sẽ kiềm chế không quyến rũ phụ nữ. 

Có thể thấy, sự quán chiếu, lý luận hợp lý, có đạo đức và trí tuệ của người chồng sẽ giúp cho người đó có thể duy trì được lòng chung thủy của vợ mình. Dẫu cho Đức Phật thừa nhận rằng bản thân đòi hỏi tình dục là ham muốn rất mãnh liệt và nổi bật của con người thì Ngài vẫn khuyên người đàn ông phải thực hiện việc giữ lòng chung thủy một cách có trách nhiệm bởi vì lợi ích của đời sống gia đình. 

Học cách từ bỏ tính gia trưởng

Đức Phật cũng khuyên người đàn ông nên từ bỏ đi tính gia trưởng nếu như họ muốn duy trì mối quan hệ êm đẹp với người phối ngẫu của mình. Câu nói issariya vossagga trong tiếng Pali đã nói lên hết điều này. Issariya có nghĩa là “quyền hạn” hay “quyền lực” còn vossagga có nghĩa là “thư giãn” hay “làm giảm thiểu”. Sau khi hết hợp lại thì hai từ này chỉ sự từ bỏ hành động làm chủ trong các mối quan hệ hôn nhân. Và trong ý nghĩ này, Đức Phật đã đề nghị một phương pháp hữu hiệu hơn nhiều để người đàn ông có thể củng cố thêm mối quan hệ trong hôn nhân. Và khi người chồng vẫn khẳng định rằng họ có quyền hơn trong hôn nhân rằng họ chính là người quyết định và vợ phải lắng nghe theo thì Đức Phật cho rằng họ phải từ bỏ tư duy đó bởi vì lợi ích của một mối quan hệ tốt. Ở chiều hướng ngược lại, sự từ bỏ tính gia trưởng của người chồng không có nghĩa là người vợ sẽ quyết định tất cả. Đức Phật cũng khuyến khích cả hai thành viên đưa ra quyết định và phải cùng nhau thực hiện những quyết định của mình một cách hòa hợp, thay vì để người này lẫn lướt sang người kia. Đức Phật cũng dạy rằng người vợ chẳng bao giờ nên là con rối của chồng hay ngược lại. Cũng có lúc Đức Phật sẽ giải thích rằng một người vợ hoàn hảo có thể giống như người mẹ, người chị hay người bạn của chồng mình. Nhận định này cũng minh chứng cho quan điểm của Đức Phật rằng cả hai thành viên trong một mối liên hệ hôn nhân thì cần phải chia sẻ quyền hạn để có thể cùng hiện hữu hòa bình ở bên nhau.

Cần tôn trọng sự ưa thích cái đẹp của người phụ nữ

Đức Phật cũng xác định rằng phụ nữ là người ngưỡng mộ cái đẹp và Ngài khuyên người chồng cần phải tôn trọng sự ưa thích cái đẹp đó của người vợ. Câu nói alankara anuppadana ám chỉ sự tôn trọng của người chồng đối với những tính ham thích đồ vật đẹp của người vợ. Alankara chỉ cho bất kỳ thứ gì hấp dẫn ví dụ như quần áo, đồ trang sức đẹp còn anuppadana có nghĩa là “tặng món quà”. vậy nên, Đức Phật cũng nhắc nhở những người đàn ông cần phải mang đến cho người yêu của mình những món quà đẹp. 

Và bổn phận này thể hiện phương cách tốt đẹp nhất mà người đàn ông trong xã hội thời đó cần làm để bày tỏ lòng yêu thích cái đẹp của người phụ nữ. Còn trong thời Đức Phật tại thế, phụ nữ không thể đi mua sắm và chọn lựa những thứ mà họ thích. Thường là người chồng đi đến những khu mua sắm và chọn lựa những món đồ cần thiết cho gia đình. Trong hoàn cảnh xã hội đó thì người phụ nữ yêu cầu người đàn ông mang về nhà những thứ mà họ cần. Việc mang tặng những món đồ đẹp của người đàn ông biểu hiện lòng tôn trọng của người đó đối với sở thích của người phối ngẫu. Bởi vì người chồng dùng ngân sách của gia đình để mua những thứ cần thiết trong gia đình, anh ta cũng nên mua sắm cho mình những gì mà người vợ muốn có. 

Còn đối với những mối quan hệ ngày nay, điều quan trọng chính là tư duy đằng sau việc người đàn ông tặng những món quà đẹp đẽ cho người yêu của mình. Người đó cần hiểu rằng phụ nữ là những người ngưỡng mộ cái đẹp. Nếu như anh ta không quan tâm khi lái xe bạc màu, cũ kỹ hơn chục năm rồi thì người vợ sẽ thích lái một chiếc xe mới và đẹp hơn. Anh ta cũng có thể bằng lòng với thảm cỏ ở trước sân nhưng người vợ lại thích trồng hoa, cây kiểng trong vườn hơn. 

Và sự tôn trọng của người chồng đối với tính thích ngưỡng mộ cái đẹp của người vợ là lý do đằng sau việc mang tặng vợ những món đồ đẹp đẽ. Đức Phật kết luận "Đây là năm cách mà người chồng cần đối xử với vợ” sau khi giải thích bổn phận này. Nếu như người đàn ông muốn thiết lập mối quan hệ tốt đẹp thì phải lưu tâm đến năm bổn phận này đối với đối tượng của mình. Đức Phật còn giải thích thêm, để có thể được đối xử như thế thì người vợ sẽ cảm thấy đầy tình thương yêu đối với chồng. Tình cảm này sẽ là mối dây kết nối hai người với nhau và giữ cho tình yêu của người vợ không bao giờ phai nhạt.