Cơ hội bứt phá cho các trung tâm mới ngành công nghiệp phụ trợ 

Tham gia “đường đua” công nghiệp hỗ trợ

Theo vietnamfinance.vn, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang được định hình lại, làn sóng dịch chuyển mạnh về sản xuất và đầu tư. Tận dụng những lợi thế nhất định về kinh tế - chính trị, Việt Nam đang trở thành tâm điểm đón làn sóng dịch chuyển này. Việc trở thành điểm đến của các doanh nghiệp đầu chuỗi đã mang lại cơ hội lớn cho ngành công nghiệp hỗ trợ để phát triển và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. 

Hiện nay Việt Nam có khoảng 36.000 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký hơn 435 tỷ USD; vốn thực hiện lũy kế ước đạt hơn 269 tỷ USD. Tuy nhiên, số liệu từ Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) cho thấy, cả nước mới chỉ có gần 500 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI và xuất khẩu. Bức tranh công nghiệp hỗ trợ chưa có nhiều điểm sáng cho thấy ngành này đang phát triển chậm cả về lượng và chất, đồng thời mô tả rõ mối liên kết lỏng lẻo giữa khối doanh nghiệp trong nước và FDI.

Đà Nẵng có vị trí trung tâm của cả nước, được xác định là trung tâm kinh tế của cả vùng miền Trung và Tây Nguyên. Sở hữu nhiều lợi thế về hạ tầng, nhân lực và thị trường du lịch hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước, thành phố đã thu hút được nhiều dự án công nghiệp đầu tư, trong đó có những dự án thuộc lĩnh vực công nghệ hỗ trợ. Tuy nhiên, phải phục thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu, vật liệu, máy móc thiết bị nhập khẩu nên giá trị gia tăng thấp, sản lượng cũng không nhiều. 

Bà Lê Thị Kim Phương, Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng cho biết, hiện TP Đà Nẵng có khoảng 110 doanh nghiệp có khả năng tham gia hoạt động công nghiệp hỗ trợ, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ chủ yếu do doanh nghiệp FDI sản xuất để xuất khẩu. Thành phố đặt mục tiêu trong giai đoạn 2021 - 2030 tập trung phát triển các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, thu hút một số công ty, tập đoàn lớn đầu tư vào để dẫn dắt, chuyển giao công nghệ, sử dụng sản phẩm trung gian tạo tác động lan tỏa phát triển công nghiệp hỗ trợ, tập trung xây dựng và đưa vào hoạt động khu công nghiệp hỗ trợ Khu công nghệ cao Đà Nẵng và thu hút đầu tư lĩnh vực này.

Trong khu vực Nam Trung Bộ, tỉnh Quảng Ngãi cũng là một trong những địa phương có đề án phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ theo từng giai đoạn và tập trung thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Dung Quất từ rất sớm. Đây là nơi đặt “đại bản doanh” của ngành công nghiệp lọc hóa dầu; công nghiệp chế tạo cơ khí, luyện cán thép, ngành đóng mới và sửa tàu biển trọng tải lớn, ngành công nghiệp điện khí cũng có nhiều tiềm năng phát triển tại đây. 

Mặc dù có định hướng từ sớm nhưng trong thực tế đến này, những kỳ vọng thu hút đầu tư và phát triển công nghiệp hỗ trợ vẫn còn hạn chế, số lượng các nhà sản xuất, cung cấp nguyên vật liệu, sản phẩm hỗ trợ chưa nhiều, chủ yếu là gia công và bao bì các loại nhưng chất lượng chưa đồng đều, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển các ngành công nghiệp chủ lực của tỉnh Quảng Ngãi.

Trong bối cảnh những nhu cầu về hỗ trợ các ngành công nghiệp chủ lực rất lớn, tỉnh Quảng Ngãi đặt mục tiêu trong giai đoạn 2020 - 2025 đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, tập trung ưu tiên phát triển những ngành hàng và sản phẩm hỗ trợ trực tiếp phục vụ cho ngành lọc hóa dầu; ngành chế biến thực phẩm, đồ uống, chế biến gỗ, dệt may, đóng tàu; ngành cơ khí chế tạo, sản xuất kim loại; ngành điện khí… nhằm nâng cao giá trị gia tăng, tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm công nghiệp của tỉnh, hướng tới từng bước tham gia tích cực vào chuỗi giá trị toàn cầu. 

Tham gia vào đường đua phát triển công nghiệp hỗ trợ, tỉnh Bình Định và Thừa Thiên - Huế cũng sớm có kế hoạch quy hoạch, đầu tư các khu công nghiệp lớn thu hút đầu tư loại hình công nghiệp mới này. Tuy nhiên, so với các địa phương khác trong cùng khu vực, tỷ lệ công nghiệp hỗ trợ của Bình Định và Thừa Thiên - Huế vẫn còn thấp. Trong giai đoạn mới, tỉnh Bình Định tích cực kêu gọi đầu tư từ các doanh nghiệp Đức và Hàn Quốc đầu tư vào ngành công nghiệp hỗ trợ như năng lượng, du lịch, nông nghiệp công nghệ cao, thủy sản, thương mại dịch vụ, bảo vệ môi trường; Sản xuất linh kiện điện tử, công nghiệp phụ trợ ngành ô tô, hạ tầng cảng biển, hạ tầng khu công nghiệp… Tỉnh cũng triển khai các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp của địa phương tham gia ở mức cao hơn trong chuỗi cung ứng và giá trị. Những động thái này nhằm góp phần thực hiện thành công mục tiêu đưa Bình Định trở thành tỉnh phát triển thuộc nhóm dẫn đầu của khu vực miền Trung. Trong khi đó, Thừa Thiên-Huế xác định kêu gọi thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ cho ngành dệt may, vật liệu xây dựng, phát triển hậu cần cảng biển…

Quảng Nam dẫn đầu công nghiệp hỗ trợ

Tại khu vực miền Trung, tỉnh Quảng Nam nổi lên như một “chiến binh” mạnh trong đường đua công nghiệp hỗ trợ nhờ có khu liên hợp sản xuất và lắp ráp ô tô Chu Lai - Trường Hải. Ông Nguyễn Hồng Quang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn thu hút một số dự án đầu tư lớn đi vào hoạt động, đặc biệt là các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài trong các lĩnh vực nguyên vật liệu và phụ liệu, hóa chất phục vụ sản xuất ngành may mặc; sản xuất phụ tùng và các bộ phận phụ trợ phục vụ sản xuất, lắp ráp ô tô; linh kiện điện tử phục vụ ngành điện – điện tử.

Công nghiệp hỗ trợ dệt may là một trong những thành tựu của tỉnh Quảng Nam, hiện trên địa bàn tỉnh có khoảng 25 dự án hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 9.700 tỷ đồng, chủ yếu là các doanh nghiệp FDI, giải quyết việc làm cho hơn 13.000 lao động. Các dự án công nghiệp hỗ trợ chủ yếu tập trung tại các khu, cụm công nghiệp với các sản phẩm hỗ trợ ngành dệt may như  vải, sợi, hoàn thiện sản phẩm dệt (bao gồm tẩy, nhuộm vải dệt), hồ vải, khuy nút, chỉ, dây kéo, nhãn mác, bbao bì giấy, in các loại hoa văn lên vải, nhựa cho ngành may và kim dệt may. Hiện nay, tại tỉnh Quảng Nam đã hình thành khu công nghiệp hỗ trợ dệt may tại Khu công nghiệp Tam Thăng tạo điều kiện thúc đẩy phát triển công nghiệp ngành dệt may. 

Ở lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ cho ngành sản xuất và lắp ráp ô tô, tỉnh Quảng Nam hiện có khoảng 26 dự án hoạt động tập trung trong các khu công nghiệp, hơn 4.800 tỷ đồng vốn đầu tư đăng ký theo các dự án, giải quyết việc làm cho hơn 5.000 lao động. Trong đó, Tập đoàn THACO là điểm sáng của tỉnh với 7 nhà máy lắp ráp ô tô, trong đó có 2 nhà máy có quy mô lớn nhất Đông Nam Á. Cùng với các nhà máy lắp ráp ô tô, THACO đã đầu tư xây dựng 12 nhà máy sản xuất linh kiện phụ tùng trên diện tích 93 ha, với tổng vốn đầu tư là 1.690 tỷ đồng.

Trong những năm gần đây, tỉnh Quảng Nam đã thu hút thêm nhiều doanh nghiệp FDI tham gia đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ cho ngành sản xuất và lắp ráp ô tô. Nổi bật trong đó là nhiều dự án đến từ các nhà đầu tư Hàn Quốc như nhà máy sản xuất vải túi khí của Công ty TNHH Hyosung Quảng Nam với vốn đầu tư 35 triệu USD; Nhà máy sản xuất phụ tùng ô tô như CTR Vina với vốn đầu tư 27 triệu USD; nhà máy phụ trợ ô tô bằng đùn chất dẻo với vốn đầu tư 10,3 triệu USD; nhà máy sản xuất mô tơ phanh bơm chân không bằng điện tử của xe ô tô với vốn đầu tư 5 triệu USD…

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Trí Thành cho biết, tỉnh đang hoàn thiện các bước cuối để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đồ án quy hoạch và dự kiến trong quý I/2023, đồ án quy hoạch của tỉnh được thông qua để làm căn cứ thực hiện. Đặc biệt, trong đồ án quy hoạch lần này, tỉnh sẽ tập trung đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ phục vụ các ngành công nghiệp chủ lực, có thế mạnh của tỉnh và lan tỏa cho cả vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Bao gồm công nghiệp hỗ trợ ngành sản xuất, lắp ráp ôtô, cơ khí chế tạo, máy móc thiết bị phục vụ sản xuất các ngành công nghiệp, như dệt may, da giày, hóa chất, nông nghiệp công nghệ cao… đáp ứng nguyên liệu đầu vào, tăng tỷ trọng nội địa trong các sản phẩm công nghiệp.