Chính phủ số là gì? Định hướng phát triển chính phủ số Việt Nam

Định nghĩa của chính phủ số là gì?

Chính phủ số là chính phủ chuyển đổi số, thực hiện đổi mới mô hình hoạt động, thay đổi về quy trình triển khai làm việc, thay đổi những phương thức cung cấp các loại hình dịch vụ, nhanh chóng cung cấp những dịch vụ công mới.

Một trong các thước đo chính của chính phủ số chính là số lượng của các loại hình dịch vụ hành chính công sẽ tinh giảm đi, và số lượng các loại hình dịch vụ công mới, mang lại tính sáng tạo trong việc phục vụ xã hội dần tăng lên, nhờ vào việc ứng dụng công nghệ số và thông tin dữ liệu.

Vì sao cần phân biệt rõ ràng chính phủ số và chính phủ điện tử

Khi phân biệt khái niệm chính phủ điện tử và chính phủ số một cách rõ ràng, tường minh thì mới có thể nhận thức chính xác, đúng đắn, và chỉ khi có được những nhận thức thực sự đúng đắn thì mới có được những hành động thực sự đúng đắn.

Việc phân biệt ra rõ ràng những mức độ phát triển, là chính phủ điện tử và chính phủ số, sẽ không đồng nghĩa là thực hiện mọi việc tuần tự, làm xong việc triển khai chính phủ điện tử rồi mới triển khai làm chính phủ số.

Việc triển khai xây dựng phát triển chính phủ số là sự thay đổi từ suy nghĩ, nhận thức, từ đó sẽ thay đổi đến cách làm. Trước đây khi triển khai thực hiện chính phủ điện tử thì sẽ chỉ nghĩ đến việc thực hiện tin học hóa, cung cấp các loại hình dịch vụ hành chính công trực tuyến.

Hiện nay khi thực hiện triển khai làm chính phủ số thì cần phải cân nhắc, suy nghĩ đến việc đưa mọi hoạt động của cơ quan chính phủ, ví dụ như hoạt động thanh tra, chuyển lên môi trường số.

Trước đây khi triển khai chính phủ điện tử thì chỉ nghĩ đến việc tiến hành đầu tư vào hệ thống dữ liệu thông tin, số hóa của từng quy trình, theo đó 10 năm mới đưa được khoảng 10% các dịch vụ công trực tuyến đi lên cấp độ 4.

Hiện nay việc thực hiện chính phủ số thì sẽ nghĩ đến việc có thể sử dụng các nền tảng, quy trình số hóa toàn bộ, trong 3 tháng đưa số lượng 100% dịch vụ công trực tuyến lên mức cấp độ 4 với chi phí giảm thấp hơn so với trước đây.

Thực trạng chính phủ số của Việt Nam

Bảng xếp hạng chính phủ điện tử Việt Nam theo sự đánh giá của Liên hợp quốc (EGDI) vào năm 2020 đã tăng thêm 2 bậc, được xếp hạng ở vị trí 86/193 quốc gia, và được xếp hạng thứ 23/47 tại khu vực châu Á và xếp hạng thứ 6/11 trong số các quốc gia tại khu vực Đông Nam Á.

Chỉ số tổng hợp của Việt Nam hiện tại đang cao hơn so với chỉ số trung bình trên thế giới và trên khu vực, thuộc vào nhóm những quốc gia có xếp hạng cao.

Tỷ lệ cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 trên quy mô cả nước năm 2020 đạt tỷ lệ 30,86% vượt qua mục tiêu Chính phủ đã đề ra tại Nghị quyết số 17/NQ-CP ngày 07/3/2019 của Chính phủ về một số những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để phát triển chính phủ điện từ vào giai đoạn năm 2019 – 2020 và định hướng cho đến năm 2025.

Tính đến thời điểm ngày 20/8/2021, tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3, 4 trên quy mô cả nước đạt tỷ lệ 65,1%, trong đó tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3 đạt tỷ lệ 27,7%, tỉ lệ dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 4, là có tỷ lệ 43,4%.

Mạng truyền số liệu chuyên dùng của các cơ quan Đảng và Nhà nước đã có thể thực hiện kết nối 100% đến các đơn vị ban bộ ngành, các tỉnh/thành trực thuộc trung ương, 100% các quận huyện, thị xã, một số những cơ sở dữ liệu tạo ra nền tảng đã được triển khai xây dựng như cơ sở dữ liệu về bảo hiểm, hộ tịch điện tử, quốc gia về việc đăng ký doanh nghiệp, cơ sở dữ liệu về giáo dục, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã được chính thức vận hành từ ngày 01/7/2021.

Trục liên thông văn bản quốc gia đã được tiến hành xây dựng để nhằm kết nối các những hệ thống quản lý các văn bản điều hành của những đơn vị, bộ, ngành và các địa phương, hiện nay đã có thể thực hiện kết nối 94/94 bộ, các ngành, các địa phương và kết nối với những hệ thống quản lý về các văn bản điều hành của đơn vị Văn phòng Trung ương Đảng, Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, các cơ sở, tổ chức chính trị – xã hội…

Kể từ thời điểm khai trương vào ngày 12/3/2019 cho đến thời điểm ngày 19/8/2021 đã có tổng số là hơn 6,3 triệu các văn bản điện tử được gửi và nhận giữa những đơn vị cơ quan hành chính nhà nước nằm ở trên trục liên thông văn bản quốc gia.

Tỷ lệ thực hiện trao đổi các văn bản dưới dạng điện tử kỹ thuật số trên toàn quốc vào năm 2020 đạt tỷ lệ là 90,8%, vượt qua mục tiêu mà Chính phủ đã được đề ra ở Nghị quyết số 17/NQ-CP của Thủ tướng Chính phủ.

Những số liệu trên đã khẳng định rõ ràng về sự thành công trong việc triển khai xây dựng chính phủ số tại Việt Nam. Các thông số này đã thể hiện được sự quyết tâm đến từ mọi cấp, mọi ban ngành trong việc triển khai thực hiện những nhiệm vụ xây dựng chính phủ điện tử, đáp ứng tối đa các mong muốn và nhu cầu của những người dân.

5 mục tiêu, 6 chiến lược cụ thể trong triển khai Chính phủ số

Những chỉ tiêu của chính phủ điện tử cơ bản được hoàn thành trong năm 2021, với trọng tâm là dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 đạt 100%. Chính phủ số Việt Nam sẽ được hình thành vào thời điểm năm 2025 và dự kiến sẽ thuộc top 50 thế giới. Những dịch vụ công của Chính phủ sẽ được cung cấp cho người dân, doanh nghiệp tự động 24/7, theo nhu cầu riêng và cá thể hóa. Những dịch vụ công mới sẽ được kịp thời phát triển dựa trên các thông tin dữ liệu mở và với sự liên kết, tham gia hợp tác của các cấp chính quyền, người dân, các đơn vị doanh nghiệp và cả giới chuyên gia. Tiếp theo đó sẽ sự liên tục phát triển, tiến hóa để từ đó trở thành một chính phủ thông minh.

Chiến lược của Chính phủ số đã đặt ra cụ thể 5 mục tiêu: Cung cấp các loại hình dịch vụ công có chất lượng cao phục vụ cho người dân; Huy động được sự tham gia rộng rãi của nhiều người dân, các doanh nghiệp; Sự vận hành một cách tối ưu của những cơ quan nhà nước dựa vào những thông tin dữ liệu và các công nghệ số; Giải quyết nhanh chóng, hiệu quả những vấn đề lớn, quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội, có thể kể đến như y tế, xây dựng, giáo dục, giao thông…; Đột phá về việc thăng hạng trong quá trình xếp hạng quốc gia.

Chiến lược của Chính phủ số cũng đã đặt ra 6 nhiệm vụ trọng tâm của quốc gia:

• Hoàn thiện về môi trường pháp lý;
• Phát triển hệ thống hạ tầng số quốc gia;
• Phát triển những nền tảng số quốc gia;
• Phát triển kho dữ liệu của quốc gia;
• Phát triển những ứng dụng quốc gia;
• Bảo đảm về vấn đề an toàn và hệ thống an ninh mạng quốc gia.

Quy trình chuyển đổi từ Chính phủ điện tử thành Chính phủ số là sự chuyển đổi có tính căn bản, tất yếu. Từ dịch vụ công trực tuyến thành dịch vụ số, từ người lãnh đạo dẫn dắt là giám đốc công nghệ thông tin trở thành người có quyền đứng đầu các tổ chức.

Khái niệm hệ thống CNTT sẽ được dần thay thế bằng thuật ngữ nền tảng số. Từ việc tiếp cận hướng dịch vụ công nghệ trở thành tiếp cận đi theo hướng dữ liệu. Từ các công nghệ về Web và máy tính trở thành công nghệ điện thoại thông minh, điện toán đám mây Cloud, AI, IoT. Từ sự tham gia của các đơn vị cơ quan nhà nước trở thành sự tham gia của cả nhà nước, người dân và các doanh nghiệp.

Từ vấn đề cải cách các thủ tục hành chính chuyển đổi mô hình quản trị, giám sát. Từ việc thực hiện đo lường số lượng những loại hình dịch vụ công trực tuyến trở thành số lượng những dịch vụ công mới được nghiên cứu, phát triển.

Thách thức hiện nay mà chính phủ điện tử phải đối mặt là thực hiện liên thông, tích hợp công nghệ, trong khi đó khó khăn của Chính phủ số là quản lý sự thay đổi.

Định hướng về việc phát triển chính phủ số trong thời gian sắp tới

Gần đây vào thời điểm ngày 15/6/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 942/QĐ-TTg phê duyệt “Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong giai đoạn năm 2021 – 2025, định hướng cho đến thời điểm năm 2030”.

Đây là chiến lược quy hoạch tổng thể nhằm đưa ra tầm nhìn, mục tiêu, trách nhiệm trong việc triển khai thực hiện những nội dung đi theo lộ trình, đảm bảo việc thực hiện các công việc một cách đồng bộ kế thừa, kết nối phát triển theo cả chiều sâu lẫn chiều rộng, đây được đánh giá là một bước ngoặt có tính chất quan trọng trong công cuộc chuyển đổi số nói chung và phát triển Chính phủ số tại Việt Nam nói riêng.

Theo ý kiến đánh giá ông Vũ Kiêm Văn, Phó Tổng thư ký của Hội Truyền thông số Việt Nam : “Dự án về Chính phủ số tại Việt Nam đặt ra mục tiêu cụ thể là cung cấp những loại hình dịch vụ công chất lượng cao dành cho người dân, huy động sự tham gia rộng rãi của nhiều thành phần trong xã hội, là người dân và các doanh nghiệp. Vận hành tối ưu cơ quan nhà nước dựa trên nền tảng công nghệ số, giải quyết một cách hiệu quả những vấn đề lớn trong việc phát triển kinh tế – xã hội như là giáo dục, y tế và giao thông”.

Trong khi đó, chiến lược của Chính phủ số cũng sẽ đặt ra một số các nhiệm vụ trọng tâm là hoàn thiện tối đa về môi trường pháp lý phát triển cơ sở hạ tầng số quốc gia; phát triển hệ thống nền tảng số quốc gia; phát triển hệ thống dữ liệu số quốc gia; phát triển những ứng dụng quốc gia và đảm bảo về vấn đề an toàn và an ninh mạng quốc gia. 

Khái niệm Chính phủ số là gì sẽ sớm không còn xa lạ với đông đảo người dân. Chính phủ số khi được triển khai sẽ đem đến nhiều lợi ích cho người dân và các doanh nghiệp.