Chia di sản là bất động sản do bố mẹ để lại nhưng đã đứng tên người khác có được không?

Liên quan đến câu hỏi của anh Sao, Luật sư Nguyễn Huy An - Đoàn Luật sư TP Hà Nội xin tư vấn như sau:

Theo quy định tại khoản 1 Điều 676 Bộ Luật Dân sự, anh Sao là một trong những người thừa kế ở hàng thừa kế thứ nhất của bố mẹ anh. Nhưng để được phân chia nhà đất thì phải xác định tài sản đó là di sản do bố mẹ để lại. Ðiều 634 Bộ Luật Dân sự quy định: “Di sản gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”.

Theo thông tin mà anh cung cấp thì nhà đất mà người anh trai đã đăng ký đứng tên nhà đất trong sổ địa chính xã từ năm 1981 - 1986. Trường hợp anh trai đã được ghi tên trong Sổ địa chính thì khó có thể xác định rằng nhà đất là tài sản thuộc quyền sở hữu của bố mẹ anh. 

Theo quy định tại Điều 100 Luật Đất đai về cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất thì: “Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định mà có một trong các loại giấy tờ sau đây thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất:

- Những giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;”

Như vậy, anh trai anh thuộc trường hợp có tên trong Sổ địa chính trước ngày 15/10/1993 nên có quyền thực hiện các thủ tục theo quy định pháp luật để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. 

Thửa đất thuộc quyền sử dụng của người anh trai nên không thể coi là di sản của bố mẹ để lại và anh Sao không có quyền chia tài sản này. 

Tuy nhiên, theo thông tin được cung cấp, nhà đất là tài sản do bố mẹ anh để lại cho hai anh em nên để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, anh Sao có thể tìm hiểu các vấn đề sau đây: 

- Nguồn gốc hình thành nhà đất? (Do bố mẹ bạn mua, nhận chuyển nhượng/nhận thừa kế, tặng cho? Do bố mẹ bạn khai hoang?...)

- Trước đây, bố mẹ bạn có đứng tên trên bất kỳ giấy tờ gì về nhà đất đó hay không? (Giấy tờ mua bán/thừa kế/tặng cho...)

- Việc cơ quan có thẩm quyền đăng ký tên anh trai bạn trên Sổ địa chính được căn cứ vào đâu? Bố mẹ bạn có giấy tờ chuyển quyền cho anh trai bạn không?...

Trường hợp anh Sao có căn cứ chứng minh đây là nhà đất do bố mẹ để lại, chưa được chia cho các anh em, anh trai anh không phải chủ sở hữu đối với nhà đất đó thì anh Sao có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, xác định lại chủ sở hữu bất động sản. Nếu xác định được bố mẹ là chủ sở hữu đối với nhà đất thì anh có quyền chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.