Chán “Zero Covid”, nhiều doanh nghiệp ngoại dịch chuyển hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam

Nhiều doanh nghiệp chuyển sang tìm kiếm các lựa chọn khác ngoài Trung Quốc

Tại các khu công nghiệp ở miền Bắc, hàng trăm nghìn nhân viên của các nhà máy đang bận rộn sản xuất cho những đại gia công nghệ hàng đầu thế giới nha Apple, Samsung, LG và Microsoft. Có thể thấy, nhiều doanh nghiệp đa quốc gia đang tìm kiếm những lựa chọn khác ngoài Trung Quốc. Theo thông tin từ Al Jazeera, Việt Nam được coi là một trong những điểm đến hàng đầu của các doanh nghiệp ngoại vì vị trí gần Trung Quốc, lao động giá rẻ và môi trường chính trị ổn định. 

Chia sẻ với Al Jazeera, ông Greg Poling - Giám tốc Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho biết: “Nhiều doanh nghiệp ngoại phải chịu đựng cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung khiến cho chi phí lao động tăng cao cùng với sự đổ vỡ của chuỗi cung ứng thời Covid-19. Tôi cho rằng, chính sách Zero Covid của Trung Quốc chính là giọt nước làm tràn ly. Việt Nam không phải là địa điểm duy nhất các công ty đa quốc gia đang tìm đến để đa dạng hóa khỏi Trung Quốc nhưng lại là nơi thành công nhất”. 

Nhiều “ông lớn” như Apple, Google và Samsung đều đang thúc đẩy những hoạt động mới tại Việt Nam. Trong khi đó, Foxconn và Luxshare Precision Industry cũng đang bàn bạc để tiến hành sản xuất Apple Watch và Macbook lần đầu tiên tại Việt Nam. Đáng chú ý, Foxconn đã công bố kế hoạch đầu tư 300 triệu USD vào nhà máy mới tại Bắc Giang với diện tích 50,5 ha để hỗ trợ việc mở rộng tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, việc sản xuất những sản phẩm khác của Apple tại Việt Nam dự kiến cũng sẽ được tăng cường. Theo như phân tích hồi tháng trước của JPMorgan, có khoảng 65% tai nghe AirPod sẽ được chế tạo ở Việt Nam năm 2025. Từ năm 2023, Google sẽ sản xuất smartphone Pixel tại Việt Nam. Đồng thời, Samsung cũng dự định sản xuất linh kiện bán dẫn ở một nhà máy tại Thái Nguyên vào mùa hè tới. 

Theo ông Albert Tan, Giáo sư tại Viện Quản trị Châu Á ở Philippines, Việt Nam có thể trở thành một “cường quốc sản xuất mới” tại châu Á nếu có được những chính sách đúng đắn. Tuy nhiên, điều này vẫn phụ thuộc vào việc Việt Nam có thể đón lấy hoạt động sản xuất từ Trung Quốc cũng như xây dựng năng lực của chính mình nhanh chóng đến mức nào.

Từng là một trong những nước nghèo nhất thế giới, Việt Nam đã từng bước vươn lên trở thành trung tâm sản xuất công nghệ thông qua công cuộc đổi mới trong thập niên 1980. Năm ngoái, Việt Nam tiến hành giãn cách xã hội một cách nghiêm ngặt để phòng chống dịch bệnh, đến nay đã chuyển sang giai đoạn chung sống an toàn với Covid-19 sau khi tiến hành tiêm chủng trên quy mô lớn.

Theo dự đoán của World Bank, trong năm nay Việt Nam sẽ ghi nhận mức tăng trưởng 7,2%, cao hơn tốc độ 2,6% của năm trước cũng như mức dự báo 2,8% của Trung Quốc. Động lực tăng trưởng chính được cho là đến từ xuất khẩu. Tính riêng trong 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 17% so với cùng kỳ năm trước và đạt 186 tỷ USD. 

Điều đáng nói, dù chính sách Zero Covid khiến niềm tin của các nhà đầu tư vào thị trường Trung Quốc sụt giảm mạnh, thế nhưng vị thế của Việt Nam cũng đã trỗi dậy từ rất lâu trước khi đại dịch xảy ra. 

Hàng loạt chính sách khuyến khích đầu tư

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tích về việc mở cửa thương mại cũng như khuyến khích đầu tư. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã tham gia tổng cộng 15 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có 6 hiệp định với các đối tác trong ASEAN. Theo ông Eddie Han, nhà phân tích cấp cao của công ty nghiên cứu Isaiah Research, việc Việt Nam ký kết nhiều FTA với nhiều nước thế nên chính sách hải quan rất tốt. Việc chuyển linh kiện từ Trung Quốc sang Việt Nam cũng dễ dàng hơn rất nhiều. 

Ông Poling, nhà phân tích của CSIS, giải thích rằng, chính sách thân thiện với doanh nghiệp cùng chính trị ổn định đã giúp Việt Nam chiếm ưu thế so với các đối thủ cạnh tranh. Bên cạnh những thiết bị công nghệ, Việt Nam ngày càng đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn - vốn là sản phẩm đòi hỏi những công đoạn sản xuất phức tạp hơn. 

Mới năm ngoái, Intel đã đầu tư 475 triệu USD cho địa điểm lắp ráp và thử nghiệm chip lớn nhất của công ty này tại TP.HCM. Đến tháng 8, ông Roh Tae-Moon, CEO điều hành mảng smartphone của Samsung cũng đã thông báo về việc sẽ đầu tư 3,3 tỷ USD cho sản xuất linh kiện bán dẫn tại nhà máy Thái Nguyên từ nay cho đến tháng 7/2023. Cũng trong tháng này, công ty phần mềm thiết kế chip Synopsys của Mỹ đã tuyên bố sẽ chuyển hoạt động đầu tư cũng như đào tạo kỹ sư sang Việt Nam. 

Tuy nhiên, một số nhà quan sát vẫn tỏ ra nghi ngờ đối với khả năng phát triển thành trung tâm sản xuất công nghệ cao của Việt Nam. Nguyên nhân bởi, lực lượng lao động của Việt Nam so với Trung Quốc chỉ bằng một phần nhỏ, trong khi tay nghề cũng kém hơn với nhiều nước châu Á khác như Hàn Quốc hay Nhật Bản…

Đồng thời, nhà kinh tế Dapice nói rằng, một trong số những điểm hấp dẫn nhất của thị trường Việt Nam là lao động giá rẻ cũng sẽ sớm kết thúc. Một khi nền kinh tế tăng trưởng thì tiền lương cũng chắc chắn sẽ tăng theo. “Tôi dự kiến rằng, xu hướng bùng nổ sản xuất có thể vẫn sẽ tiếp diễn cho đến khi Việt Nam hết lao động. Có thể là tiếp tục trong vài năm tới, khi những người làm nông nghiệp sẽ không còn muốn chuyển ngành nữa dù thu nhập của họ đã thấp hơn”, người này cho biết thêm.