Chân dung Trương Mạnh Quân - Founder startup triệu USD bán hàng xuyên biên giới: Từ sinh viên code dạo đến ông chủ OpenCommerce Group

Được biết, khởi đầu là một startup thương mại điện tử, OpenCommerce Group tiền thân là Beeketing. Sau thời gian 10 năm công ty này đã trở thành công ty điện tử triệu USD cung cấp các giải pháp thương mại điện tử nói chúng và thương mại xuyên biên giới nói riêng. Và sau hơn hai năm khi ra mắt, hệ sinh thái công nghệ ShoBase đã giúp cho hơn 86.700 người đến từ 195 quốc gia kinh doanh thương mại điện tử trên phạm vi toàn cầu và đạt 670 triệu USD giá trị GMV. Vào hồi tháng 2/2022, OpenCommerce Group đã huy động 7 triệu USD trong vòng gọi vốn Series A được dẫn dắt bởi kỳ lân công nghệ VNG cùng sự tham gia của quỹ đầu tư mạo hiểm Do Ventures. Công ty này có trụ sở tại Hong Kong, Trung Quốc, Hoa Kỳ,... Tầm nhìn của OCG chính là cung cấp giải pháp công nghệ toàn diện hỗ trợ cho các cá nhân và SME đưa sản phẩm của Việt Nam đến gần hơn với người sử dụng và doanh nghiệp trên toàn cầu. Để đi được đến ngày hôm nay, CEO 9x này đã phải trải qua nhiều lần đập đi xây lại trong suốt thời gian 10 năm qua. Tuy nhiên, với niềm đam mê học hỏi và khát khao cống hiến cho cộng đồng, Trương Mạnh Quân đã luôn tìm cách để thích ứng sau mỗi lần thất bại để có thể dần thực hiện được ước mơ của bản thân mình đó là giúp cho được nhiều người nhất có thể. 

Chàng trai 9x cùng hành trình trở thành ông chủ "bất đắc dĩ": Trượt đại học, đi làm "code dạo"

Chia sẻ về hành trình lập nghiệp của bản thân, Trương Mạnh Quân cho biết: "Tôi sinh năm 1990 và bắt đầu học code từ những năm cấp 2. Khoảng 2005 - 2007, tôi bắt đầu mò mẫm và tham gia một số diễn đàn hacker - công nghệ. Giai đoạn này đã cho tôi lần đầu được tiếp xúc các vấn đề bảo mật trên internet và khiến tôi quyết định chọn thi vào đại học Công nghệ vào năm 2008". 

Điều đáng tiếc của anh là thi trượt đại học. Trong lúc chờ nhập học vào nguyện vọng 2 đó là Đại học Công nghệ bưu chính Viễn thông thì anh đã quyết chí người nhà học code và bắt đầu nhận các công việc freelance với khách hàng ở Châu  u và giúp cho họ lập trình website. Được biết, gia đình của anh rất hoàn cảnh, anh vẫn nhớ khi bản thân bắt đầu kiếm được tiền nhờ làm freelance, hồi đại học mẹ có bảo rằng: "Con phải kiếm được đủ tiền trả tiền đại học đã, còn sau đấy muốn tiêu gì thì tiêu". Và hồi mới bắt đầu dự án, nhà anh cũng không có internet. Chính vì thế, khi muốn nói chuyện với khách hàng thì anh đã phải ra quán internet từ sáng sớm để gặp họ qua mạng còn tối về thì code ở nhà. Anh Quân đã làm công việc này trong thời gian 4 năm đầu đại học, đến năm cuối thì anh đã xây dựng được một nhóm 5 người. Đến năm 2015, khi chuẩn bị ra trường thì đội bạn này mỗi người đi làm một nơi nên anh quyết định lập công ty và bắt đầu thuê người. 

Sau khi lập công ty, anh Quân đã bắt đầu một sản phẩm tên là Siêu WEB - đây là một công cụ tạo website cho thị trường Việt Nam. Sản phẩm không thành công. Lúc đó công ty không được lợi nhuận tốt nên đã bán sản phẩm này cho một doanh nghiệp khác. 

Đến năm 2014, anh lại chạy một sản phẩm mang tên là Beeketing đồng thời cũng tham gia một chương trình accelerator - đây chính là chương trình tăng tốc khởi nghiệp hỗ trợ các công ty ở giai đoạn early-stage bằng cách cung cấp chương trình đào tạo, cố vấn và nguồn vốn của Topica đồng thời được một quỹ bên Mỹ là 500 startup đầu tư. Đến năm 2015, công ty của anh Quân đã chuyển sang Mỹ và mở văn phòng ở bên đó. Sau đó 5 năm thì anh bắt đầu quan sát thấy thị trường e-commerce xuyên biến giới đang trên đà phát triển vô cùng mạnh. Cho đến giữa năm 2019, anh đã bắt đầu với dự án ShopBase và tiếp tục cho đến hiện tại.

Nói về nguồn vốn để khởi nghiệp, anh Quân tâm sự, nguồn vốn để lập doanh nghiệp thời gian đầu chính là nhờ tích cóp qua việc đi code freelance với nhóm bạn. Đối với Beeketing, anh đã phải bỏ ra 400 triệu đồng. May mắn đến với anh chính là tính đến hiện tại, chỉ số tăng trưởng của OpenCommerce Group cũng khá tốt. Hiện tại công ty của anh Quân có gần 400 nhân sự, có văn phòng tại 3 nước Trung Đông, Mỹ, Việt Nam. Trong năm 2021, tổng lượng hàng hóa giao dịch trên sàn (GMV) cũng đạt mức 400 triệu USD. 

Được biết, hai năm qua, thị trường e-commerce xuyên biên giới đã bùng nổ, với số đơn hàng tăng lên nhanh chóng. Cùng với đó, việc vận chuyển hàng trực tiếp giữa các nước vì thế cũng khá dễ dàng nhờ chi phí giảm và tốc độ chuyển hàng nhanh. Tranh thủ lúc đó, anh Quân đã tạo nên một số nền tảng giúp cho các nhà kinh doanh nhỏ lẻ có thể bắt đầu bán hàng đến các thị trường tiêu thụ cao ví dụ như Mỹ và Châu  u mà không phải gặp nhiều rào cản. Và thông qua hệ sinh thái công nghệ của OCG, bất kỳ ai cũng có thể bắt đầu kinh doanh mô hình ropshipping và print-on-demand, trong đó người bán có thể bán những sản phẩm đến tận tay của người tiêu dùng mà không cần đầu tư hàng hóa lưu kho hay có sự lo lắng về các khâu quản lý vận hành phức tạp. Như thế, công việc của người bán hàng là gì? Lúc này, họ sẽ chọn các sản phẩm muốn bán từ một danh sách do ShopBase cung cấp, đồng thời sử dụng các phương tiện truyền thông để có thể quảng bá sản phẩm. Và sau khi có đơn thì họ sẽ báo lại cho ShopBase. Sau đó, ShopBase sẽ làm trực tiếp với bên nhà sản xuất và giao hàng để có thể chuyển sản phẩm đến tay người mua hàng. Và dù cho đơn hàng nhỏ thì công ty cũng sẽ giúp khách hàng xử lý. Theo đó, tất cả các sản phẩm đều đi kèm các công cụ tự động hóa giúp cho người bán hàng quản lý được đơn hàng, marketing, vận chuyển và thanh toán cùng mọi công đoạn cần có để cho công việc kinh doanh trực tuyến phát triển hiệu quả.

Thất bại vì "dựa dẫm" người khổng lồ và hướng rẽ xây dựng nền tảng riêng ShopBase

Nói về lý do chuyển từ Beeking sang ShopBase, anh Quân cho biết: "Ngắn gọn thì ở Beeketing chúng tôi đứng trên vai người khổng lồ, và đến 2019 chính sách của người khổng lồ thay đổi khiến doanh thu của chúng tôi đi xuống". Cũng vì lý do đó mà anh đã quyết định trở thành người học sinh ngoan và nghe theo mọi yêu cầu của ông lớn hoặc bỏ công xây dựng lại mọi thứ rồi sẽ có được quyền tự quyết sau này. Cũng từ năm 2019, anh đã lựa chọn xây dựng nền tảng của riêng mình. Đối với anh, bài học rút ra ở đây chính là không nên dựa dẫm nhiều vào gã khổng lồ. 

Bản thân của anh Quân cũng đã rút ra cho bản thân những kinh nghiệm sau nhiều thất bại của tuổi trẻ, anh cho biết có lúc gọi là không thu được đồng này thì cũng không đúng lắm. Nhưng đúng là doanh thu là vô cùng thấp, một đội bao gồm 20 người mà chỉ có thể thu về được 1.000 – 2.000 đô/tháng và như thế là lỗ vốn. Khi nhìn lại hành trình của mình, anh Quân thấy bản thân mắc rất nhiều lỗi. Đầu tiên chính là phải kể đến việc giấu ý tưởng. Anh cứ nghĩ là ý tưởng của mình độc đáo và hay ho nên trước khi ứng dụng ra mắt thì anh quyết không kể cho ai về ý tưởng, kể cả những người bạn thành công vì sợ bị lấy mất. Đó cũng chính là lỗi của anh khi không nghĩ thoáng và sẵn sàng chia sẻ với mọi người. 

Và lỗi thứ hai theo anh đó là quá cố gắng để cho ứng dụng hoàn hảo về mặt kỹ thuật. Trên cương vị là kỹ sư với suy nghĩ cầu toàn nên anh đã chọn những công nghệ rất khó và phức tạp nên dẫn đến việc thời  gian xây dựng sản phẩm là vô cùng lâu. Một so sánh để cho mọi người có thể hình dung đó chính là nền tảng ShopBase hiện tại chỉ mất có 4 tháng để cho ra phiên bản đầu tiên, trong khi đó ứng dụng website kéo thả lại mất một năm. Cứ như thế thì anh đã đập đi xây lại, đây cũng chính là điểm yếu của nhiều bạn kỹ sư khi xây dựng công ty.

Cuối cùng thì lỗi nghiêm trọng nhất đối với anh vẫn là tư duy giống như một lập trình viên mà không phải là một người kinh doanh. Anh cũng chẳng biết phải xây dựng team bán hàng thế nào và nói chuyện với khách hàng như thế nào. Và thậm chí chỉ đến sau khi đã bán công ty rồi anh mới lần đầu gặp khách hàng cũ để lắng nghe họ chia sẻ. Lúc đó anh mới biết rằng nguyện vọng của họ rất khác với những gì bản thân nghĩ. 

Chia sẻ về nhà đầu tư thiên thần của ShopBase, anh Quân cho hay: "Nhà đầu tư này tên là Hajime Hotta. Tôi biết đến Hajime vào 2014 qua một người bạn là nhân viên của bác. Lần đầu gặp ông, tôi cũng không biết gọi vốn để làm gì, chỉ nghĩ là startup muốn tăng trưởng thì phải có vốn thôi". Anh cũng đã nói với ông Hajime Hotta rằng Beeking có nhu cầu nhận đầu tư và trình bày về triển vọng phát triển của ứng dụng. Ông Hajime Hotta nghe xong thì có vẻ không được thuyết phục và quyết định từ chối đầu tư. Sau đó 2 tháng thì ông đã quay lại để hỏi về tình trạng của công ty. Và sau khi nghe anh Quân trình bày về mức tăng trưởng vượt bậc chỉ trong 2 tháng thì ông Hajime Hotta đã quyết định đầu tư. 

Anh Quân cho hay, bài học rút ra ở đây chính là dù cho có nhà đầu tư hay không thì anh vẫn sẽ làm, miễn là những sản phẩm và mô hình kinh doanh của mình tốt. Và việc các startup đặt vị thế nhà đầu tư quá cao có lẽ không thực sự đúng nữa. Và một khi nhà đầu tư đã thích bạn thì bạn nên đặt họ ở vị trí ngang hàng đồng thời tập trung vào sản phẩm cốt lõi của bản thân thay vì dành quá nhiều công sức để cưng chiều họ. Như thế thì việc gọi vốn cũng sẽ dễ dàng hơn.