Xuất khẩu nông - lâm - thủy sản là “trụ đỡ” của nền kinh tế

Lần đầu tiên thủy sản vượt mốc 10 tỷ USD 

Có thể thấy, thủy sản Việt Nam khẳng định trị TOP 3 trên thế giới và xuất khẩu. Các ngành chủ lực như tô, cá tra, cá ngừ, hải sản khai thác đều đã tăng trưởng ở mức 2 con số. 

Trong tháng 11 này, ngành thủy sản cũng sẽ ghi nhận mức doanh thu xuất khẩu đạt mức 10 tỷ USD và về đích trước kế hoạch đề ra cho cả năm 2022 hơn 1 tháng. Đây cũng chính là thành tựu đáng ghi nhận và chứng minh cho sự kiên trì, bền bỉ cũng như thích ứng một cách linh hoạt của các doanh nghiệp trong thời gian một năm thế giới xảy ra nhiều biến động và khó khăn. 

Thủy sản đạt mức cao kỷ lục không phải nhờ “ăn may”

Thống kê của Cục Hải quan cho thấy, tính đến hết tháng 10/2022, xuất khẩu thủy sản của cả nước đã mang về 9,5 tỷ USD, so với cùng kỳ năm ngoái tăng 34%. Các ngành sản xuất chính ví dụ như tôm, cá tra và cá ngừ, mực, bạch tuộc cũng đều tăng trưởng 2 con số. 

Cũng theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo thì với kết quả trên, đến tháng 11/2022, doanh số xuất khẩu sẽ chạm mốc 10 tỷ USD - đây là mốc kỷ lục lịch sử của ngành thủy sản Việt Nam sau thời gian hơn 20 năm tham gia vào thị trường thế giới. 

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) so sánh rằng, với kết quả của năm 2022 thì ước tính thủy sản của Việt Nam sẽ chiếm trên 7% thị phần thương mại thủy sản trên toàn cầu. Hơn thế, Việt Nam cũng đã giữ vững được vị trí thứ 3 ở trên bản đồ xuất khẩu thủy sản trên thế giới và chỉ đứng sau Trung Quốc và Na Uy - đây là hai quốc gia có diện tích đất cũng như mặt nước lớn hơn rất nhiều so với Việt Nam. 

Tổng Thư ký VASEP - ông Trương Đình Hòe cho biết, trong năm 2022 thị trường đã có nhiều khó khăn và biến động đối với ngành thủy sản. Mặc dù vậy thì các doanh nghiệp cũng đã rất kiên trì và bền bỉ, thích ứng một cách linh hoạt với tình hình để có thể đẩy mạnh xuất khẩu khi thị trường có nhu cầu. Đáng chú ý như ngành tôm, mặc dù doanh số ở trên thị trường là Mỹ bị sụt giảm so với cùng kỳ năm 2021 nhưng toàn ngành vẫn ghi nhận có tăng trưởng nhờ vào khả năng đa dạng hóa thị trường và tận dụng được lợi thế mà các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mang đến. 

Ông Hòa đánh giá rằng: “Cột mốc 10 tỷ USD mà ngành thủy sản sắp chạm đến không phải nhờ ăn may mà nhờ tổng hòa từ nhiều yếu tố ví dụ như sự vào cuộc kịp thời của cơ quan chức năng để có thể duy trì được chuỗi sản xuất, sự hiệu quả của công tác xúc tiến thương mại cũng như nội lực của các doanh nghiệp”. 

Trong 10 tháng đầu năm, Sở Công Thương tỉnh An Giang thông tin kim ngạch xuất khẩu mặt hàng thủy sản đạt khoảng 160.000 tấn và chiếm 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Trong đó, chiếm tỷ trọng cao nhất là thị trường châu Á (ghi nhận là 51,04%); số còn lại xuất khẩu qua 21 nước châu Âu, 18 nước châu Mỹ, 3 nước châu Đại Dương cùng 7 nước châu Phi.

Và nổi bật nhất đó là Công ty Cổ phần Tập đoàn Nam Việt khi xếp thứ hạng ⅗ doanh nghiệp xuất khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam trong những tháng đầu năm 2022. Đặc biệt là Nam Việt đã xuất khẩu 5 container cá tra sang thị trường Mỹ vào tháng 8/2022 đồng thời mở rộng cánh cửa vào thị trường nước này sau một thời gian bỏ ngỏ. 

Nhiều đại gia thủy sản thắng lớn

Hiện nay, Việt Nam có khoảng 1.500 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu thủy sản. Trong đó thì 100 doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu với tổng giá trị xuất khẩu đạt mức 5,3 tỷ USD, chiếm 62% toàn ngành. Còn TOP 10 doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất chủ yếu tập trung ở hai ngành cá tra và tôm. 

Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn chính là doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất với doanh số xuất khẩu là 317 triệu USD, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 62%. Lũy kế trong 9 tháng đầu năm 2022, Vĩnh Hoàn cũng đã ghi nhận doanh thu đạt mức 10.755 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 69,1% và lợi nhuận sau thuế đạt 1.815 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 179,7%.

Có doanh số xuất khẩu lớn thứ hai với mức gần 277 triệu USD chính là Công ty Cổ phần Thủy sản Minh Phú với 7.284 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2022, so với cùng kỳ năm 2021 tăng nhẹ. Cũng nhờ vào việc tập trung các sản phẩm chế biến sẵn mà lợi nhuận của Minh Phú đạt mức 518 tỷ đồng trước thuế, so với cùng kỳ năm 2021 tăng gần 14%.

Còn Công ty Cổ phần Thủy sản và Thương mại Thuận Phước (Đà Nẵng) cũng nằm trong TOP 10 doanh nghiệp thủy sản lớn nhất Việt Nam với doanh số gần 102 triệu USD trong 9 tháng đầu năm 2022, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 19,3%. Công ty này cũng đã sắp đặt mục tiêu lợi nhuận năm 2022 là 20 tỷ đồng. 

Chủ tịch HĐQT Công ty Thuận Phước - ông Trần Văn Lĩnh cho biết, đến hiện tại doanh số xuất khẩu đã tăng 25% so với cùng kỳ năm 2021. Mặc dù vậy thì doanh nghiệp cũng đã gặp nhiều áp lực về mặt chi phí tăng cao cũng như cạnh tranh vô cùng gay gắt từ tôm Ecuador giá rẻ ở thị trường Mỹ. 

VASEP cho biết, thành quả đạt được của ngành thủy sản cho đến thời điểm hiện nay là rất đáng khích lệ. Mặc dù vậy, bởi ảnh hưởng tình hình kinh tế thế giới mà trước mắt ngành sẽ đối mặt với nhiều khó khăn. Doanh nghiệp trong ngành cũng đang phải đối mặt với tình trạng thiếu đơn hàng và khách hàng cũng hoãn hay là hủy hợp đồng. 

Tổng Thư ký VASEP nhìn nhận rằng, lạm phát và suy thoái kinh tế đang hiện hữu ở các thị trường nhập khẩu nên nhu cầu đã bị sụt giảm đó là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp. Mặc dù vậy thì bài học từ những năm qua đã cho thấy sự kiên trì chống chọi sẽ là bí quyết để cho các doanh nghiệp có thể tồn tại được qua giai đoạn khó khăn. 

Có nhiều việc cần phải làm ngay

Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta (Sóc Trăng) - ông Hồ Quốc Lực nhận xét rằng, chủ lực của ngành thủy sản là tôm nuôi ở nước lợ và cá tra. Trong khi đó cá tra đang có nhiều cơ hội thị trường thì con tôm lại đang gặp khó khăn về nguồn cung bởi dịch bệnh. Chưa kể đến việc thông tin bất lợi là tôm Ecuador trúng mùa và giá rẻ đang tấn công mạnh ở cả thị trường Bắc Mỹ lẫn Tây  u và nhất vẫn là thị trường Trung Quốc. 

Ông Lực kiến nghị: “Nút thắt của ngành tôm Việt Nam chính là giá thành nuôi cao bởi vì tỷ lệ nuôi thành công thấp. Chính vì thế mà cần phải quy hoạch một cách rõ ràng các vùng nuôi trọng điểm ở từng địa phương và đầu tư thủy lợi hay quy định một cách chặt chẽ hay quản lý, kiểm soát tôm giống thực chất hơn, hạn chế tối đa tôm giống kém chất lượng lưu thông và mua bán ở trên thị trường. Cùng với đó là cần phải xem xét hạn điền cũng như chính sách khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực tôm nuôi để có nhiều trang trại lớn đạt chuẩn ASC - đây là giấy thông hành để tận dụng FTA với EU.