Chuối tươi Việt Nam "rộng đường" xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, cả nước hiện nay có hơn 130.000 ha trồng chuối với sản lượng ghi nhận là 2,1 triệu tấn/năm. Trong đó thì Đồng bằng sông Cửu Long ghi nhận là 35.278,9 ha cùng với sản lượng là 478.877,3 tấn. Có thể thấy, chuối chính là loại trái cây cho thu hoạch cả năm và đã trở thành sản phẩm xuất khẩu thế mạnh của ngành rau quả tại nước ta. 

9 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu chuối tăng trưởng hơn 60%

Cũng theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, với kim ngạch xuất khẩu 260 triệu USD trong năm 2021 thì chuối đang là mặt hàng trái cây xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam chỉ đứng sau thanh long và xoài. 

Cũng trong 9 tháng đầu năm 2022, tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt mức 2,4 tỷ USD, trong đó Trung Quốc chính là thị trường lớn nhất với 1.06 tỷ USD, chiếm đến 43,3% tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng rau quả của cả nước. 

Còn đối với mặt hàng chuối, xuất khẩu chuối cũng đang tăng trưởng mạnh ở thị trường Trung Quốc. Và theo Cục bảo vệ thực vật thì khối lượng xuất khẩu chuối sang thị trường Trung Quốc thực hiện việc kiểm dịch thực vật ghi nhận là trên 430.000 tấn trong năm 2020 và 574.000 tấn năm 2021, 591.000 tấn trong 9 tháng đầu năm 2022.

 Như thế, trong 3 quý đầu năm 2022, chuối Việt Nam ghi nhận chiếm đến 43% tổng sản lượng chuối nhập khẩu của Trung Quốc và vượt qua Philippines (28%), Campuchia và Ecuador. Trung bình thì giá chuối xuất khẩu đến thị trường Trung Quốc sẽ dao động từ khoảng 0,5-0,6 USD/kg.

Đưa ra lý giải về nguyên nhân khiến cho chuối xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc có sự tăng mạnh, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - ông Đặng Phúc Nguyên nói rằng: "Hiện nay diện tích trồng chuối của Trung Quốc đã giảm bởi chi phí vật tư nông nghiệp đầu vào và chi phí thuê đất, chi phí lao động cũng đã tăng khiến cho nông dân không còn mấy mặn mà đối với việc trồng chuối từ đó dẫn đến sự gia tăng về thị phần nhập khẩu. Ngoài ra thì ảnh hưởng của dịch bệnh Panama cũng đã khiến cho chất lượng chuối của Trung Quốc giảm mạnh bởi phải sử dụng các loại chống kháng bệnh".

Bên cạnh thị trường Trung Quốc thì Việt Nam cũng đang tiến hành xuất khẩu chuối sang thị trường Singapore, Malaysia. Và theo dữ liệu của The Observatory of Economic Complexity (OEC) cho thấy, trong năm 2020, tổng giá trị xuất khẩu chuối của Malaysia là 10,3 triệu USD, mặc dù vậy thì nước này cũng đã nhập khẩu 14,4 triệu USD chuối.

Trong đó thì Việt Nam đã tiến hành cung cấp khoảng 45% tương đương với 6,7 triệu USD. Cũng bởi dịch bệnh COVID-19 bùng phát một cách nghiêm trọng mà giá trị xuất khẩu chuối của Việt Nam đến thị trường Malaysia trong cả năm 2021 giảm chỉ còn khoảng 3,2 triệu USD.

Còn đối với thị trường Nga, sản phẩm chuối cũng chủ yếu xuất khẩu đến thị trường này là loại sấy nguyên quả hoặc là thái lát, tương tự như mặt hàng mít và xoài cũng được xuất khẩu đến thị trường này. Và trong nửa đầu năm 2022, giá trị xuất khẩu chuối đến thị trường Nga ghi nhận là hơn 1,8 triệu USD, so với 2,1 triệu USD của với cùng kỳ 2021 giảm 15%.

Sức bật cho chuối chính là Nghị định thư

Theo tìm hiểu, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cùng nhau chứng kiến 13 văn kiện được các bộ - ban - ngành - trung ương và địa phương ký kết, trong đó có nghị định thư có liên quan đến việc xuất khẩu chuối sang thị trường Trung Quốc. 

Cụ thể, đó chính là Nghị định thư yêu cầu việc kiểm dịch thực phẩm đối với quả chuối tươi xuất khẩu từ Việt Nam sang thị trường Trung Quốc giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Tổng cục Hải quan nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cũng cho biết, Nghị định thư xuất khẩu chuối sang thị trường Trung Quốc được ký kết sẽ có thể đảm bảo được việc xuất khẩu chuối chính thức sang thị trường Trung Quốc ổn định và bền vững từ đó đảm bảo được đầu ra cũng như giá cả ổn định để từ đó chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp nhằm mang đến lợi ích cho người trồng chuối. 

Đáng chú ý, thực hiện tốt nội dung của Nghị định thư cũng có thể sẽ giảm tỷ lệ kiểm dịch thực vật ở cửa khẩu, thông quan một cách nhanh chóng từ đó tạo thuận lợi cho nhà xuất khẩu, góp phần giảm tình trạng ùn tắc ở cửa khẩu. 

Bên cạnh đó thì việc xuất khẩu chuối qua chính ngạch thì sản phẩm chuối sẽ được tiêu chuẩn hóa từ đó thúc đẩy quy mô lớn hơn nhằm đảm bảo được uy tín cho chuối của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. 

Xét  về lâu dài thì việc này cũng sẽ giúp sản xuất với quy mô lớn hơn từ đó tạo sự liên kết chặt chẽ hơn giữa người trồng chuối với nhau và giữa người trồng chuối với nhà đóng gói, doanh nghiệp xuất khẩu cũng như thúc đẩy việc sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo quy chuẩn, áp dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP) từ đó tạo ra được những  sản phẩm chất lượng tốt, thân thiện với môi trường và sức khỏe của con người. 

Và đề có thể xuất khẩu chuối sang thị trường Trung Quốc thì chuối cần phải đáp ứng quy định ở trong Nghị định thư đã được ký kết. Cũng theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trước đây khi chưa có Nghị định thư thì chuối xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc từ vườn trồng và cơ sở đóng gói đăng ký với Cục Bảo vệ thực vật nhằm đảm bảo không nhiễm các loài đối tượng kiểm dịch thực vật của Trung Quốc cũng như mỗi lô hàng xuất khẩu cũng sẽ được kiểm tra kiểm dịch thực vật hay cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật. 

Nhưng nay đã có Nghị định thư thì tất cả những vùng trồng và cơ sở đóng gói chuối xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc phải đăng ký và được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt. Như thế, tất cả vùng trồng đã đăng ký xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc phải tiến hành xây dựng hệ thống quản lý chất lượng cũng như truy xuất nguồn gốc, áp dụng thực hành nông nghiệp tốt. 

Cũng theo đó, các lô chuối xuất khẩu không được nhiễm 5 loài đối tượng kiểm dịch thực vật mà Trung Quốc quan tâm. Còn tại cửa khẩu nhập của Trung Quốc kiểm tra theo quy định Nghị định thư thì chuối xuất khẩu phải là chuối chưa chín, được thu hoạch trong thời gian từ 10 - 15 tuần sau khi ra hoa.