Vì sao lạm phát tại Mỹ chưa thể hạ nhiệt dù giá xăng đã giảm hơn 50 ngày liên tiếp?

Trong bối cảnh xu hướng giá xăng giảm hơn 50 ngày liên tiếp tại Mỹ, các tài xế có thể tiết kiệm tiền hơn vì đó giống như một khoản hỗ trợ tài chính. Tuy nhiên, các nhà quan sát chỉ ra rằng chưa có ai thực sự ăn mừng vì điều đó. Trong đợt lạm phát lịch sử như hiện nay, giá xăng giữ một vai trò rất lớn. Theo cảnh báo của các nhà phân tích, giá cả về tổng thể sẽ khó có thể giảm ngay vì một số yếu tố bất lợi khác.

Triển vọng thị trường dầu vẫn u ám

Hiện tại giá xăng tại các trạm bơm đã giảm với chi phí trung bình của một cái gallon xăng đã giảm gần 1 USD kể từ mức đỉnh điểm vào tháng 6. Tuy nhiên, giá có thể bị đẩy tăng lên vì triển vọng về lượng dự trữ trong các kho chứa và một số yếu tố bất lợi khác.

Hoạt động xuất khẩu tại Mỹ đã bị gián đoạn do xung đột giữa Nga và Ukraine cũng như các lệnh trừng phạt. Nguồn cung bổ sung trên thị trường toàn cầu cũng đang bị hạn chế do các thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ OPEC không muốn hoặc không thể tăng sản lượng.

Tuần trước, OPEC và các đối tác ngoài khối (còn được gọi là OPEC+) đã báo cáo về mức tăng sản lượng 100.000 thùng mỗi ngày trong tháng 9. Con Số này khiêm tốn hơn so với dự kiến của thị trường.

Một yếu tố khác là các nhà sản xuất Mỹ không dứt khoát trong việc đầu tư số tiền lớn vào khai thác và tinh chế nhiên liệu hóa thạch trong khi các mục tiêu chính sách dài hạn chỉ ra rằng lợi nhuận của họ sẽ giảm dần nếu thế giới dùng năng lượng tái tạo.

Chi phí nhà ở ngày một tăng lên

Nhà ở không chỉ chiếm một phần lớn trong ngân sách của các gia đình trung lưu mà còn là một phần trong giỏ hàng hóa dịch vụ của chính phủ Mỹ dùng để tính toán lạm phát.

Chi phí nhà ở được tính toán bởi Cục Thống kê lao động và điều này cho thấy chi phí đó ảnh hưởng không nhỏ đến chỉ số giá tiêu dùng CPI cuối cùng: Chi phí nhà ở bao gồm tiền thuê tương đương của chủ sở hữu (OER – số tiền thuê hàng tháng tương đương với chi phí hàng tháng của việc sở hữu một bất động sản) và tiền thuê nơi ở chính. Từ đó, số tiền mà cả chủ nhà và người thuê phải trả để sinh sống sẽ được tính toán.

Trong chỉ số CPI tổng thể và cốt lõi (không bao gồm giá thực phẩm tươi sống và năng lượng dễ biến động), khoản chi phí này chiếm lần lượt 30% và 40%.

Theo ông Sam Stovall, trưởng chiến lược gia đầu tư tại công ty nghiên cứu thị trường CFRA Research, nhà ở là một yếu tố giữ vai trò quan trọng. Doanh số bán nhà mới và nhà có sẵn giảm xuống thì giá vẫn chưa giảm vì cung vẫn ít hơn cầu.
Vào tháng 6, giá nhà sẵn có tại Mỹ đã đạt mức cao kỷ lục mới là trung bình 416.000 USD một căn. Con số này đã tăng 13,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trang thống kê bất động sản Realtor.com đã đưa ra báo cáo hồi tháng 2 cho thấy trung bình những người thuê nhà có thu nhập hộ gia đình điển hình ở khu vực của họ mất gần 30% thu nhập để chi trả tiền thuê nhà. Các nhà hoạch định chính sách đã coi ngưỡng đó là một gánh nặng.

Bên cạnh đó, nhiều người cũng không có khả năng để sở hữu một căn nhà vì sức ép từ giá cả cao hơn và lãi suất thế chấp tăng. Trong bối cảnh Cục dự trữ liên bang Mỹ tăng lãi suất mạnh tay đẩy chi phí lên cao chót vót, ngày càng có nhiều gia đình phải đứng ngoài cuộc đua mua nhà.

Nhu cầu hàng hóa tăng cao bất thường

Chuỗi cung ứng toàn cầu đã rơi vào tình trạng bất ổn khi nhu cầu về hàng hóa sau đại dịch tăng vọt. Trong khi đó, hoạt động logistic lại gặp nhiều trở ngại nên giá cả đã gặp biến động lớn.

Theo ông David Dollar, thành viên cấp cao của Viện nghiên cứu chính sách Brookings, nguyên nhân gây ra lạm phát chủ yếu do nguồn cung không đủ đáp ứng nhu cầu quá cao.

Hơn nữa, tình trạng nhu cầu cao kéo dài cùng với các nhà máy tại Trung Quốc bị gián đoạn hoạt động do dịch covid-19 nên giao thông hàng hải tại các cảng ở khu vực Thái Bình Dương bị ùn tắc. Khi các tàu cập bến lại không có đủ công nhân để lái những chiếc xe tải vận chuyển hàng hóa đến kho rồi đến tay người tiêu dùng và cũng không có đủ người để đỡ hàng.

Ông Dollar cho biết hệ thống bất ngờ phải xử lý nhiều yêu cầu hơn vì nhu cầu tổng thể về hàng hóa bất ngờ tăng lên.

Tiền lương và các biện pháp tăng cường

Theo nhận định của các nhà kinh tế, mức tăng lương đang dao động trên 5% theo cơ sở hàng năm. Đây cũng là mức trung bình trong thời gian còn lại của năm nay. Tuy nhiên tình trạng thiếu lao động vẫn xảy ra khiến các nhà tuyển dụng phải đưa ra mức lương hấp dẫn nhằm thu hút và giữ chân người tài.

Báo cáo mới nhất của BLS cho thấy Mỹ hiện vẫn có 10,7 triệu việc làm còn trống trong tháng 6 năm nay. Mặc dù đã giảm từ 11,7 triệu hồi tháng tư nhưng con số đó vẫn gần tương đương với việc một công nhân Mỹ có sẵn hai vị trí để chọn.

Điều mà các chuyên gia chưa rõ là nhu cầu sẽ thế nào trong điều kiện bình thường mới sau đại dịch, theo ông Rob Haworth, chiến lược gia đầu tư cấp cao tại ngân hàng U.S. Bank Wealth Management. Có vẻ như áp lực tiền lương hiện tại vẫn sẽ kéo dài trong giai đoạn trước mắt.

Điều này là do những khó khăn trong nguồn cung và giá cả hàng hóa tăng cao nên ảnh hưởng của lạm phát đối với tiền lương không dễ dàng mất đi. Các công ty vẫn không thể thực hiện cắt giảm lương cho dù họ có thể chi trả ít hơn đối với các linh kiện và nguyên liệu thô. Bởi vậy lạm phát vẫn tiếp tục kéo dài.

Theo ông Hawort, lạm phát có mối liên quan lớn đối với tăng trưởng tiền lương. Điều này không có nghĩa là lương cao là một điều xấu. Vị chuyên gia này cho biết người dân có thể mua nhiều hàng hóa hơn nếu có nhiều tiền hơn. Tuy nhiên giá sẽ tăng lên nếu không có nhiều hàng hóa được bán. Điều này lại chuyển thành áp lực về giá đối với bất kỳ loại hàng hóa khác nào khác.

Những diễn biến tăng gần đây đều theo sau những đợt điều chỉnh chính sách tài khóa và tiền tệ. Điều này góp phần tạo ra một nền kinh tế dư thừa thanh khoản vì các khoản hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp và cá nhân cũng như việc nới lỏng định lượng của Fed.

Tia sáng nào cuối đường hầm?

Các nhà phân tích cho rằng lạm phát sẽ kéo dài sang tới năm sau, tuy nhiên vẫn có một số điểm sáng ở hiện tại.

Chuyên gia Stovall cho biết giá vé máy bay có thể trở lại mặt đất sau khi cao ngất ngưởng. Bên cạnh đó hoạt động đi lại bằng ô tô cũng sẽ tốn ít tiền hơn. Một khi nhà sản xuất và phân phối không phải chi nhiều tiền hơn cho việc vận chuyển hàng hóa thì người mua sắm có thể thấy giá một số mặt hàng ở siêu thị giảm nhẹ.

Gần đây cũng có một số trường hợp giảm giá hàng hóa đáng chú ý. Walmart và Target là hai chuỗi bán lẻ thông báo giảm giá một số hàng tồn kho họ chưa bán được trong bối cảnh người dân Mỹ chi tiêu trở lại cho các dịch vụ ăn uống và giải trí.

Giai đoạn bế tắc về chuỗi cung ứng của những lĩnh vực như sản xuất ô tô vào chất bán dẫn cũng đang hạ nhiệt dần.

Bên cạnh đó, cũng có kỳ vọng rằng tổng thống Joe Biden sẽ rút lại một hoặc nhiều đợt thuế quan trừng phạt mà người tiền nhiệm đã áp đặt lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc mặc dù kỳ vọng này không chắc chắn. Các chuyên gia đều đồng thuận rằng những biện pháp đó đã thất bại, không thể buộc Trung Quốc nhập thêm các sản phẩm nông nghiệp cùng các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Mỹ.

Viện Kinh tế Quốc tế Peterson có một phân tích ước tính rằng lạm phát có thể giảm tới 1,3 điểm phần trăm nếu chính quyền rút lại các biện pháp thuế do ông Trump áp đặt cùng một số loại thuế khác. Theo đó một hộ gia đình Mỹ có thể tiết kiệm trung bình khoảng 800 USD/năm.