Trong tranh chấp đất đai thì xác định tư cách pháp lý của các chủ thể như thế nào?

“Tôi có mua một căn nhà cấp 4 và đất, trên giấy đặt cọc có viết tay thể hiện có căn nhà, còn trong bản hợp đồng chuyển nhượng chỉ thể hiện là đất. Ngôi nhà và đất là tôi mua của bà Nguyệt, được chính quyền địa phương cấp giấy chứng nhận hợp pháp và đã sang tên cho tôi rồi, tôi cũng đang sử dụng. Hiện nay anh trai bà Nguyệt kiện tôi ra tòa, tranh chấp quyền sở hữu nhà, tranh chấp hợp đồng. Tôi xin hỏi: anh trai bà Nguyệt có kiện tôi được không? Tại sao tôi được tòa án mời tôi là bị đơn trong khi tôi không có mua bán gì của anh bà Nguyệt?” - Ông Nguyễn văn Được 

Liên quan đến câu hỏi của ông Được, Luật sư Lê Văn Quyền - Đoàn Luật sư TP Hà Nội xin tư vấn như sau:

Theo quy định tại khoản 24 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013: “Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai”.

Căn cứ vào khoản 3 Điều 68 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định: “Bị đơn trong vụ án dân sự là người bị nguyên đơn khởi kiện hoặc bị cơ quan, tổ chức, cá nhân khác do Bộ luật này quy định khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn bị người đó xâm phạm”. 

Như vậy có thể thấy, việc ông Điệp trở thành bị đơn trong vụ kiện xuất phát từ việc anh trai bà Nguyệt (nguyên đơn) đã khởi kiện ông ra tòa vị cho rằng quyền và lợi ích của họ bị xâm phạm. Hành vi xâm phạm ở đây có thể là giao dịch mua bán quyền sử dụng đất giữa ông Điệp và bà Nguyệt.

Có thể suy luận rằng, anh trai bà Nguyệt có quyền sở hữu đối với một hoặc toàn bộ mảnh đất mà ông Điệp mua lại của bà Nguyệt hoặc một lý do khác khiến giao dịch này đã làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của anh trai bà Nguyệt. 

Do đó, việc ông Điệp chỉ giao dịch với bà Nguyệt mà không biết tới sự hiện diện của anh trai bà Nguyệt sẽ không làm ảnh hưởng tới quyền khởi kiện của người này. Theo đó, việc tòa án thụ lý đơn khởi kiện của anh trai bà Nguyệt và triệu tập ông Điệp đến phiên tòa với tư cách là bị đơn không đồng nghĩa với việc xác định ông có hành vi vi phạm. Bởi đây chỉ là một quá trình thủ tục nhằm giải quyết tranh chấp, trong đó ông Điệp là đối tượng bị anh trai bà Nguyệt khởi kiện, tòa án xác định tư cách tham gia của ông là bị đơn.