TP Hồ Chí Minh dồn lực hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 xây dựng 93.000 căn nhà ở xã hội 

Chỉ có 19 dự án hoàn thành giai đoạn 2016 - 2020

Theo Hải quan Online, ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh cho biết, trong giai đoạn từ 2016 - 2020, số lượng nhà ở dành cho người lao động tại thành phố tăng trưởng thấp nhất, chỉ tăng thêm 1,23 triệu m2 sàn (tương đương 14.954 căn), chỉ có 19 dự án hoàn thành xây dựng và đưa vào sử dụng, đạt 69,2% chỉ tiêu đề ra (Kế hoạch phát triển nhà ở giai đoạn 2016 - 2020 đặt chỉ tiêu phát triển 1,78 triệu m2 sàn). Trong đó, tại khu vực nội thành có số lượng nhà ở tăng nhiều nhất với 930.936 m2 sàn; khu vực các huyện ngoại thành chiếm tỷ trọng lớn thứ 2, đạt 159.305 m2 sàn. Tuy nhiên, hiện nay khu vực nội thành ghi nhận tốc độ tăng chậm lại và khu vực trung tâm hiện hữu không có dự án nhà ở xã hội.

Báo cáo về nguồn vốn đầu tư xây dựng, trong giai đoạn 2016 - 2020 chỉ có hơn 2 dự án với 620 căn hộ (chiếm 4,15%) sử dụng nguồn vốn từ ngân sách. Hơn 16 dự án được xây dựng từ nguồn vốn đầu tư của các địa phương, với tổng số 13.870 căn hộ (chiếm 95,8%). Có thể thấy, tỷ trọng vốn nhà nước dành cho việc phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn 2016 - 2020 là rất thấp. 

Hiện mới chỉ có 509 đối tượng được TP Hồ Chí Minh xét duyệt đủ điều kiện được thuê, thuê mua nhà ở xã hội được đầu tư bằng vốn ngân sách; khoảng 17.632 đối tượng chưa được hưởng chính sách về nhà ở. Theo thống kê, trong 9 tháng đầu năm 2022, toàn thành phố chỉ có 1 dự án nhà ở xã hội được đưa vào sử dụng, cung cấp 260 căn hộ cho thị trường. Dự kiến đến năm 2025, thành phố sẽ phát triển thêm 2,5 triệu m2 sàn nhà ở xã hội. 

“Lượng nhà ở xã hội chưa đạt được mục tiêu đề ra, rất khó khăn khi triển khai các dự án nhà ở xã hội ở TP.HCM bởi các vướng mắc về mặt thủ tục, pháp lý, cơ chế hỗ trợ ưu đãi…", ông Khiết nhận định. 

Nhiều đối tượng nhà ở xã hội đang khó tiếp cận với nguồn vốn vay của Ngân hàng Chính sách xã hội. Mới chỉ có 310 khách hàng được vay, tổng vốn đã vay là gần 150 tỷ đồng. Tuy nhiên, số lượng đủ điều kiện vay lên đến khoảng 20.000 người, nhưng phần lớn phải vay từ các nguồn khác theo giá thương mại. 

Theo đại diện Ban Quản lý khu chế xuất, khu công nghiệp TP Hồ Chí minh, trong thời gian qua chỉ có 16 nhà lưu trú công nhân được đưa vào sử dụng, đáp ứng nhu cầu ở cho 21.000 người lao động, chiếm 15% lao động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất. Qua khảo sát 96.000 người lao động tại 212 doanh nghiệp thì có đến 64.000 lao động đang sinh sống tại các nhà trọ, trong số đó có đến 54.000 người lao động có nhu cầu thuê, mua nhà ở xã hội. 

Như vậy, trong thời gian qua, nhà ở xã hội, nhà lưu trú cho công nhân trên địa bàn TP Hồ Chí Minh chỉ đáp ứng nhu cầu nhà ở cho chưa đến 5% người lao động. Việc đầu tư xây dựng nhà lưu trú cho công nhân tại các khu công nghiệp, khu chế xuất vẫn tồn tại một số khó khăn như không còn quỹ đất chưa khai thác, sử dụng để điều chỉnh quy hoạch xây dựng thành đất đầu tư xây dựng nhà lưu trú cho công nhân, các công trình phục vụ tiện ích người lao động khác ngay trong ranh khu công nghiệp, khu chế xuất. Việc điều chỉnh quy hoạch đối với các dự án nhà lưu trú cho công nhân, công trình phục vụ tiện ích người lao động còn mất rất nhiều thời gian, công sức của Nhà đầu tư do quy trình thủ tục phức tạp. Những vấn đề này được thành phố đặt mục tiêu giải quyết, khắc phục trong thời gian tới. Một số giải pháp hỗ trợ công nhân, người lao động sở hữu nhà ở tại TP Hồ Chí Minh đó là xây dựng và định hướng chiến lược phát triển nhà ở dài hạn, huy động nguồn vốn lớn và xây dựng quỹ đất đáp ứng các dự án phát triển nhà ở xã hội giá rẻ. 

Theo đó, TP Hồ Chí Minh đã ban hành Chương trình phát triển nhà ở trong từng giai đoạn cụ thể, có đặt mục tiêu và phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng sở, ngành có liên quan, trong đó ưu tiên bố trí quỹ đất sạch, quy hoạch vị trí phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội. Để hoàn thành được mục tiêu về phát triển nhà ở tại thành phố đông dân nhất cả nước cần có chủ trương thông suốt của chính quyền địa phương và sự chung tay của các cơ quan ban ngành, tạo điều kiện và khuyến khích nguồn vốn xã hội hóa để đầu tư phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân lao động trên địa bàn. 

Tạo quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội

Nhằm tạo quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh đề xuất, chủ động tạo quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội thông qua tổ chức phát triển quỹ đất; hoàn thiện các cơ chế thực hiện quy định về nghĩa vụ của chủ đầu tư dự án nhà ở kinh doanh. Để phát triển quỹ đất cần có cơ chế hoạt động của doanh nghiệp để chủ động thực hiện các quyền đối với đất đai của một tổ chức kinh tế, chủ động huy động vốn dưới nhiều dạng khác nhau để thực hiện thu hồi đất theo quy hoạch. 

Một giải pháp khác được đưa ra là xây dựng cơ chế, chính sách phát triển các nguồn vốn vay ưu đãi đối với công nhân lao động hỗ trợ tạo lập nhà ở, đồng thời tạo hiệu ứng lan tỏa đối với thị trường. 

Ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết, Chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021 - 2030 có mục tiêu là khắc phục những hạn chế trong việc phát triển nhà ở của thành phố trong thời gian qua, đồng thời đáp ứng tốt hơn nhu cầu về nhà ở cho các tầng lớp dân cư với các mức thu nhập khác nhau. 

Dự báo dân số bình quân 1 năm tại TP Hồ Chí Minh tăng khoảng 200.000 người, trong 5 năm tăng khoảng 1 triệu người. Vì vậy, nhiệm vụ lớn của thành phố này là đẩy mạnh phát triển nhà ở cho các đối tượng có nhu cầu để cải thiện chất lượng nhà ở cho người dân, nhằm đảm bảo an sinh xã hội của đô thị lớn nhất cả nước. Về phía thành phố sẽ tiếp tục thực hiện cải cách hành chính và kiến nghị Trung ương khắc phục những bất cập để thu hút nguồn lực phát triển nhà ở nói chung và nhà ở dành cho người lao động có thu nhập thấp.

Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh đề nghị Sở Tài Nguyên và Môi trường rà soát quỹ đất đã giao cho các chủ đầu tư để đầu tư xây dựng nhà ở. Sở Quy hoạch -  Kiến trúc được giao phối hợp với UBND các quận, huyện, TP Thủ Đức phát triển chỉnh trang đô thị phù hợp với tình hình thực tế, rà soát và điều chỉnh quy hoạch các khu công nghiệp, khu chế xuất theo hướng tăng diện tích đất thương mại nhằm mở rộng diện tích xây dựng nhà lưu trú cho công nhân thuê, thuê mua. 

Tại Kỳ họp thứ 6 HĐND TP Hồ Chí Minh khóa X đã thông qua Nghị quyết về chương trình phát triển nhà ở TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2030. Theo đó, tổng nhu cầu về loại hình nhà ở xã hội trong giai đoạn này là khoảng 37 triệu m2 sàn (tương đương 93.000 căn hộ). Trong đó, nhu cầu tập trung ở nhóm người lao động có thu nhập thấp, công nhân làm việc tại các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn thành phố. 

Nghị quyết nêu rõ, trong giai đoạn 2021 - 2025, TP Hồ Chí Minh sẽ phát triển 2,5 triệu m2 sàn (tương đương 35.000 căn). Trong đó, phấn đấu số lượng nhà cho thuê đạt khoảng 500.000 m2 sàn (7.000 căn) và nhà ở lưu trú công nhân là 220.000 m2 sàn (4.500 căn). 

Trong giai đoạn 2026 - 2030, phát triển khoảng 4,08 triệu m2 sàn nhà ở xã hội (tương đương 58.000 căn). Trong đó, phấn đấu nhà ở cho thuê đạt khoảng 816.000 m2 sàn (11.600 căn) và nhà ở lưu trú công nhân là 480.000 m2 sàn (8.000 căn). 

Nghị quyết của HĐND TP Hồ Chí Minh nêu rõ về nguồn vốn cho phát triển nhà ở xã hội. Cụ thể, thành phố sẽ giải ngân 12.410 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách (chiếm khoảng 10% tổng nguồn vốn) và được chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 2021 - 2025, giải ngân khoảng 3.770 tỷ đồng. Giai đoạn 2026 - 2030 giải ngân khoảng 8.640 tỷ đồng.

Mục tiêu của thành phố là đầu tư xây dựng nhà ở xã hội thuộc sở hữu của nhà nước để thuê, cho thuê mua, gồm cả nhà ở xã hội cho công nhân. 

Góp phần phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội 

Có thể thấy, Chương trình phát triển nhà ở tại TP Hồ Chí Minh không chỉ giải quyết nhu cầu chỗ ở cho người dân tại địa phương mà còn góp phần vào công cuộc phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội trên cả nước. 

Liên quan đến Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội, ngày 10/3/2023, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã nghe Bộ Xây dựng báo cáo về vấn đề này. Phó Thủ tướng đã yêu cầu Bộ Xây dựng có kế hoạch, lộ trình bài bản để giải quyết nhu cầu tiếp cận nhà ở của mọi người dân như Hiến pháp đã quy định. Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước phối hợp đảm bảo giá nhà ở phù hợp với thu nhập của người dân. 

Trong quá trình triển khai Đề án cần phân định rõ trách nhiệm của Nhà nước (Trung ương, địa phương), khu vực tư nhân; đồng thời, có tiêu chí xác định dự án sử dụng vốn đầu tư công, hợp tác công-tư và xã hội hoá.

Cần tính toán đồng bộ, dự báo chính xác các dự án nhà ở xã hội để đưa vào quy hoạch đất đai, quy hoạch xây dựng và phát triển đô thị. Về các doanh nghiệp thực hiện dự án nhà ở xã hội phải có đủ năng lực, bảo đảm yêu cầu tiến độ, chất lượng. Chính sách thuê, mua nhà ở xã hội cần linh hoạt để công nhân gắn bó với doanh nghiệp.