Tiềm năng hồi phục của ngành hàng không 2023 phụ thuộc vào 2 yếu tố chính

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, ngành hàng không trong 3 năm qua đã trải qua những hỗn loạn bất ngờ. Nhu cầu giao thông hàng không tăng mạnh trong năm 2022, giúp gia tăng khả năng hồi phục vào năm 2023 về mức đại dịch.

Nhu cầu du lịch giải trí trên toàn cầu có thể sẽ giảm trong bối cảnh bất ổn kinh tế toàn cầu hiện nay với các số liệu lạm phát kỷ lục.

Ngành hàng không quốc tế của Việt Nam cũng chịu tác động tương tự trong năm 2022 vừa qua, tuy nhiên bức tranh có triển vọng tích cực hơn cho năm 2023. Theo dự báo của Hiệp hội các sân bay quốc tế (ACI), lưu lượng hành khách nội địa toàn thế giới đạt mức của năm 2019 vào cuối năm nay. Thế nhưng, lưu lượng hành khách quốc tế sẽ cần thêm gần 1 năm tới để hồi phục và trở lại mức trước dịch vào nửa cuối năm sau.

Các thị trường ở cấp độ quốc gia có lưu lượng hành khách trong nước đáng kể dự kiến sẽ hồi phục về mức trước đại dịch vào nửa cuối năm nay. Một số thị trường bị hạn chế nghiêm ngặt khó có thể về lại mức của năm 2019 cho tới năm 2024.

Sản lượng khách nội địa tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2022 và lượng khách quốc tế hồi phục dường như hoàn toàn vào cuối năm nay. Lợi nhuận ngành hàng không sau những chuỗi ngày u ám hứa hẹn sẽ hoàn toàn hồi phục trong năm 2023.

Ngành hàng không Việt Nam dự báo sẽ tăng trưởng khả quan trong năm nay với doanh thu hồi phục mạnh. Tuy nhiên, vẫn sẽ đối mặt với những thách thức lớn trong tương lai gần, nhất là nguy cơ thiếu nhân viên kỹ thuật và điểm nghẽn hạ tầng hàng không tại Việt Nam.

Dịch bệnh Covid 19 sắp chấm dứt trên toàn cầu

Đối với hầu hết các nước, năm 2022 ghi dấu điểm khởi đầu của quá trình chấm dứt dịch bệnh. 

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn chưa đưa ra tuyên bố kết thúc tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng động vì Covid. Thế nhưng, giữa tháng 12 vừa qua, WHO đã nhận định rằng tình trạng khẩn cấp có thể được dỡ bỏ vào năm nay.

Trung Quốc cũng đã xoay trục từ 14/12 trong cuộc chiến chống dịch Covid, chuyển sang đảm bảo mở cửa trở lại một cách an toàn. Trung Quốc dự kiến mở cửa biên giới từ 8/1 năm nay, không còn yêu cầu cách ly sau khi nhập cảnh.

Các dự báo dài hạn đều chỉ ra triển vọng về một thập kỷ tăng trưởng của ngành hàng không sau đại dịch.

Giá nhiên liệu dự báo đi xuống

Giá dầu thô Brent chuẩn quốc tế tại ngày cuối năm 2022 dừng ở mức 85,7 USD/ thùng, còn giá dầu thô WTI tại Mỹ ghi nhận ở mức 80,5 USD/ thùng. Những số liệu này đều thấp hơn nhiều so với đỉnh tháng 3 khi chiến sự tại Ukraine mới nổ ra.

Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) tháng 12 vừa qua đã hạ dự báo giá dầu WTI trung bình năm 2023 còn 86,36 USD/ thùng, thấp hơn so với mức 89,33 USD từng được dự đoán trong tháng trước đó.

Theo dự báo, giá dầu thô Brent chuẩn năm nay ở mức trung bình 93,65 USD/thùng, giảm 7% so với trung bình năm trước.

Sự không chắc chắn trong dự báo giá dầu càng tăng lên do những yếu tố cung cầu mâu thuẫn. Những lo ngại về suy thoái kinh tế gia tăng ở cả châu Âu và Mỹ, cùng chiến dịch tăng lãi suất liên tiếp của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu với sự sụt giảm kinh tế tại Trung Quốc đã khiến nhu cầu nhiên liệu đi xuống.

Mặt khác, việc EU áp giá trần với dầu của Nga đã gây nên sự không chắc chắn về nguồn cung từ nhà sản xuất lớn thứ 2 toàn cầu.

Cho đến nay, các biện pháp trừng phạt mới được thực hiện của EU với dầu của Nga có rất ít ảnh hưởng tới thị trường nhiên liệu. 

Sản lượng dầu mỏ của Nga vẫn tiếp tục được duy trì, dự kiến nhu cầu tăng trưởng yếu hơn có nghĩa là thị trường dầu mỏ có thể sẽ tiếp tục thừa cung trong đầu năm nay, giúp đà tăng của giá dầu có thể giảm nhiệt.

Xung đột tại Ukraine còn tác động tới ngành hàng không

Chiến sự tại Ukraine cùng các lệnh trừng phạt sau đó của Âu Mỹ áp đạt lên Nga đã đem tới nhiều thách thức đối với ngành hàng không thế giới, dù ngành này đang hồi phục sau quãng thời gian khó khăn của dịch bệnh.

Lĩnh vực hàng không đã chịu những tác động lớn từ các biện pháp trừng phạt lẫn nhau. Theo đó, buộc phải tăng giá vé, hủy bỏ hoặc định tuyến lại các chuyến bay cùng hàng loạt vấn đề khác.

Mối lo ngại về sự tắc nghẽn và căng thẳng thương mại có thể xảy ra càng tăng lên khi máy bay Trung Quốc quay trở lại bầu trời và nới lỏng các hạn chế về Covid 19, trong bối cảnh các hãng vận tải muốn khôi phục dịch vụ sinh lợi mà không thể bay qua bầu trời Nga.

Kể từ khi Moscow tấn công Ukraine vào tháng 2, các hãng hàng không phương Tây đã không tiếp cận được các hành lang hàng không Đông Tây của Nga. Tuy nhiên, các hãng bay chở khách và chở hàng hóa Trung Quốc vẫn được bay qua bầu trời Nga.

Lượng du khách từ Nga tới Việt Nam tiếp tục ở mức thấp. Các hãng hàng không của Việt Nam cũng đã tăng cường khai thác những thị trường mới như Ấn Độ, và Kazakhstan.

Điểm nghẽn ở hạ tầng hàng không

Ngành hàng không trong 3 năm qua đã triển khai nhiều dự án đầu tư và nâng cấp hạ tầng cảng hàng không, nhất là các dự án nâng cấp và cải tạo đường cất hạ cánh, đường lăn tại các sân bay quốc tế. Thế nhưng, tình trạng hạ tầng hàng không quá tải, và thủ tục chưa nhanh gọn khiến hành khách tốn thời gian và hãng hàng không tốn kém tiền của.

Trên thực tế, dù sự hồi phục của ngành hàng không mới ở thời kỳ đầu, tuy nhiên hiện tượng quá tải hạ tầng sân bay đã xảy ra. Những bãi đỗ chật chội, đường bay quá tải và ga hành khách đông nghẹt khiến ngành hàng không bị cản trở đà hồi phục và phát triển.

Cục Hàng không đã thành lập tổ kiểm tra hoạt động vận tải và phục vụ hành khách dịp cao điểm, nhất là tại sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất để chấn chỉnh và xử lý vi phạm kịp thời.
Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) cũng đã kiểm tra, rà soát và xây dựng kế hoạch khai thác, dây chuyền phục vụ hành khách phù hợp với điều kiện hạ tầng và cơ sở vật chất của các cảng, đáp ứng được nhu cầu khi lượng hành khách tăng…

Dẫu vậy, đó cũng chỉ là các biện pháp ứng phó về cải tiến quản lý tạm thời.

Bộ Giao thông vận tải cần khẩn trương tập trung vào giải quyết các điểm nghẽn hạ tầng hàng không, không nên bị phân tâm quá nhiều vào việc xây dựng các sân bay nhỏ mới mà không giúp giải quyết gì các nút thắt của hạ tầng.

Tại Tân Sơn Nhất, điểm nghẽn trầm trọng nhất là nhà ga hành khách quá chật chội và đường cất hạ cánh quá tải.

Sân bay Tân Sơn Nhất có tần suất tối đa đạt trên 70 chuyến/h khi xây dựng thêm những đường lăn song song ở 2 bên của đường cất hạ cánh. Sân bay này có thể khai thác tới 400.000 chuyến/ năm nếu thực hiện được những giải pháp trên. Đây là con số cao hơn nhiều so với mức 260.862 chuyến cất hạ cánh của năm 2019.

Đối với các sân bay như Nội Bài và Đà Nẵng, những điểm nghẽn trầm trọng cũng là nhà ga hành khách. Do đó, Bộ Giao thông vận tải cần ưu tiên và xây dựng thêm nhà ga hành khách nhanh chóng cho các sân bay này, nhất là nhà ga T3 cho Nội Bài.

Nguy cơ xảy ra tình trạng thiếu hụt nhân viên kỹ thuật và phi công

Dịch bệnh đã tác động tiêu cực đến lực lượng vận tải hàng không. Vấn đề về tổ chức và nhân sự xảy ra với đa số các hãng hàng không.

Việc tái cấu trúc chi phí và cơ cấu bộ máy của các hãng hàng không là ưu tiên hàng đầu của nhiều hãng trên thế giới. Chìa khóa cho việc quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng của ngành là đảm bảo đội ngũ tiếp viên, phi công và nhân viên kỹ thuật…

Đối với nguồn nhân lực, các hãng hàng không Việt Nam trải qua sự xáo trộn về nhân lực vì việc khai thác cầm chừng có thời điểm gần như đóng băng vào cuối năm 2021. Việc tái tổ chức bộ máy, giảm bớt chi phí tiền lương cũng gây nên sự chuyển dịch lao động tới các ngành nghề và lĩnh vực khác.

Các hãng hàng không thế giới hiện đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt phi công và nhân viên kỹ thuật có chuyên môn, và các hàng của Việt Nam cũng nằm trong số đó.

Vấn đề thiếu hụt nhân sự của ngành hàng không Việt Nam trong năm nay chưa đáng kể, tuy nhiên sự thiếu hụt sẽ càng trầm trọng hơn đến cuối thập kỷ này nếu ngành hàng không trong nước không có những giải pháp đào tạo.

Dự kiến chỉ tiêu về vận tải hàng không 

Thị trường nội địa của hàng không Việt Nam rất tiềm năng và có cơ hội khai thác những thị trường quốc tế có dung lượng lớn. Nhiều hãng trên toàn cầu đã bị giải thể thời đại dịch và vị trí của các hãng tổn tại sau đại dịch được củng cố hơn.

Nhà nước Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách khả quan về đầu tư và những giải pháp phi tài chính để giúp các hãng hàng không Việt Nam bước qua thời kỳ suy thoái do dịch bệnh nhằm hướng tới đà hồi phục và phát triển trong giai đoạn tới.

Cục Hàng không Việt Nam cho biết dự kiến tổng thị trường vận tải hàng không năm 2023 đạt gần 80 triệu khách và 1,44 triệu tấn hàng hóa, đã tăng lần lượt là 45,4$ và 15% so với năm ngoái.

So với năm 2022, vận chuyển nội địa đạt 45,5 triệu khách, tăng 5%, trong khi so với năm 2019 thì tăng 22%. Cùng với đó là 230 nghìn tấn hàng hóa khi tăng 55% so với năm 2022.

Đối với vận chuyển quốc tế, đạt 34 triệu khách và 1,23 triệu tấn hàng hóa, tăng 3 lần và 10% so với năm 2022 tương ứng.

Tổng thị trường vận tải hàng không sẽ hồi phục về mức trước đại dịch và các hãng hàng không Việt Nam tiếp tục đạt được lợi nhuận đáng kể nếu những nút thắt hạ tầng hàng không được giải quyết kịp thời.