Thấm thía lời Đức Phật dạy về chữ "tâm": Tâm lệch lạc thì cuộc sống đảo điên, tâm gian dối thì cuộc sống bất an

Theo Phật giáo, tâm lệch lạc thì cuộc sống điên đảo, tâm gian dối thì cuộc sống bất an còn tâm ghen ghét thì cuộc sống hận thù, tâm đố kỵ thì cuộc sống mất vui hay tâm tham lam thì cuộc sống dối trá. 

Tâm là gì?

Chữ “tâm” mang ý nghĩa của trái tim, lòng dạ và thương tâm của con người. Vậy nên, mọi hành động của chúng ta đều xuất phát từ cái tâm, suy nghĩ và hành động theo đúng đạo lý và lẽ phải. Nếu như tâm không lành thì sẽ sinh ra tà khí và làm những điều xấu. Chữ tâm sẽ được sử dụng để hướng suy nghĩ của con người đến cái thiện, tu dưỡng và sống một cách tích cực và làm những điều thiện lành. Một khi tâm lệch thì cuộc sống của bạn sẽ gặp những bất trắc và lệch lạc. 

Giải thích ý nghĩa của chữ Tâm trong Phật giáo

Quan điểm của nhà Phật cho hay, tâm không tồn tại dưới dạng vật chất nên không thể nắm bắt được nhưng không có tâm thì vật chất vô nghĩa và vô tri vô giác. Cũng trong văn học Phật giáo 3 từ được hiểu là Tâm đó là ý - thức - tâm. Những ý tưởng suy nghĩ trong đầu óc gọi là cái ý còn cái nhận thức phân biệt tiềm ẩn bên trong - là nơi cho ý tưởng khởi lên đó gọi là thức, cái bao hàm cả ý thức được gọi là tâm. Và 3 từ này được gọi là tâm. 

Như thế, tâm ở trong Phật giáo có nghĩa là chuyển nghiệp, sửa mình để có thể thay đổi được số phận theo chiều hướng tích cực, giải thoát những suy nghĩ tiêu cực. Và tâm chính là thế giới cần được khám phá hơn bất kỳ điều gì khác nhưng bằng trực quan thì chúng ta không thấy, không biết cũng như không hiểu được cái tâm mà suy luận theo ý nghĩa mà nó mang đến.

Cần nhất thiết duy tâm tạo

Trong Hoa Kinh Nghiêm có viết rằng: "Nhất thiết duy tâm tạo, tức là mọi việc đều do tâm sinh ra. Tâm là thứ điều khiển và nảy sinh ra mọi lẽ thiện ác, mọi công đức nghiệp báo của một đời người". Điều này quyết định con người sẽ sống đời lương thiện hay xấu xa sẽ nên hạnh phúc hay đau khổ. Khi tâm tốt sẽ tạo ra thiện hạnh, hướng con người đến những việc giản đơn và tốt đẹp. Tâm xấu sẽ thúc đẩy tham - sân - si, tất cả những tội lỗi sai lầm mà chúng ta gây ra đều xuất phát từ tâm không trong sáng. Tâm dẫn dắt hành động và hành động tạo ra nhân quả. Đức Phật dạy về chữ tâm nhấn mạnh đến sự tự chủ của mỗi người, không phải hoàn cảnh, không phải xã hội và không phải cuộc đời của chúng ta tới chân tướng sẽ khiến cho chúng ta rơi vào vòng xoáy oan nghiệt mà chính tâm mới quyết định tất cả. Chính vì thế mà Phật giáo mới có những bài kinh sám hối. Sám hối chính là nhìn lại tâm của mình, chủ động thừa nhận những sai lầm khởi phát từ trong tâm, cố gắng thay đổi và cải biến nhân tâm và xóa sạch mờ đục ở trong tâm. Tâm sinh tính và tâm sinh tướng, tâm tốt thì mọi thứ đều trở nên vẹn toàn.

Tùy tâm để biểu hiện

Trong Kinh Thủ Lăng Nghiêm có viết rằng: "Tùy tâm biểu hiện, tức là mọi sự thiện ác lành dữ đều do tâm biểu hiện ra. Người hành động không tốt, có tính bạo lực, thù địch, dối trá tức là tâm không sang; người dịu dàng, nho nhã, thanh lịch, thật thà là biểu hiện của tấm lòng đẹp". Vậy nên, khoongh có chuyện tâm tốt mà biểu hiện ra bên ngoài lại xấu xa. Cũng không có chuyện tâm xấu mà hành động lịa đẹp và trừ khi có là sự giả tạo và diễn kịch và một ngày nào đó sẽ vạch trần. Tâm cũng như biểu hiện nhất quán, có sự tương thông. Chính vì thế, thông qua hành động của một người có thể thấy tâm tính của người đó. 

Tức thị niết bàn, tam giới tận tâm

Cũng trong Kinh A Hàm có chép lời Phật dạy như sau, chỉ khi nào tâm sạch ba cõi, không còn tham - sân - si thì mới thấy được niết bàn - cõi cực lạc tiên cảnh. Lòng tham một khi nổi lên thì con người sẽ chìm trong dục giới và lúc nào cũng chỉ muốn thỏa mãn lòng tham và sẵn sàng làm tất cả những điều xấu xa đồi bại nhất để có thể đạt được mục đích. Mà lòng tham thì lại vô đáy, không có điểm dừng và khi đạt được cái này rồi lại muốn có thêm cái kia. Bôn ba vì những điều chưa chắc đã thực sự có ý nghĩa. Lòng sân hận nổi lên sẽ khiến cho con người chìm đắm trong sắc giới, sinh sự bất mãn và tự làm khổ mình mặc dù không tham nhưng có sân thì không thể hết khổ, không thể hết buồn, dễ bị lòng đố kỵ và ghen tỵ.

Nhất niệm sân tâm khởi, bách vạn chướng môn khai

Thực tế cho thấy, một khi tâm niệm tức giận, sân hận khởi lên mà chúng ta không thể kiềm chế hay không tự khắc phục thì trăm ngàn vạn chuyện khó khăn, đau khổ và chướng ngại vật tiếp nối sau đó. Tâm dẫn đường cho hành động và tâm sinh tính cách, tâm làm nên tướng người nên tâm xấu hẳn bao nhiêu chuyện thiếu tử tế sẽ diễn ra. Tổng quan, chỉ có một quan điểm rằng: "Chữ tâm tạo nên cuộc đời. Sống ở đời có thể không có tiền, không có tài nhưng nhất định phải có tâm. Người không tiền sống nghèo sống khổ, người không tài sống vô dụng và nhỏ bé nhưng người không tâm thì không có cuộc sống".