Ông Đỗ Ngọc Quỳnh: Đối với trái phiếu ở Việt Nam, bên cạnh yếu tố tác động chung, nhà đầu tư cũng bị ảnh hưởng tâm lý bởi các điều chỉnh về mặt chính sách

Thị trường trái phiếu vừa trải qua một năm 2022 đầy biến động

Có thể thấy, thị trường trái phiếu vừa trải qua một năm 2022 đầy biến động và được dự báo vẫn còn nhiều thách thức trong năm 2023. Trong Tại Talkshow Phố Tài Chính (The Finance Street Talk Show),  Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VMBA) - ông Đỗ Ngọc Quỳnh cũng đã có những đánh giá về thị trường trái phiếu trong năm 2022 cũng như đề xuất những giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp. 

Đưa ra đánh giá về thị trường trái phiếu, ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho hay, trong năm 2022, dịch bệnh COVID-19 cũng đã bắt đầu suy giảm sau thời gian hơn hai năm bùng phát trên toàn cầu và với bối cảnh sau đại dịch, nền kinh tế trên thế giới nói chung cũng như nền kinh tế Việt Nam của chúng ta đã gặp rất nhiều khó khăn. Việc giãn cách dẫn đến sự đứt gãy trong quá trình sản xuất, đầu tư và thương mại toàn cầu cũng làm cho nhiều nền kinh tế có dòng chảy chi phí tiếp tục phát sinh, trong khi đó dòng thu của hoạt động sản xuất kinh doanh, kể cả nguồn thu từ các cơ quan quản lý của các Chính phủ cũng có xu hướng giảm thấp. 

Và sau thời gian đại dịch thì nhiều người phát sinh các vấn đề thì Việt Nam cũng không nằm ngoài những ảnh hưởng chung đó. Ngay từ đầu của năm 2022, chúng ta đã phải điều chỉnh chính sách tiền tệ theo hướng thắt chặt cũng như nâng dần lãi suất. Và đi theo xu hướng chung của quốc tế thì trái phiếu Chính phủ, khối lượng phát hành thành công cho đến thời điểm này cũng được khoảng trên 55% kế hoạch và tỷ lệ trúng thầu ở thị trường sơ cấp trong năm nay giảm khá mạnh so với năm 2021. Và trên thị trường thứ cấp thì không lượng giao dịch cũng đã giảm mạnh, so với cùng kỳ khoảng gần 40%. Lãi suất  trái phiếu của Chính phủ có xu hướng tăng khá nhanh, đặc biệt là với kỳ hạn 10 năm lãi suất trên 200% so với cuối năm 2021. 

Còn đối với trái phiếu doanh nghiệp, trong năm vừa qua khối lượng phát hành thành công cũng đã giảm mạnh so với cả năm 2021. Ở trên thị trường thứ cấp, hoạt động giao dịch cũng đã sụt giảm mạnh và có nhiều diễn biến khá là bất thường. Các năm trước, hoạt động huy động trước hạn thấp nhưng năm nay tỷ lệ mua lại trước hạn cũng khá là cao, đó chính là yếu tố bất thường. Và đi cùng với xu hướng đó thì lãi suất của trái phiếu doanh nghiệp cũng đã tăng lên cao với thanh khoản giảm thấp. 

Và với bối cảnh thị trường bị tác động bởi cả yếu tố biến động chung của quốc tế, trong nước cùng với yếu tố lành mạnh hóa thị trường cùng với tâm lý của các nhà đầu tư cũng đã làm cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2022, đáng chú ý là đến quý 4 là gần như đóng băng. 

Thanh khoản của thị trường đến từ niềm tin, niềm tin lại đến từ sự minh bạch

Nói về nguyên nhân chính, ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho hay, đầu tiên là tác động từ yếu tố mang tính thị trường, bao gồm cả thị trường quốc tế cùng với yếu tố thị trường trong nước cùng xu hướng thắt chặt tiền tệ, lãi suất lên với xu hướng thắt chặt tiền tệ và lãi suất nâng lên làm cho chi phí vay vốn của các doanh nghiệp tăng lên cùng với khả năng vay vốn khó hơn. 

Thứ hai đó chính là trong năm 2022, chủ trương của Chính phủ đó chính là thực thi các chính sách giúp lành mạnh hóa thị trường tài chính cũng như tiến hành thanh tra, kiểm tra, giám sát cũng như có những xử lý đối với một số các doanh nghiệp vi phạm. 

Thứ ba đó là yếu tố tác động bởi tâm lý của thị trường khi mà nhà đầu tư nhìn thấy những diễn biến như thế, cùng với diễn biến của thị trường lẫn các yếu tố rủi ro về mặt pháp lý cũng đã làm cho tâm lý cũng trở nên thận trọng hơn. Và họ cũng sẽ có cái xu hướng co lại và thậm chí là chủ động, cắt giảm để có thể thu tiền về sớm hơn so với dự kiến ban đầu. 

Còn riêng về thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, trong năm 2022 cũng đã chứng kiến cảnh nhà đầu tư cảm thấy e ngại và bán ra chưa từng có, thậm chí là bán ra cả những chứng chỉ quỹ đầu tư vào trái phiếu,... ông Đỗ Ngọc Quỳnh nói rằng: “Sau đại dịch, xu hướng chung của các nước là lạm phát đều tăng rất mạnh. Và điều đó dẫn đến tình trạng chung trên toàn cầu là các doanh nghiệp gặp khó khăn; chi phí vốn tăng cao hơn và hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trở nên rủi ro hơn, khả năng thanh toán các doanh nghiệp yếu đi”. 

Đứng ở góc độ là một nhà đầu tư quốc tế thì họ sẽ tiến hành dịch chuyển dòng tiền đến những khu vực có mức độ sinh lời cao hơn và an toàn hơn. Trong năm vừa qua không chỉ Việt Nam mà rất nhiều nước trên thế giới các nhà đầu tư quốc tế dịch chuyển tiền sang đồng USD và chuyển đầu tư thị trường Mỹ hay là các thị trường có tài sản định giá bằng USD sẽ được hưởng lợi về lãi suất, tỷ giá. Điều này đã làm cho đồng nội tệ của các nước, trong đó có Việt Nam cũng bị mất giá. Tuy nhiên không chỉ tác động đến ngoại tệ mà tác động đến giá của các loại tài sản, bao gồm cả tài sản chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ cùng với các loại tài sản khác bị giảm đi. 

Còn đối với trái phiếu ở Việt Nam, bên cạnh yếu tố tác động chung thì nhà đầu tư cũng đã bị ảnh hưởng tâm lý bởi các điều chỉnh về mặt chính sách. Chúng ta cũng thấy rằng cần phải có những điều chỉnh để có thể nâng cao tính minh bạch cũng như chất lượng trong công tác phát hành trái phiếu, phải điều tiết lại đối tượng người mua trái phiếu phù hợp và để làm sao bảo vệ được tốt hơn các nhà đầu tư. Cũng như thay đổi tiêu chí nhà đầu tư, đáp ứng tiêu chí nhà đầu tư chuyên nghiệp. Và quy định đó cũng sẽ có tác động ngay lập tức đến các nhà đầu tư. Trước đây họ đáp ứng thì bây giờ theo quy định mới thì họ không đáp ứng nữa. Và như thế là họ không được phép tham gia vào thị trường nữa.

Đưa ra đánh giá về những giải pháp của cơ quan quản lý, ông Đỗ Ngọc Quỳnh chia sẻ, nếu như chúng ta không có những can thiệp kịp thời thì khi mất cân bằng cung - cầu thì sẽ dẫn đến biến động về giá từ đó dẫn đến biến động về thanh khoản, ở mức độ cao nhất cũng sẽ quay lại tác động đến tâm lý của các nhà đầu tư. Vì thế mà ở thị trường quốc tế trong năm vừa qua, sau dịch bệnh thì các doanh nghiệp cũng bị ảnh hưởng và suy giảm khả năng thanh toán, nghĩa vụ trả nợ của họ từ việc phát hành trái phiếu. Như ở Hàn Quốc, Thái Lan hay là một số nước ví dụ như Australia, New Zealand thì họ thành lập quỹ bình ổn thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ đó để bình ổn thanh khoản và giữ niềm tin cho thị trường.

Đối với thị trường Việt Nam thì việc mà các doanh nghiệp bị tác động như thế, ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho rằng các chính sách để có thể bình ổn thị trường đó chính là hết sức cần thiết trong bối cảnh sau dịch bệnh và với môi trường quốc tế như thế, cùng với việc điều chỉnh chính sách ở trong nước, chúng ta cũng phải có các biện pháp bình ổn để có thể giảm bớt đi các cú sốc và còn hỗ trợ cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính, nghiêm túc, bài bản và có cơ hội từng bước phục hồi cũng như phát triển.

Dự báo về thị trường trái phiếu năm 2023, ông Đỗ Ngọc Quỳnh nói rằng: “Dĩ nhiên thị trường thế giới hiện tại cũng còn khá bất định và hầu hết các tổ chức dự báo cho rằng 2023 cùng nhiều nền kinh tế lớn ở trên thế giới sẽ rơi vào suy thoái. Và khó khăn ở trong năm 2023 sẽ còn tiếp tục. Đáng chú ý là khi xung đột Nga - Ukraine vẫn còn tiếp diễn”. 

Mặc dù vậy thì vẫn còn có một điểm sáng, ông Đỗ Ngọc Quỳnh cũng hy vọng rằng chu kỳ tăng lãi suất của FED có thể bắt đầu giảm xuống và sẽ dừng lại rồi kết thúc của quý 1/2023. Thứ hai đó là khả năng Trung Quốc cũng có thể sớm chấm dứt chính sách Zero - Covid cũng như tác động đến các nền kinh tế nói chung, Việt Nam là một nền kinh tế ở ngay bên cạnh.

Chỉ tính riêng thị trường trong nước, rõ ràng các doanh nghiệp cũng đã bộc lộ nhiều các khó khăn, các doanh nghiệp cũng chủ động có những cái biện pháp để có thể tổ chức lại hoạt động và chú trọng vào các lĩnh vực cốt lõi và thiết yếu. 

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh nhấn mạnh: "Tôi hy vọng rằng, những biện pháp họ đã triển khai sẽ giúp ổn định hơn và hoạt động sản xuất kinh doanh đi theo hướng lành mạnh hơn”. 

Thêm vào đó thì ông cũng hy vọng rằng Chính phủ cũng như các cơ quan quản lý nhà nước trong thời gian tới, đáng chú ý là vào năm 2023 sẽ có những biện pháp cũng như chính sách kịp thời hơn từ đó giúp cho hoạt động của các doanh nghiệp được thuận lợi hơn.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh nói thêm rằng, thanh khoản của thị trường đến từ niềm tin, niềm tin lại đến từ sự minh bạch, không chỉ là doanh nghiệp tốt mà cả những doanh nghiệp ở bất kỳ giai đoạn phát triển của mình. Và vấn đề thứ hai đứng ở góc độ về công tác quản lý nhà nước nói chung cũng như các doanh nghiệp nói riêng thì làm sao phải nâng được nhận thức cũng như sự hiểu biết của các nhà đầu tư hay các thành phần tham gia thị trường về những thông tin một cách phù hợp. Kế tiếp là môi trường pháp lý cũng như thực thi pháp lý phải công bằng và doanh nghiệp cũng nâng cao hiệu quả hoat động sản xuất kinh doanh từng bước lấy lại được niềm tin của các nhà đầu tư và của các thành phần tham gia thị trường.