Nhiều công ty môi giới chứng khoán giảm doanh thu, dư nợ cho vay tăng: Chờ đợi cú hích từ lãi suất

Quý 2/2023 đã khép lại với việc VN-Index tăng hơn 5% so với cuối quý 1/2023. Thị trường đã sôi động trở lại, khối lượng giao dịch bình quân sàn HoSE đạt mức khoảng 11.700 tỷ đồng mỗi phiên, qua đó đứt chuỗi giảm thanh khoản 5 quý liên tiếp (kể từ quý 1/2022 đến quý 1/2023). 

Doanh thu môi giới giảm nhưng dư nợ cho vay tăng

Có thể thấy, trong bối cảnh đó doanh thu môi giới ở các công ty chứng khoán trong quý 2/2203 vẫn chưa thể thoát khỏi xu hướng giảm kể từ giai đoạn cao trào của quý 4/2021. 

Đặc biệt như trường hợp của Công ty cổ phần Chứng khoán VPS (VPBS). Dù cho công ty này đang dẫn đầu về thị phần môi giới trên cả 3 sàn chứng khoán HoSE, HNX, UpCOM. Hay thậm chí, VPBS còn bỏ xa khoảng cách với top sau về thị phần môi giới ở trên HoSE. Vậy nhưng, doanh thu môi giới - nguồn thu chiếm tỷ trọng lớn nhất trong quý 2/2023 của VPBS đã ghi nhận giảm 14% so với cùng kỳ xuống chỉ còn 613 tỷ đồng, kéo theo doanh thu hoạt động quý 2 giảm hơn 29% so với cùng kỳ năm trước về con số 1.557 tỷ đồng. Còn lũy kế trong thời gian 6 tháng đầu năm, VPBS cũng có doanh thu hoạt động 2.919 tỷ đồng còn lãi sau thuế 200 tỷ đồng. Nếu như so với cùng kỳ năm trước thì các chỉ tiêu này đã giảm lần lượt là 38% và 57%. 

Cũng tương tự, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI (SSi) cũng ghi nhận doanh thu quý 2 đạt mức gần 1.575 tỷ đồng, tương đương với cùng kỳ năm trước. Trong đó thì doanh thu môi giới giảm 25% xuống gần 336 tỷ đồng. 

Còn Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect cũng cho biết trong quý 2 vừa qua, doanh thu hoạt động môi giới chứng khoán giảm 38% so với cùng kỳ năm trước, còn 203 tỷ đồng. Theo đó, VNDirect đã báo kết quả quý 2 với doanh thu 1.587 tỷ đồng, lãi sau thuế 421 tỷ đồng, ghi nhận giảm lần lượt 14% và 20%. Còn giai đoạn bán niên, doanh thu ghi nhận 2.878 tỷ  đồng, lãi sau thuế là 561 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước giảm lần lượt 20% và 56%. 

Còn một trường hợp khác là Chứng khoán Kỹ thương - TCBS ghi nhận doanh thu từ nghiệp vụ môi giới chứng khoán đạt mức 109,7 tỷ đồng, so với con số cùng kỳ năm ngoái là 219 giảm. Không chỉ riêng mảng môi giới mà doanh thu các mảng khác cũng đều ghi nhận giảm dần đến quý 2/2023. Và TCBS đã báo lãi sau thuế chỉ còn 442 tỷ đồng, so với 6 tháng đầu năm 2023 giảm 52%. 

Có thể thấy, trong khi hoạt động môi giới suy giảm thì ngược lại dư nợ cho vay ký quỹ (margin) đã tăng lên một cách mạnh mẽ. Nếu như xét về cơ cấu thì hoạt động cho vay margin chính là mảng doanh thu quan trọng mà mỗi công ty chứng khoán hướng đến bởi môi giới đem về lãi vô cùng eo hẹp. Thường thì các công ty chứng khoán sẵn sàng chấp nhận giảm phí, giảm lãi nghiệp vụ môi giới để có thể thu hút nhà đầu tư từ đó tăng lượng cho vay ký quỹ cũng như lợi nhuận sẽ được bù đắp từ mảng này. 

Theo thống kê của FiinTrade từ báo cáo tài chính quý 2/2023 của 40 công ty chứng khoán đang tiến hành niêm yết đại diện 96% tổng vốn chủ sở hữu của ngành chứng khoán cho thấy được dư nợ cho vay giao dịch ký quỹ toàn thị trường ở mức 143.500 tỷ đồng ở thời điểm cuối quý 2/2023, ghi nhận tăng 24.400 tỷ đồng (+20,5%) so với cuối quý 1/2023 và +0,9% so với cùng kỳ năm 2022. Nếu như so với thời điểm dư nợ margin đạt đỉnh thì dư nợ cuối tháng 6/2023 thấp hơn khoảng 41.000 tỷ đồng. 

Có thể thấy, sau quý 2 vừa qua thị trường đã ghi nhận thêm 2 công ty chứng khoán có dư nợ cho vay trên 10.000 tỷ đồng là VPS và TCBS bên cạnh Mirae Asset và SSI. Mặc dù vậy thì số lượng vẫn còn ít hơn so với thời điểm đỉnh cao khi dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán lập kỷ lục 200.000 tỷ vào cuối quý 1 năm nay. Vào thời điểm đó, thị trường có đến 6 công ty chứng khoán có dư nợ trên hàng chục tỷ đồng. 

Phần lớn các công ty chứng khoán đều ghi nhận dư nợ cho vay vào cuối quý 2 tăng so với thời điểm ngày 31/3/2023. Và 10 công ty chứng khoán có dư nợ cho vay lớn nhất thị trường đều đã mở rộng quy mô hoạt động này ở trong quý vừa qua. Nếu như so với thời điểm cuối quý 1, toàn thị trường có 9 công ty chứng khoán ghi nhận dư nợ cho vay tăng trên nghìn tỷ đồng trong đó ⅔ số này nằm trong TOP 10. 

VPBS chính là công ty chứng khoán có dư nợ cho vay tăng mạnh nhất, ở thời điểm ngày 30/6, dư nợ cho vay của VPBS gần 10.800 tỷ đồng, mức cho vay cao nhất tính từ khi hoạt động. Trong đó dư nợ margin hơn 10.200 tỷ đồng, tăng gần 3.200 tỷ đồng so với cuối quý 1 và 4.300 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm. 

Và Mirae Asset và SSI cũng ghi nhận dư nợ cho vay tăng mạnh lần lượt là 2.900 tỷ đồng, 2.300 tỷ đồng so với thời điểm cuối quý 1/2023. Trong top đầu còn có HSC, KIS cùng với MBS cũng đã đẩy mạnh hoạt động cho vay trong quý 2. 

Cũng theo đánh giá của các chuyên gia, việc nhà đầu tư mạnh dạn hơn trong việc sử dụng đòn bẩy đã góp phần giúp đẩy thanh khoản thị trường chứng khoán cải thiện trong thời gian qua, đáng chú ý là tháng 6, giá trị giao dịch nhiều phiên đã trở lại ngưỡng 1 tỷ USD. Và riêng trên HoSE, giá trị khớp lệnh bình quân phiên trong tháng 6 đạt mức trên 15.000 tỷ đồng, so với tháng trước tăng hơn 40% và đây là mức cao nhất hơn một năm tính từ tháng 4/2022. Thanh khoản dồi dào vẫn tiếp tục được duy trì sang tháng 7. 

Lãi suất chính là cú hích lớn

Có thể thấy, việc dư nợ cho vay tăng mạnh ở các công ty chứng khoán trên thực tế đã được các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư cũng như chuyên gia dự báo khi Ngân hàng Nhà nước tiếp tục hạ lãi suất điều hành cùng các ngân hàng giảm lãi suất tiền gửi, thanh khoản của thị trường cũng được kích hoạt bởi chính sách giảm lãi suất. 

Thời điểm trước đó, ngày 16/6, Ngân hàng Nhà nước đã quyết định giảm một loạt lãi suất điều hành và đánh dấu lần giảm lãi suất điều hành thứ tư liên tiếp chỉ trong thời gian 3 tháng qua của cơ quan điều hành. Và theo đó, đa số lãi suất điều hành đều đã giảm về tương tương giai đoạn 2020 - trong thời điểm Ngân hàng Nhà nước thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm mục đích hỗ trợ nền kinh tế trước dịch bệnh COVID-19.

Và sau điều chỉnh của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất huy động và cho vay đã bắt đầu giảm, thanh khoản của các ngân hàng cũng đang được cải thiện ở mức tốt. Lãi suất huy động giảm đã giúp cho thị trường chứng khoán dần trở nên hấp dẫn hơn so với thời điểm năm 2023. Lãi suất giảm cũng kỳ vọng sẽ dần có tác động tích cực đến thu nhập thị trường trong thời gian sắp tới cũng như giảm đi chi phí cơ hội khi đầu tư chứng khoán. Nhiều đơn vị phân tích cho biết, một phần tiền gửi ngân hàng đã dần chuyển dịch sang kênh cổ phiếu dù cho con số có thể không quá lớn. 

Trong khi đó thì lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại đã góp phần giảm chi phí vốn từ đó giúp cho các công ty chứng khoán có thêm dư địa để giảm lãi suất margin. Cũng theo đó, nhiều công ty chứng khoán đã đưa ra các gói ưu đãi lãi suất nhằm mục đích kích thích nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư. Và lãi suất giảm chính là một yếu tố quan trọng thúc đẩy nhà đầu tư có thể mạnh dạn hơn trong việc sử dụng margin.

Cũng theo SGI Capital, nhờ VND ổn định cùng với lạm phát hạ trong thời gian nửa năm qua mà SBV có dư địa để hạ mạnh lãi suất cũng như tăng thanh khoản cho hệ thống ngân hàng. Những lãi suất chủ chốt bao gồm tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu chính phủ cùng với lãi suất liên ngân hàng đều đã giảm mạnh về mặt bằng cuối quý 2/2022. Cũng theo quỹ đầu tư này, nếu như VND không mất giá trên 3% so với thời điểm đầu năm thì SBV sẽ tiếp tục ưu tiên việc hạ lãi suất. 

Trong khi đó thì Dragon Capital lại đánh giá Việt Nam vẫn có thể duy trì việc mở rộng chính sách tiền tệ như một liều thuốc bổ ngắn hạn để có thể hỗ trợ cho nền kinh tế trong giai đoạn vẫn còn khó khăn như hiện tại. Mặc dù vậy, sẽ khó có thể cải thiện được tăng trưởng trong giai đoạn sau 2923 nếu như thiếu đi sự đồng hành của chính sách tài khóa, đặc biệt là đối với đầu tư công. 

Và tương tự, Pyn Elite Fund cũng cho rằng, hành động của Chính phủ sẽ tiếp tục đóng vai trò rất quan trọng trong năm nay. Và các quyết định của Chính phủ là nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cũng như khôi phục niềm tin của các nhà đầu tư. Các biện pháp đang có tác động một cách tích cực đến xu hướng cũng như sức mạnh của thị trường chứng khoán, có thể tiếp tục trong những tháng sắp tới.