Nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đứng trước nguy cơ tăng trưởng chậm hơn Mỹ lần đầu tiên trong 30 năm
Theo Nhịp sống kinh tế, Trung Quốc vẫn là động lực tăng trưởng tốt nhất và đáng tin cậy nhất của nền kinh tế toàn cầu trong suốt 20 năm qua. Quốc gia tỷ dân đóng góp ¼ tăng trưởng GDP toàn cầu trong thời kỳ đó, chứng kiến 79/80 quý tăng trưởng.
Trong phần lớn thời gian từ khi mở cửa nền kinh tế, Trung Quốc áp dụng cách tiếp cận rất thực tế nhằm tạo ra tăng trưởng và kết hợp cải cách thị trường một cách khéo léo với lệnh điều hành từ chính phủ.
Thế nhưng, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang gặp nhiều khó khăn ở thời điểm hiện tại. Chính sách zero-covid chính là vấn đề lớn nhất của nước này đã khiến nền kinh tế Trung Quốc suy giảm nhanh chóng. Kết quả là Trung Quốc sẽ tăng trưởng chậm hơn và khó đoán hơn nữa nếu tiếp tục tuân thủ theo con đường này. Những hậu quả khôn lường có thể xảy ra không chỉ đối với Trung Quốc mà còn đối với cả nền kinh tế toàn cầu.
Sau gần hai tháng đóng cửa, Thượng Hải đã bắt đầu nới lỏng phong tỏa trên vào thành phố. Thế nhưng, các ổ dịch mới xuất hiện ở Bắc Kinh và Thiên Tân khiến Trung Quốc chưa thể hoàn toàn thoát khỏi covid 19.
Nền kinh tế vẫn đang gặp nhiều rắc rối và hơn 200 triệu người dân đang tuân thủ nghiêm ngặt các cách chiến lược phòng dịch chặt chẽ. Vào tháng 4, doanh số bán lẻ giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhu cầu mua hàng từ các loại sản phẩm như gà rán KFC đến đồng hồ Cartier đều giảm mạnh.
Tại các nhà máy, sản lượng công nghiệp và khối lượng hàng hóa xuất khẩu đều suy giảm mạnh cho dù nhiều công nhân đang ăn ngủ và làm việc ngay tại đây. Nhiều khả năng năm 2022 là năm đầu tiên mà Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng GDP không cao hơn là mấy, thậm chí thấp hơn so với Mỹ kể từ năm 1990.
Gần như nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang phải chịu "đòn đánh kép". Đầu tiên đó là những hệ lụy tiêu cực từ chính sách zero covid liên tục kéo dài tới 28 tháng. Thế nhưng, việc mở cửa trở lại có thể khiến nhiều người thiệt mạng, dẫu vậy Trung Quốc đang lãng phí thời gian quý giá của mình. Có tới 100 triệu người trên 60 tuổi chưa được tiêm mũi phòng dịch thứ 3. Dù những loại vaccine công nghệ mRNA từ phương Tây hiệu quả hơn nhưng Trung Quốc vẫn từ chối nhập khẩu các loại vắc-xin này, ra kế hoạch tiếp tục duy trì chính sách zero covid cho cả năm sau.
Biến chủng Omicron có tốc độ lây lan dịch bệnh rất nhanh. Do vậy việc xuất hiện các ổ dịch mới và phong tỏa là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, cuộc sống của người dân sẽ bị ảnh hưởng rất lớn vì thời gian phong tỏa kéo dài.
Cơn sóng gió thứ hai là điều mà Trung Quốc không mong muốn vì nó đến từ chính những cải cách kinh tế mà nước này đang tuân theo. Họ muốn tạo ra những “thay đổi vĩ đại chưa từng có trong 1 thế kỷ”. Chẳng hạn như chia tách hoàn toàn với Mỹ. Mục tiêu của kế hoạch này vô cùng rõ ràng. Đó là loại bỏ những vấn đề nhức nhối như những tình trạng độc quyền và nợ, chênh lệch giàu nghèo và đảm bảo Trung Quốc sẽ đi đầu với những công nghệ mới nhằm củng cố sức mạnh để chống lại các lệnh trừng phạt từ Mỹ, EU và các đồng minh.
Thế nhưng, toàn bộ lĩnh vực công nghệ ngành đóng góp 8% GDP đang bùng nổ mạnh mẽ bị chững lại do những quy định mới và hàng loạt án phạt được áp dụng. Ở một mặt khác, bất động sản - ngành chiếm 20% GDP cũng bị ảnh hưởng không nhỏ. Giá nhà Trung Quốc giảm 47% vào tháng 4 so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo kỳ vọng của chính phủ, Trung Quốc sẽ đạt mục tiêu tăng trưởng 5,5% trong năm 2022 khi tung ra chương trình kích thích khổng lồ. Thủ tướng Lý Khắc Cường hối thúc các quan chức 19/5 rằng để khôi phục tăng trưởng, các quan chức cần phải thực hiện hành động quyết liệt. Ngân hàng Trung ương đã hạ lãi suất thế chấp và tiếp theo sẽ là một loạt cơ sở bằng tài trợ của trái phiếu.
Thế nhưng, có lẽ chừng đó là chưa đủ. Những phần có năng suất thấp nhất trong nền kinh tế lại mở rộng thêm vì những chính sách mới. Đó là các doanh nghiệp nhà nước. Chính sách phát triển công nghiệp của Trung Quốc đã đạt được một số thành công rực rỡ chẳng hạn như vị thế thống trị về công nghệ pin. Trung Quốc đặt kỳ vọng vào một loạt quỹ đầu tư quốc doanh mới lập ra và công nghệ rất lớn. Tuy nhiên, cũng cần nhớ các ngành "vành đai rỉ sét" hay microchip đã từng nếm trải thất bại trong quá khứ.
Ở một mặt khác, khu vực tư nhân gặp nhiều khó khăn. Dòng vốn của thị trường tài chính Trung Quốc chảy ra ồ ạt. Vì chi phí vốn đã tăng lên, giá cổ phiếu Trung Quốc hiện nay thấp hơn 45% so với cùng kỳ của Mỹ. Đây rõ ràng là con số ở mức cao kỷ lục.
Giới doanh nhân và các nhà đầu tư đang thay đổi suy nghĩ của họ. Giới đầu tư mạo hiểm đang chuyển sang tin vào những ngành được hưởng nhiều trợ cấp mà không phải là những ý tưởng hay ho nhất. Nền kinh tế Trung Quốc không có ngành lớn nào đang trong quá trình cải cách mở cửa. Đây là trường hợp đầu tiên xảy ra trong vòng 40 năm qua.
Những diễn biến đang diễn ra tại Trung Quốc tác động rất lớn đối với nền kinh tế thế giới. Phong tỏa sẽ là thứ sẽ đẩy nền kinh tế toàn cầu gần hơn với nguy cơ suy thoái, rồi lao đao, bất chấp các biện pháp kích thích có thể là tăng lực cầu.
Khi phân tích chiến lược kinh doanh, không một tập đoàn đa quốc gia nào có thể bỏ rơi Trung Quốc. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều tập đoàn nỗ lực kéo chuỗi cung ứng tách ra khỏi quốc gia tỷ dân, Apple chính là ví dụ.
Trung Quốc vẫn tiếp tục theo đuổi chiến lược zero covid, tuy nhiên sức ép từ nền kinh tế hiện đang lớn hơn bao giờ hết.