Khó vay ngân hàng mua nhà ở xã hội do điều kiện mua đã lỗi thời 

Quy định lạc hậu, lỗi thời 

Theo Tiền Phong, Luật Nhà ở 2014 quy định, người được mua nhà ở xã hội gồm người có công với cách mạng; hộ gia đình nghèo, cận nghèo ở nông thôn và đô thị; người thu nhập thấp tại đô thị; lao động tại khu công nghiệp; sĩ quan, quân nhân, công nhân thuộc đơn vị công an, quân đội; hộ gia đình, cá nhân thuộc diện thu hồi đất mà chưa được bồi thường. 

Tuy nhiên, một trong những điều kiện quan trọng để trở thành người thu nhập thấp ở các thành phố lớn là mọi thành viên trong gia đình thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, tức không quá 11 triệu đồng/tháng. 

Chị Hằng (Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết: “Nếu một gia đình sinh sống tại Hà Nội có 2 con nhỏ mà thu nhập tổng cộng 2 vợ chồng không quá 22 triệu đồng/tháng thì chỉ riêng phần chi phí sinh hoạt, ăn uống, tiền học đã chiếm phần lớn thu nhập. Vậy mà giá nhà ở xã hội hiện nay vẫn ở mức quá cao, tận 20 triệu đồng/m2”.

Với mức giá như vậy, giá một căn nhà ở xã hội có mức giá khoảng 1,5 tỷ đồng. Người mua phải thanh toán trước từ 20 - 30%, tương đương 300 - 450 triệu đồng, số tiền còn lại phải vay ngân hàng gói 1.200 tỷ đồng trong 20 năm với mức lãi suất 8,2%/năm. Mỗi tháng trả gốc và lãi trung bình từ 10 - 13 triệu đồng/tháng. “Nếu chỉ để mua nhà, số tiền còn lại không đủ cho 1 gia đình có 2 con nhỏ, chưa tính tới các khoản dự phòng rủi ro”, chị Hằng nói.

Theo một chủ đầu tư làm nhà ở xã hội tại Hà Nội cho biết, giá nhà ở hiện đã tăng gần gấp đôi trong 5 năm qua. Trước đây, giá nhà ở xã hội từ 13 - 15 triệu đồng/m2 nhưng hiện nay giá tăng lên 20 triệu đồng/m2. Với mức thu nhập thấp khiến người mua nhà ở xã hội đang phải chi trả quá nửa thu nhập hàng tháng cho khoản vay ngân hàng. Người này kiến nghị Bộ Xây dựng thay đổi điều kiện mua nhà trong Luật Nhà ở hoặc Bộ Tài chính nâng mức chịu thuế thu nhập cá nhân. 

Số liệu của Bộ Xây dựng cập nhật đến 19/5, cả nước đã hoàn thành 307 dự án nhà ở xã hội với quy mô 157.000 căn, tổng diện tích xây dựng 8 triệu m2 và đang tiếp tục triển khai 418 dự án nhà ở xã hội, kể cả loại dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư. Trong đó, 100/418 dự án đã được cấp phép và triển khai đầu tư xây dựng. 

Vấn đề cư trú cũng là một trong những điều kiện cần để có được cơ hội mua nhà ở xã hội. Chị Linh Nga (Hà Đông, Hà Nội) thuộc nhóm thu nhập thấp, nhưng hồ sơ đăng ký mua nhà ở xã hội Trung Văn (Nam Từ Liêm, Hà Nội) bị loại do không đủ điều kiện về cư trú. Theo chị Nga, một trong những giấy tờ đầu tiên mà người thuê trọ như chị phải làm là đăng ký tạm trú một năm trở lên tại Hà Nội. Trước đây là sổ tạm trú (KT3) và nay là xác nhận thông tin cư trú.

“Tôi không hiểu sao lại phải đặt giới hạn một năm trong khi người đi thuê nhà đương nhiên thuộc nhóm tạm trú. Công an cũng xác nhận người đó đang sinh sống đúng khu vực này. Dữ liệu dân cư liên thông hết rồi mà thủ tục vẫn rất phức tạp. Quy định nên bỏ điều kiện thời gian tạm trú”, chị Nga nói.

Khó tiếp cận nguồn tín dụng vay mua nhà

Lãnh đạo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, trong thực tế có trường hợp người mua đáp ứng đủ tiêu chí mua nhà ở xã hội nhưng không đạt đủ chuẩn điều kiện để vay theo gói tín dụng 120.000 tỷ đồng. Bởi mỗi ngân hàng sẽ có căn cứ cụ thể đối với từng đối tượng khách hàng, xem xét khả năng trả nợ của khách để cho vay. “Đây là gói vay thương mại nên mọi tiêu chí cũng phải đáp ứng theo quy định của từng ngân hàng. Nếu thu nhập của người mua nhà ở xã hội thấp, người mua khó có cơ hội vay”, vị này nói.

Theo quy định hiện nay, với mức thu nhập 11 triệu đồng/người/tháng sau khi trừ đi các chi phí sinh hoạt, khả năng trả nợ của người dân vay mua nhà ở không có nên sẽ không thể mua căn hộ có mức giá hơn 1 tỷ đồng. Từ thực tế đó, người vay mua nhà khó có thể đáp ứng được yêu cầu của ngân hàng khi duyệt cho vay. 

Bộ Xây dựng hiện đang dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) nhưng vẫn giữ nguyên điều kiện đối tượng được mua nhà ở xã hội như người thu nhập thấp, làm việc tại doanh nghiệp không thuộc diện nộp thuế thu nhập; có tạm trú đăng ký 1 năm tại tỉnh có nhà ở xã hội…

Ông Trần Khánh Quang, Tổng giám đốc Công ty đầu tư Bất động sản Việt An Hòa cho rằng điều kiện để được xét mua nhà ở xã hội không bắt kịp bối cảnh hiện nay. Tiêu chí để xác định “thu nhập thấp” đang được sử dụng chưa tính đến tỷ lệ chi trả cho nhà ở xã hội trên tổng thu nhập của một hộ gia đình (không quá 50% thu nhập). Trong khi đó, giá nhà thì tăng gấp đôi trong 5 năng còn khung thu nhập thuế vẫn không thay đổi so với 8 năm trước. Điều này khiến người mua nhà phải chi trả quá nửa mức thu nhập hàng tháng cho các khoản vay ngân hàng. 

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh cho rằng, quy định thu nhập mua nhà ở xã hội quá lỗi thời. Thực tế có nhiều nhóm đối tượng không thuộc nhóm thu nhập thấp theo quy định nhưng cũng không đủ tài chính để mua ở phân khúc cao hơn. “Đã đến lúc điều chỉnh và phân cấp lại đối tượng mua nhà ở xã hội, đồng thời nới lỏng một số điều kiện về thu nhập, cư trú để người có nhu cầu dễ tiếp cận”, ông Châu nói.