Hàng loạt công ty bán dẫn đóng cửa trong 8 tháng đầu năm: Tham vọng tự chủ ngành chip của Trung Quốc liệu còn khả quan?

Theo South China Morning Post, dữ liệu mới nhất từ một dịch vụ đăng ký kinh doanh tại Trung Quốc cho thấy, trong 8 tháng đầu năm đã ghi nhận số lượng kỷ lục những tổ chức doanh nghiệp nước này có liên quan đến lĩnh vực chất bán dẫn đóng cửa. Cụ thể, số liệu thống kê từ Qichacha - một nền tảng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp cho thấy, có đến 3.470 công ty bao gồm cả những tổ chức có sử dụng từ tiếng Trung trong tên đăng ký có chữ “chip” hoặc thương hiệu và hoạt động của họ đã hủy đăng ký trong 8 tháng vừa qua. Con số này đã vượt qua mức kỷ lục 3.420 công ty đóng cửa vào năm 2021 và 1.397 công ty đóng cửa năm 2020. 

Liên quan đến vấn đề này, Zheng Lei - giáo sư chuyên ngành tại Viện Tài chính Thâm Quyến, Đại học Hong Kong cho biết: “Ngành công nghiệp bán dẫn là một lĩnh vực cần phải sử dụng rất nhiều vốn”. Vì thế, một số công ty chip mới đăng ký có thể sẽ gặp khó khăn trong vấn đề kinh doanh, dễ bị đánh gục trước tình trạng cạnh tranh gay gắt và thị trường khắc nghiệt như hiện nay.

Việc hàng loạt công ty trong ngành bán dẫn đóng cửa xảy ra sau khi những mảng khu vực công và tư nhân của Trung Quốc liên tục đầu tư trong 2 năm qua nhằm thực hiện mục tiêu tự chủ trong chất bán dẫn của chính quyền Bắc Kinh. Chỉ tính riêng năm 2021, đã có đến 47.400 doanh nghiệp liên quan đến ngành chip mới gia nhập thị trường tại đất nước tỷ dân. Trong khi một năm trước đó, con số chỉ là 23.100 công ty.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc vẫn đang tiếp tục thúc đẩy nhiều nỗ lực để có thể giải quyết được những rào cản chiến lược, đặc biệt là các mạch tích hợp (IC), việc các công ty chip liên tục đóng cửa gần đây chính là một dấu hiệu cho thấy, tăng trưởng nền kinh tế của nước này đang chững lại. Sự tăng trưởng chậm này do nhiều nguyên do. Trong đó, tâm lý người tiêu dùng nội địa đang ngày càng suy yếu do ảnh hưởng của các lệnh phong tỏa để phòng chống dịch bệnh cộng thêm căng thẳng ngày càng gia tăng giữa Bắc Kinh và Washington đang đè nặng lên mảng bán dẫn. Ngoài ra, vẫn còn một số nguyên nhân khác.

Trong một bài đăng trên tài khoản WeChat “Semiconductor Industry Observations” ngày 6/9 vừa qua, Zhong Lin, người sáng lập công ty thiết kế chip GSR Electronics (tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc) cho biết: Làn sóng khởi nghiệp trong lĩnh vực chip tại Trung Quốc đã đến hồi kết. Cũng theo Zhong, nhiều công ty khởi nghiệp có liên quan đến lĩnh vực chất bán dẫn sẽ bị phá sản bởi nguồn vốn của nhà đầu tư cạn kiệt cùng việc lợi nhuận thiếu triển vọng tăng trưởng. Ví dụ, Nurlink - một startup về thiết kế chip mới đây đã khiến mạng xã hội xôn xao vì “quỵt lương” nhân viên vào tháng 5 và tháng 6. Đáng chú ý, điều này xảy ra chỉ chưa đầy 1 năm sau khi công ty khởi nghiệp này hoàn thành vòng gọi vốn 200 triệu nhân dân tệ (tương đương 28,73 triệu USD).

Có thể thấy, việc Thượng Hải phong tỏa kéo dài trong khi đây là nơi có nhiều nhà sản xuất trong nước và đa quốc gia đã khiến triển vọng của nhiều hãng chip Trung Quốc càng thêm xa xăm. Chuỗi cung ứng bị phá vỡ và gián đoạn trong logistics đã khiến nhiều công ty dù được phép hoạt động vẫn không ăn thua. 

Tháng 8/2022, Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc là ông Yu Xie Kang cho biết, sau 2 tháng phong tỏa, nhu cầu về thiết bị điện tử tiêu dùng tại nước này đã giảm mạnh. Đồng thời, nó cũng kìm hãm sự tăng trưởng của ngành bán dẫn Trung Quốc trong 6 tháng đầu năm. Dữ liệu chính thức từ Hải quan Trung Quốc cho thấy, khối lượng nhập khẩu IC của nước này trong 8 tháng đầu năm đã giảm hơn 12% do nhu cầu suy yếu cùng với việc sản xuất bị gián đoạn.

Tham vọng tự chủ ngành chip liệu còn khả quan?

Theo Financial Times đưa tin trước đó, những hạn chế mới nhất về xuất khẩu công nghệ bán dẫn từ Mỹ sang Trung đã vấp phải phản ứng gay gắt. Thế nhưng, phía sau những tuyên bố ngoại giao, Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ tung ra một gói tài trợ mới, mục đích là thúc đẩy ngành sản xuất bán dẫn trong nước. Trước đó, Bắc Kinh cũng đã rót rất nhiều tiền vào lĩnh vực sản xuất chip, trong khi các quỹ đầu tư của chính phủ cũng luôn nhiệt tình ủng hộ những startup được hứa hẹn có thể thay thế các sản phẩm nước ngoài.

Tuy nhiên, những khoản tiền siêu khủng này đã bị nhiều người cáo buộc là tham nhũng, lãng phí, thậm chí là quản lý yếu kém. Đáng chú ý, dù nhận được hàng chục tỷ USD hỗ trợ từ chính phủ, nhà sản xuất chip Tsinghua Unigroup vẫn phải tuyên bố vỡ nợ vào năm 2020. Tuy nhiên, các nhà phân tích vẫn tin tưởng rằng, một chuỗi những thất bại lớn vẫn không thể ngăn cản Trung Quốc ngừng tham vọng về việc tự chủ trong ngành bán dẫn, nhất là khi Mỹ vẫn đang gia tăng tốc độ bao vây lĩnh vực công nghệ của đất nước tỷ dân thông qua những biện pháp kiểm soát ngày càng chặt chẽ.

Theo Công ty quản lý tài sản HWAS Assets, những động thái trên sẽ thúc đẩy nhiều công ty Trung Quốc chuyển sang những nhà sản xuất chip trong nước nhằm chuẩn bị trước cho kịch bản sẽ bị cắt đứt khỏi nhà cung ứng nước ngoài.