Giá tăng quá cao vượt quá khả năng chi trả, dân “khao khát” nhà cho thuê giá rẻ

“Đốt đuốc” tìm nhà cho thuê 

Vợ chồng anh Đàm Thanh Tú đang sống cùng với con nhỏ trong một căn nhà trọ diện tích 17m2 ở sâu trong một con ngõ hẹp ở trên đường Cổ Nhuế (Bắc Từ Liêm, Hà Nội). Hai phòng trọ chỉ có chung một nhà vệ sinh kiêm chỗ tắm rửa, vệ sinh, giặt giũ, để không mất thời gian chờ đợi, nhiều khi anh Tú phải dậy từ 5h sáng. Chủ nhật, đông người ở nhà, không gian càng trở nên chật hẹp, không khí ngột ngạt khó chịu.

Từ quê hương Bắc Giang xuống Thủ đô Hà Nội lập nghiệp đã được gần 10 năm, anh Tú chia sẻ cũng từng ước mơ có được một ngôi nhà riêng nhưng giờ đây thì không còn mơ tưởng, hy vọng nữa. Vợ chồng anh Tú đều làm công nhân trong một khu công nghiệp ở Bắc Thăng Long, nếu tháng nào chịu khó làm việc tăng ca nhiều thì sẽ được hơn 20 triệu đồng.

“Chi tiêu tiết kiệm, chắt bóp thì tiền nhà, tiền điện nước, quần áo, khoản học phí bán trú cho cậu con trai đang học lớp 3 đã tiêu tốn gần hết phần lương của vợ tôi. Tháng nào không may gia đình có người ốm đau, hay lễ lạt, công việc nhiều thì tốn hết thêm cả phần lương của tôi. Trung bình mỗi năm, nếu may mắn lắm thì nhà tôi cũng chỉ có thể tiết kiệm được khoảng 40-50 triệu đồng”, anh Tú chia sẻ.

Với mức thu nhập như hiện tại, vợ chồng anh Tú tính toán phải mất ít nhất là 20 năm tiết kiệm để có thể mua được một căn nhà trị giá 1 tỷ đồng. Nhưng giá nhà ở xã hội hiện tại ở mức rẻ nhất cũng đã trên 1,5 tỷ đồng/căn, nên đã từ lâu nay anh Tú đã chuyển từ ước mơ tích góp mua được nhà sang nhu cầu đi tìm thuê nhà.

Tuy nhiên, điều khó khăn của anh Tú cũng như của hàng trăm nghìn gia đình trẻ ở khu vực thành thị hiện nay là tìm thuê được một căn nhà rộng rãi, có đầy đủ tiện ích đúng nghĩa rất khó. Bởi lẽ, ngay cả những khu nhà cho thuê, nhà lưu trú ký túc xá dành riêng cho công nhân tại các khu công nghiệp thì mức giá thuê hiện nay cũng đã quá cao so với thu nhập thực tế của người lao động.

Theo báo cáo nghiên cứu mới thực hiện gần đây của công ty Cát Tường, một đơn vị chuyên triển khai xây dựng các dự án nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ thì công nhân thường chỉ có thể bỏ ra khoảng 10 - 15% tổng thu nhập hàng tháng để phục vụ chi cho nhà ở. Ví dụ với mức lương 8.000.000 - 10.000.000 đồng, người công nhân sẽ chỉ trích ra từ 1.000.000 - 1.500.000 triệu đồng/tháng để thuê hoặc tiết kiệm để trả tiền mua nhà.

Nếu vượt quá số đó, họ sẵn sàng lựa chọn những khu nhà trọ không đảm bảo bên ngoài, để có thể dành dụm tiết kiệm tiền gửi về chăm lo cho gia đình. Bởi vậy, cả doanh nghiệp và người dân đều đặt ra kỳ vọng, những gói hỗ trợ cho loại hình nhà ở công nhân tới đây sẽ có phương án tính toán kỹ về cách thức hỗ trợ, nhằm giảm tối đa giá thành của những khu nhà cho thuê.

Có một nghịch lý xuất hiện là trong khi có hàng triệu công nhân, những người thu nhập thấp đang rất “khát” chỗ ở, thì ở nhiều khu nhà lưu trú cho thuê, ký túc xá tại các khu công nghiệp lại rơi vào cảnh “ế ẩm”, hầu như hoàn toàn không có khách cư trú.

Ông Phạm Tiến Dũng, Chủ tịch HĐQT của công ty Cát Tường, đưa ra dẫn chứng: "Có dự án nhà ở công nhân và khu nhà trọ chỉ cách nhau một dãy phố khoảng cách tương đối ngắn, thế nhưng một bên thì vắng tanh còn một bên trọ thì náo nhiệt, sầm uất. Lý do là bởi giá thuê có thể chỉ cao hơn khoảng vài trăm nghìn nhưng điều kiện sinh hoạt trong các khu nhà ở dành cho công nhân lại quá khắt khe".

Cần phải cấp thiết khơi thông các điểm tắc nghẽn 

Theo báo cáo khảo sát thực tế trên địa bàn xã Long Châu (Yên Phong, Bắc Ninh), thì hầu hết các khu nhà cho thuê hiện nay đều được các đơn vị doanh nghiệp tiến hành tìm thuê lại để cho công nhân ở. Tuy nhiên, các khu này cũng chỉ được lấp đầy trong khoảng thời gian bùng phát dịch bệnh, vì yêu cầu “3 tại chỗ”, khi hết dịch thì nhiều gia đình, cá nhân người lao động lại quyết định ra ngoài ở trọ.

“Cần phải tiếp tục nghiên cứu phương án để bù giá cho nhà ở công nhân. Ngưỡng giá thuê của đại đa số người lao động hiện tại chỉ là 10-15% thu nhập. Bên cạnh đó, cần phải đảm bảo được cho họ không gian sống tách biệt, riêng tư. Đặc biệt, đối với các gia đình có con nhỏ, thì việc gò bó họ trong những điều kiện quá khắt khe chắc chắn sẽ là bất khả thi. Công nhân sẽ không thể ở tập thể được như sinh viên”, ông Dũng nhận định.

Trong khi đó, tại các khu công nghiệp được Nhà nước triển khai xây dựng, cũng sẽ đòi hỏi sự nhanh nhạy, linh hoạt hơn trong khâu quản lý. Ông Nguyễn Hồng Giang, đại diện của công ty TNHH MTV Quản lý và phát triển nhà ở Hà Nội, đưa ra nhận định: "Dự án nhà ở do Nhà nước đầu tư thì khi xảy ra sự cố hỏng hóc, thủ tục xử lý rất chậm, phải đi qua nhiều kênh, để có thể xử lý được sự cố, vì vậy cần có nhanh chóng tìm giải pháp để tháo gỡ những vướng mắc tồn đọng ở hiện tại".

Ngoài ra, nhiều đơn vị doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động cũng mong muốn có thể đứng ra tìm mua hoặc thuê nhà ở của người dân để từ đó bố trí cho công nhân ở. Song, theo Luật Nhà ở 2014 quy định, loại hình này sẽ chỉ được bán, cho thuê, cho thuê mua, dành cho đối tượng là cá nhân, các hộ gia đình, không có quy định về việc bán cho các tổ chức, doanh nghiệp. Quy định này phần nào đã làm giảm bớt đi số lượng khách của các dự án.

Phản hồi ý kiến từ các đơn vị doanh nghiệp, đại diện của Bộ Xây dựng cho biết, những khó khăn, vướng mắc trong việc phát triển loại hình nhà ở dành cho công nhân đang được đề xuất để tìm cách tháo gỡ dần. Và thực tế, trong thời gian vừa qua, các đô thị lớn như thành phố Hà Nội, TP Hồ Chí Minh cũng đang thực hiện triển khai đầu tư mạnh cho loại hình nhà ở xã hội, nhà ở công nhân.

Điển hình, thành phố Hà Nội đặt ra mục tiêu cho đến năm 2025 bảo đảm diện tích sàn nhà ở bình quân theo đầu người sẽ đạt vào khoảng 29,5m2. Đến năm 2030, 100% các khu công nghiệp, các khu chế xuất sẽ có nhà ở xã hội để phục vụ cho người lao động. Còn ở khu vực TP Hồ Chí Minh, mới đây HĐND TP đã chấp thuận kế hoạch dành ra 12.400 tỷ đồng ngân sách để xây gần 100.000 nhà ở xã hội cho đến năm 2030.

Có thể thấy, khi bám trụ lại ở thành phố, bất kể người lao động nào cũng mong ước sẽ có chỗ ở đàng hoàng. Nếu không thể tiếp cận được với việc mua nhà ở xã hội đang có mức giá bán trung bình là 1-1,6 tỷ đồng/căn, thì cần phải có giải pháp để tăng thêm số lượng nguồn cung nhà cho thuê đạt đủ tiêu chuẩn cả về chất lượng lẫn giá cả.