Điểm danh loạt "ông lớn" thu về nghìn tỷ đồng từ những gói mì ăn liền giá vài nghìn đồng

Việt Nam tiêu thụ hơn 8,5 tỷ gói mì trong năm 2021

Vào năm 2021, Việt Nam tiêu thụ hơn 8,5 tỷ gói, đứng thứ ba thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Indonesia - theo Hiệp hội mì ăn liền thế giới. Đứng thứ ba nhưng nếu như xét về tốc độ tăng trưởng thì không có thị trường nào trong top 10 có thể vượt mặt được Việt Nam. Vị thế ở trên bản đồ mì gói cũng ngày càng được củng cố khi Việt Nam đã vượt Hàn Quốc để trở thành thị trường tiêu thụ mì ăn liền tính trên đầu người cao nhất trên thế giới. Như thế, trung bình mỗi người dùng 87 gói/năm. 

Mì ăn liền đã trở thành miếng bánh hấp dẫn trong ngành hàng thực phẩm tiện lợi, kể cả trong giai đoạn kinh tế gặp khó khăn bởi đại dịch COVID-19. Kết quả này cũng được phản ánh từ con số doanh thu hàng nghìn tỷ đồng của những doanh nghiệp đứng đầu. Bên cạnh sự vươn lên của những nhà sản xuất Hàn Quốc gần đây thì thị trường thực tế vẫn đang được thống trị bởi những tên tuổi như Vina Acecook, Masan, Asia Food hay Uniben (chiếm đến 70% thị phần). 

Loạt "ông lớn" thu về nghìn tỷ đồng từ những gói mì ăn liền giá vài nghìn đồng

Đứng đầu về quy mô doanh thu hiện nay chính là Acecook - đây là thành viên của Tập đoàn Acecook Nhật Bản. Acecook Việt Nam là một trong những nhà sản xuất có mặt sớm nhất trên thị trường và được thành lập từ năm 1993 đồng thời cũng bắt đầu sản xuất kinh doanh từ năm 1995. Gây dựng danh tiếng với thương hiệu Hảo Hảo, Acecook đã nhanh chóng thâu tóm phần lớn miếng bánh mì ăn liền nhờ việc đi trước và chiến lược marketing phủ rộng. Cũng có những thời điểm nhà sản xuất này đã chiếm quá nửa thị phần toàn thị trường. Doanh thu của Acecook cũng đã tăng liên tục. Nhà sản xuất này lần đầu tiên cán mốc doanh thu 10.000 tỷ đồng vào năm 2019 và tăng 15% trong hai năm sau đó, đạt hơn 12.200 tỷ đồng vào năm 2021. Mặc dù vậy, nếu như so sánh tốc độ tăng 20% trong giai đoạn năm 2017 - 2019, con số tăng trưởng của Acecook đã có phần thu hẹp đi. Kết quả này cũng đến từ sự bám đuổi của những nhà sản xuất mới và những đối thủ ở ngay phía sau ví dụ như Masan hay nhóm Asia Food. 

Chính sức ép cạnh tranh khốc liệt này cộng với xu thế bão hòa trong việc tiêu thụ mì gói cũng buộc Acecook Việt Nam đã phải thay đổi bài toán chiến lược để có thể giữ vững cũng như gia tăng thị phần. Nhà sản xuất này cũng đã tung ra hàng loạt sản phẩm mới với hàng chục nhãn hàng khác nhau. Trong đó, trọng tâm hiện tại chính là tập trung vào các sản phẩm mì ly với dòng sản phẩm mới nhất vừa tung ra thị trường dành cho những người chơi thể thao. Dù vậy thì cái bóng của Hảo Hảo vẫn là quá lớn. 

Bám đuổi phía sau Acecook chính là Masan cùng nhóm công ty liên quan đến Thực phẩm Á Châu (Asia Food). 

Công ty Cổ phần Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer, MCH) chính là đầu mối phụ trách mảng thực phẩm và đồ uống của Masan. Nhà sản xuất này không thiếu kinh nghiệm khi sở hữu cho mình một loạt những thương hiệu gia vị, nước chấm dẫn đầu. Và bằng chiến lược truyền thông với quy mô lớn, đẩy mạnh quảng cáo phủ khắp thị trường thì những thương hiệu chính trong ngành mì ăn liền của Masan cũng nhanh chóng chiếm một ghế ở trong top dẫn đầu. 

Masan Consumer không công bố số liệu chi tiết về từng món sản phẩm. Dù vậy, báo cáo thường niên năm 2021 cho hay, doanh nghiệp này có 5 thương hiệu đạt doanh thu trên 2.000 tỷ đồng, trong đó có 2 thương hiệu là mì ăn liền. Lãnh đạo của Masan Consumer có viết trong báo cáo thường niên gửi cổ đông như sau: "Trong thị trường mà giá cả là nhân tố chi phối hành vi tiêu dùng, chúng tôi tự hào khi có thể chuyển đổi các sản phẩm trước đây vốn được xem là hàng hoá thông thường, thành những thương hiệu mạnh". Đơn vị này cũng tuyên bố đã chiếm vị trí số 1 trong phân khúc cao của ngành hàng mì ăn liền. 

Khác với Masan, nhóm Asia Food lại hướng đến phân khúc bình dân, trung thành với một thương hiệu nhưng cũng gặt hái được thành công không kém. Được thành lập vào năm 1990, tiền thân của Asia Food là một nhà máy có tên là ViFood tại Gò Vấp - TP. Hồ Chí Minh. Đến hiện tại, sau hơn ba thập kỷ, nhà sản xuất này đã trở thành một trong những cái tên dẫn đầu ngành hàng mì ăn liền với bốn nhà máy được trải dài từ Bắc vào Nam. Trong khi công ty Cổ phần thực phẩm Á Châu (Asia Food) chính là giải pháp nhân sinh thái của doanh nghiệp này còn ba doanh nghiệp khác phụ trách từng khu vực. 

Và tổng quy mô doanh thu của nhóm này đạt trên 5.00 tỷ đồng mỗi năm ở trong giai đoạn 2017 - 2021. Dù vậy, so với mức biên lợi nhuận gộp trung bình trên 30% của những đối thủ, con số này đối với Asia Food có phần khiêm tốn hơn. Trong đó, Công ty Thực phẩm Á Châu - Đà Nẵng có nhiều năm ghi nhận biên lãi gộp chỉ ở mức một con số.

Mặc dù vậy, mức lợi nhuận của nhà máy sản xuất này cùng các công ty vệ tinh cũng không kém những nhà sản xuất khác ở trong top đầu. Còn riêng công ty mẹ Asia Foods cũng duy trì con số lãi ròng nghìn tỷ đồng trong thời gian 5 năm gần đây, các công ty vệ tinh khác điển hình như Thực phẩm Á Châu III hay Asia Foods Bắc Ninh đều đã đạt ngưỡng vài trăm tỷ đồng. Khác với những đối thủ liên tục mở rộng số lượng thương hiệu thì chiến lược của Asia Foods đó là tập trung chính vào Gấu Đỏ, với phổ sản phẩm xoay quanh thương hiệu này. Và nhờ vào chiến lược giá ở phân khúc bình dân, Gấu Đỏ nhiều thời điểm nằm trong nhóm dẫn đầu về thương hiệu thực phẩm đã được người tiêu dùng tại khu vực nông thôn lựa chọn. 

Cũng nằm trong nhóm dẫn đầu còn có cái tên khác chính là Uniben. Tiền thân của Uniben chính là Công ty TNHH Công Nghiệp Thực Phẩm Việt Hưng được thành lập vào năm 1992, lúc đầu chủ yếu là sản xuất mì gói để xuất khẩu sang thị trường Nga và Châu Âu. Đến năm 2005, nhà sản xuất này mới bắt đầu đẩy mạnh thị trường trong nước trước khi ra mắt thương hiệu mì 3 miền. 

Cũng tương tự Masan với chiến lược chia thị trường, Uniben đã xác định 3 miền thuộc phân khúc bình dân và sau đó là ta mắt thương hiệu Reeva để tiến vào phân khúc cao cấp. Nhà sản xuất này cũng tiếp tục mở rộng quy mô của ngành hàng, doanh thu của Uniben đã giữ tốc độ tăng trưởng liên tục trong thời gian 5 năm trở lại đây. Vào năm 2021, doanh thu của nhà sản xuất này đã đạt hơn 3.400 tỷ đồng, so với năm 2020 tăng hơn 12%. Biên lợi nhuận gộp của Uniben cũng có xu hướng thu hẹp dần khi tiến hành mở rộng nhiều ngành hàng mới nhưng vẫn đạt gần 30% trong năm gần nhất. Những con số doanh thu hàng nghìn, hàng chục nghìn tỷ đồng đã cho thấy một phần bức tranh chung. Mì ăn liền, theo dự báo của các tổ chức nghiên cứu thị trường thì sẽ tiếp tục là một miếng bánh hấp dẫn với những nhà sản xuất. Dù vậy, sức nóng cạnh tranh cũng được dự báo khốc liệt hơn, khi mà thu nhập người dân tăng lên, sự thay đổi của thị hiếu và cùng với sự tham gia mạnh mẽ của những thương hiệu lớn ở nước ngoài.