Chuyên gia: Cần có giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp lớn IPO, niêm yết mới

Theo Diễn đàn Doanh nghiệp, Trưởng phòng tư vấn - Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, bà Trần Thị Lan Anh cho biết năm 2022 trên thị trường có một vài doanh nghiệp đã làm ảnh hưởng đến uy tín của các doanh nghiệp niêm yết nói chung. 

IPO không khiến các doanh nghiệp mặn mà

Bà Trần Thị Lan Anh cho biết, dù thị trường có hiệu quả huy động vốn cao tuy nhiên nhiều doanh nghiệp quy mô lớn vẫn không thực hiện niêm yết ở trên sàn chứng khoán bởi vì không muốn bị đánh đồng với những doanh nghiệp có hoạt động thiếu tính minh bạch. 

Trong khi đó thì Trưởng phòng kiểm toán 5, Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC - bà Hoàng Thúy Nga cho biết, một nguyên nhân khác là theo quy định, doanh nghiệp tiến hành niêm yết phải có báo cáo tài chính đã qua kiểm toán trong thời gian 2 năm liên tiếp. Đánh giá một cách khách quan thì yêu cầu này thực sự cần thiết bởi tính minh bạch của báo cáo kiểm toán. 

Tuy nhiên trên thực tế, trong quá trình kiểm toán dù có nhiều doanh nghiệp có kết quả kinh doanh tốt lại không đáp ứng được các yêu cầu trên. Lý do là bởi các doanh nghiệp ghi nhận được quy trình về kế toán cũng như minh bạch về báo cáo tài chính. Vì thế mà kiểm toán không thể chứng minh được sự minh bạch cho các doanh nghiệp. 

Và theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kết thúc quý 1/2023, cả nước hiện nay có khoảng hơn 920.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Trong khi đó thì ước tính hiện chỉ có xấp xỉ 2000 doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế đại chúng hóa (đây là công ty có vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên và có tối thiểu là 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết là do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông nắm giữ). 

Đặc biệt, số lượng doanh nghiệp đang niêm yết chỉ hơn 1.600 đơn vị đăng ký giao dịch trên 3 sàn đó là HoSE hiện có 403 doanh nghiệp, HNX có 332 doanh nghiệp, UPCoM ghi nhận là 865 doanh nghiệp. 

Và từ đầu năm đến nay, sàn HoSE chỉ ghi nhận duy nhất 1 mã cổ phiếu mới niêm yết đó là PVP của Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí Thái Bình Dương, chuyển từ UPCoM sang. Và sắp tới, ngày 27/7, HoSE sẽ đón nhận thêm cổ phiếu của Sơn Á Đông. Còn sàn HNX cũng chỉ đón thêm 3 mã cổ phiếu chuyển sàn niêm yết là KSV của Tổng công ty cổ phần Khoáng sản TKV, PPT của Công ty Cổ phần Petro Times và DTG của Dược phẩm Tipharco.

Còn ở chiều hướng ngược lại, đầu năm nay HoSE cũng ghi nhận nhiều doanh nghiệp dừng kế hoạch niêm yết. Điển hình như Công ty Chứng khoán Phú Hưng đã rút hồ sơ niêm yết 150 triệu cổ phiếu đã nộp ngày 8/11/2022 với lý do là tình hình thị trường chứng khoán chưa thuận lợi cho việc niêm yết cổ phiếu cũng như lợi ích của cổ đông. Công ty cổ phần Tôn Đông Á cũng rút hồ sơ niêm yết gần 115 triệu cổ phiếu đã nộp ngày 22/4/2022. Hay như Công ty Cổ phần Địa ốc Sacom (SamLand) cũng đã tiến hành hủy kết quả niêm yết bởi không còn phù hợp với định hướng của Công ty trong thời gian tới. 

Cần giải bài toán minh bạch sớm

Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VASB - bà Hoàng Hải Anh nhận định, hơn 1600 doanh nghiệp ở trên thị trường, đa số là những doanh nghiệp hết sức tiêu biểu cho nền kinh tế. Nếu như so sánh tương quan với những thị trường như Thái Lan, Singapore đang có quy mô dưới 1000 doanh nghiệp, bà Hải Anh khẳng định rằng đây không phải là thị trường nhỏ. 

Mặc dù vậy thì vấn đề được bà Hải Anh đặt ra đó chính là cần có thêm giải pháp nhằm mục đích thúc đẩy các doanh nghiệp niêm yết mới. Song song với đó là nâng cao tiêu chuẩn niêm yết. Với vai trò là phong vũ biểu cho nền kinh tế thì doanh nghiệp cần phải có tính minh bạch cao nhất cũng như hiệu quả kinh doanh tốt nhất để có thể xứng đáng lọt vào mắt xanh của các nhà đầu tư và được công chúng quan tâm. 

Giám đốc phòng quản lý niêm yết, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) - bà Hồ Thị Phương Tú chia sẻ, trong tiêu chí để được niêm yết thì điều kiện tạo ra sự sàng lọc khắt khe hơn trước và tạo ra được sự thay đổi đặc biệt đối với thị trường chứng khoán. 

Vì thế, các doanh nghiệp niêm yết trong thời gian gần đây đều có tối thiểu thời gian 2 năm đăng ký giao dịch ở trên sàn UPCoM. Hơn thế, điều lệ cũng được quan tâm đúng mức với quy định ít nhất 30 tỷ đồng vốn tự có. 

Cũng theo đại diện của HNX, mặc dù giá trị tương đối nhỏ tuy nhiên cũng góp phần tạo dựng nên lượng hàng hóa có chất lượng tốt hơn, đáp ứng được các yêu cầu một cách chặt chẽ hơn. Cuối cùng chính là về tiêu chí cũng như năng lực của các Chủ tịch, lãnh đạo của doanh nghiệp khi niêm yết và họ không được vi phạm Luật Chứng khoán trong quá trình điều hành doanh nghiệp. 

Cũng theo các chuyên gia, để có thể gạt bỏ đi tâm lý ngại minh bạch, trước hết thì bản thân doanh nghiệp cần phải trang bị cho mình đội ngũ kế toán, nhân sự tài chính giỏi nghề và giàu kinh nghiệm, chuẩn hóa nghiệp vụ để chẳng còn phải lo lắng mỗi khi đối diện với những kiểm toán viên. 

Còn về dài hạn thì Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam - ông Nguyễn Thanh Kỳ khẳng định, Việt Nam được các nhà đầu tư nhận định có tiềm năng tăng trưởng. Để có thể tăng quy mô hàng hóa cho thị trường, tăng sức hấp dẫn cho nhà đầu tư trong cũng như ngoài nước, hướng đến mục tiêu nâng hạng, việc khuyến khích thu hút doanh nghiệp lên sàn chứng khoán chú trọng trong thời gian tới là vô cùng cần thiết.