Chiến tranh tiền tệ thế giới đã bắt đầu, ngân hàng trung ương các nước đua nha so kè tỷ giá đồng tiền 

Theo Bloomberg, với quyết tâm không chế lạm phát, ngân hàng trung ương các nước trên thế giới đang nhắm đến việc giảm chi phí nhập khẩu bằng cách tăng giá trị của đồng nội tệ. Sự tăng giá của các đồng tiền chủ chốt có thể gây ra bất lợi cho những nước xuất khẩu.

Mạnh ai nấy lo, ngân hàng trung ương các nước đua nhau tăng lãi suất

Bà Isabel Schnabel, thành viên ban điều hành của Ngân hàng Trung ương châu ÂU (ECB) chính là người mở màn. Hồi tháng 2 năm nay, bà đã đưa ra biểu đồ cho thấy đồng EURO sẽ suy yếu trước USD.

Sau 2 tháng, Thống đốc Tiff Macklem của Ngân hàng Trung ương Canada (BoC) đã lên tiếng than phiền về sự suy yếu của đồng CAD. Chủ tịch Ngân hàng Quốc gia Thụy sĩ (SNB) Thomas Jordan gợi ý rằng ông muốn thấy đồng franc mạnh hơn.

Trong năm nay, đồng USD đã tăng giá mạnh mẽ tới 7%, trong bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẵn sàng tuyên chiến với lạm phát tại nước này. Theo đó, các ngân hàng trung ương các nước khác cũng quyết tâm không kém để kéo dài đà tăng trưởng không ngừng của lạm phát tại các nước này.

Với mục đích làm giảm lạm phát, các ngân hàng trung ương này lần lượt phát đi tín hiệu họ sẽ ủng hộ đồng nội tệ mạnh lên nhằm giúp giảm chi phí đối với hàng hóa nhập khẩu đồng thời tăng sức mua ở nước ngoài. Hành vi can thiệp thị trường này ít khi được sử dụng đến nhưng chỉ cần nhắc đến nó là đã đủ khiến cho cả thị trường phải lo lắng.

Hôm 16/6 vừa qua, hai ngân hàng trung ương lớn đã tham gia vào cuộc đua tăng lãi suất. SNB khiến giới đầu tư bất ngờ với việc tăng lãi suất lần đầu tiên kể từ năm 2017 đã khiến cho giá đồng franc tăng lên mức cao nhất trong vòng 7 năm trở lại đây. Chỉ sau đó vài tiếng, ngân hàng Trung ương ANh (BoE) cũng phát đi thông báo rằng sẽ tăng lãi suất và đưa ra những tín hiệu sẽ có những động thái mạnh tay hơn.

Giá trị của đồng tiền ngày càng chiếm vai trò quan trọng trong bài toán kìm hãm đà tăng của lạm phát. Nhà kinh tế Michael Cahill của Goldman Sachs nói rằng đây là lần đầu tiên ông chứng kiến ngân hàng trung ương các nước phát triển lại có tham vọng nâng giá trị đồng nội tệ của họ như vậy.

Thị trường ngoại hối gọi việc này bằng cái tên là "chiến tranh tiền tệ ngược" vì trong hơn một thập kỷ qua, các quốc gia trên thế giới đều có mục tiêu ngược lại. Đồng tiền yếu hơn có nghĩa là các doanh nghiệp trong nước có thể bán hàng ra nước ngoài với giá cạnh tranh hơn, giúp kinh tế trong nước phát triển.

Tuy nhiên, trong bối cảnh giá của mọi mặt hàng từ nhiên liệu, thực phẩm đến các thiết bị gia dụng đều tăng cao thì việc tăng cường sức mua của người tiêu dùng đột nhiên trở nên quan trọng hơn.

Bloomberg cảnh báo rằng những động thái gần đây của các ngân hàng là một trò chơi nguy hiểm. Nếu các nhà hoạch định chính sách của các nước tiếp tục phớt lờ, cuộc cạnh tranh có quy mô này sẽ khiến cho các đồng tiền lớn có những biến động mạnh, gây bất lợi cho những nhà sản xuất dựa vào hoạt động xuất nhập khẩu. Theo đó sẽ khiến cho tình hình tài chính của giới doanh nghiệp đa quốc gia bị đảo lộn và làm cho áp lực lạm phát trên toàn thế giới ngày càng tăng cao.

Chiến tranh tiền tệ nổi tiếng "zero-sum game", tức là sẽ không có kẻ thắng và kẻ thua trong cuộc đua này. Ông Alan Ruskin, Giám đốc đầu tư quốc tế tại Deutsche Bank bình luận: "Mọi nước đều theo đuổi cùng một mục đích. Nhưng trong thế giới tiền tệ hiện nay, điều này không thể xảy ra."

Những nỗi lo đang vây quanh Mỹ

Trong cuộc chiến tiền tệ hiện nay, có lẽ đồng USD chính là đối tượng có nhiều thứ để mất nhất. Sự tăng giá của USD trong năm 2022 là vận may mắn khi Fed đang cố gắng khống chế lạm phát cao nhất trong 40 năm trở lại đây.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Janet Yellen từng nhấn mạnh rằng, chính quyền Tổng thống Biden cam kết sẽ để tỷ giá "cho thị trường quyết định", nhưng các chính trị gia vẫn ăn mừng trước sự tăng giá của đồng bạc xanh.

Trên một chương trình của Bloomberg, thượng nghị sĩ Pat Toomey nói rằng: "Fed phải thực hiện nhiệm vụ của mình, kiên định trong việc chống lạm phát tăng cao. Nhưng sức mạnh của đồng USD cũng đang góp phần giúp ích cho họ trong thời điểm này."

Tuy nhiên, Mỹ khó có thể tận hưởng lợi thế này được trong thời gian dài. Đợt tăng lãi suất của Anh và Thụy Sĩ đã gây áp lực lên đồng USD. Trong tháng 6/2022, đồng USD đã ghi nhận đợt giảm trong hai ngày ở mức lớn nhất kể từ hồi tháng 3.

Khi đồng USD giảm giá sẽ khiến cho một số ngành ăn mừng. Salesforce dự kiến sự tăng giá của đồng USD sẽ khiến cho công ty này mất khoảng 600 triệu USD doanh thu trong năm tài khóa này. CEO của công ty này phát biểu trong một cuộc họp báo vào tháng 5 vừa qua: "Đồng USD có lẽ vừa có một quý tăng trưởng tốt hơn cả chúng tôi."

Giáo sư kinh tế Đại học Harvard, ông Jeffrey Frankel cho biết, các quốc gia đang phát triển đặc biệt là những nhà xuất khẩu như Thổ Nhĩ Kỳ và Argentina là những nước bị tổn thương nhất. Rất nhiều nền kinh tế mới nổi trên thế giới có nhiều khoản nợ vay bằng đồng USD hơn là đồng nội tệ. "Tình huống tồi tệ nhất chính là khi bạn có nợ phải thanh toán bằng đồng USD mà đồng nội tệ lại giảm giá so với chính đồng USD", ông nói.

Mặt khác, không ai biết rõ một đồng nội tệ phải mạnh lên bao nhiêu thì mới có thể kéo lạm phát đi xuống. Nhà kinh tế cấp cao của Citigroup, ông Nathan Sheets cho biết, cho đến nay, mức truyền dẫn của tỷ giá vào lạm phát (pass-through rate), đây là mức độ mà tỷ giá hối đoái tác động đến chỉ số giá tiêu dùng đã được chứng minh là rất nhỏ. 

Tuy nhiên, trong thời đại lạm phát nóng, đồng tiền mạnh lên thường có lợi hơn hại. Ông Sheets ước tính trước đây mức tăng 10% của đồng USD có thể khiến cho lạm phát giảm khoảng 0,5 điểm phần trăm. Nhưng ở thời điểm hiện tại, mức giảm giá của lạm phát "có thể lên đến 1 điểm %."