Bức tranh kinh doanh ngành thép: Vẫn rõ hai màu sáng - tối!

Những dự báo về triển vọng của ngành thép Việt Nam

Có thể thấy, khi nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển và mức sống của người dân tăng cao, nhu cầu thép trong ngành xây dựng, ô tô và đồ gia dụng cũng đã tăng cao, nhu cầu thép trong các ngành như xây dựng, ô tô cùng đồ gia dụng cũng đã tăng lên. Hơn thế, sự phát triển nhanh chóng của nhu cầu thép cũng đã thu hút được nhiều doanh nghiệp thép xây dựng công suất thép mới ở thị trường Việt Nam. 

Phân tích báo cáo của Reseach and Markets cho thấy, ngành thép của Việt Nam hiện đã bao gồm hơn 100 công ty, trong đó có các công ty lớn hơn bao gồm Thép Hòa Phát, Thép Hoa Sen, Tổng Công ty Thép Việt Nam, Công ty TNHH Thép SMC, hay thép Formosa Hà Tĩnh. 

Trong năm 2021, sản lượng thép thô sản xuất của Việt Nam đạt mức 26,15 triệu tấn và đạt tốc độ tăng trưởng kép là 32,7% từ năm 2013 đến năm 2021. 

Cũng trên cơ sở phân tích chuyên gia, nhận thấy tiềm năng to lớn của thị trường thép Việt Nam và cả Đông Nam Á thì nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào ngành thép Việt Nam trong thời gian qua. Còn trong trường hợp đầu tư lớn nhất đó là Công ty Cổ phần Thép Formosa Hà Tĩnh do Tập đoàn Nhựa Formosa, Tập đoàn Thép Trung Quốc cùng Tập đoàn JFE Holdings của Nhật Bản liên doanh với vốn đầu tư giai đoạn 1 là  hơn 10 tỷ USD.

Cũng do năng lực sản xuất của ngành thép ở trong những năm gần đây tăng nhanh nên nguồn cung một số loại thép của Việt Nam đã vượt cầu, bao gồm sắt hay thép xây dựng, thép cuộn cán nóng,... Giảm lượng lớn hàng xuất khẩu như thép cuộn cán nóng hay thép tấm điện từ, Chính phủ Việt Nam đang tích cực trong việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài để có thể thiết lập vị thế trong nước. 

Ở thời điểm hiện tại, dù cho Chính phủ Việt Nam chưa có chính sách toàn quốc đối với đầu tư nước ngoài vào ngành thép. Mặc dù vậy thì các công ty thép cũng đã được thành lập ở nhiều khu công nghiệp tại Việt Nam và được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế cùng các khía cạnh khác. 

Bên cạnh đó, khi các ngành công nghiệp sản xuất cũng như xây dựng của Việt Nam phát triển nhanh chóng và nhu cầu về thép sẽ tiếp tục tăng lên. Người ta cũng ước tính rằng, ở trong giai đoạn 2022 - 2031, đường xá và sân bay cùng các cơ sở hạ tầng khác, xây dựng nhà ở, ô tô và đồ gia dụng và các ngành công nghiệp khác của Việt Nam đều sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng cao. 

Còn các nhà phân tích cho rằng thị trường thép Việt Nam sẽ trở thành một trong những thị trường phát triển nhanh nhất trên thế giới từ năm 2022 đến năm 2031. Trong khi đó thì tốc độ tăng trưởng kép hàng năm của sản lượng thép thô dự kiến sẽ vượt qua mức 15%. Đến năm 2024, Việt Nam cũng sẽ trở thành nước xuất khẩu ròng thép. 

Những gam màu “ảm đạm” của ngành thép

Có thể thấy, thị trường tiềm năng cao được thúc đẩy bởi các khoản đầu tư lớn và chính sách thuế có phần thuận lợi. Mặc dù vậy thì theo các báo cáo của các doanh nghiệp lớn trong ngành thép thời gian gần đây đã cho thất bức tranh quý 3 năm 2022 của các doanh nghiệp này lại đang gặp nhiều thách thức và khó khăn với các khoản lỗ lớn. 

Thời gian mới đây, Công ty cổ phần Thép Vicasa – VNSTEEL đã vừa công bố báo cáo tài chính quý 3/2022 với kết quả làm ăn sa sút. Chi tiết, trong quý 3, doanh nghiệp đã ghi nhận doanh thu hơn 477 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước sụt giảm gần 18%. Việc kinh doanh dưới giá vốn và kèm theo hàng loạt chi phí đều tăng đều là những nguyên nhân khiến cho công ty bị lỗ ròng sau thuế xấp xỉ 22 tỷ đồng. Đây cũng chính là quý lỗ nặng nhất tính từ năm 2009 đến hiện tại. 

Và tính chung lũy kế trong 9 tháng đầu năm, Thép Vicasa đã đạt mức doanh thu xấp xỉ là 1.840 tỷ đồng doanh thu thuần (giảm 4%) nhưng cũng đã ghi nhận mức lỗ ròng 13 tỷ đồng trong khi đó cùng kỳ năm trước vẫn còn lãi 42 tỷ đồng. 

Tổng giám đốc Thép Vicasa - ông Huỳnh Công Du lý giải về nguyên nhân doanh nghiệp thua lỗ rằng: “Cuộc khủng hoảng Nga - Ukraine, cùng những chính sách của Trung Quốc và tình hình lạm phát toàn cầu đã có những tác động đến ngành thép, xây dựng trong nước. Bên cạnh đó, ngân hàng siết room tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản làm giảm nhu cầu sử dụng thép”. 

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên - Tisco cũng vừa mới công bố báo cáo tài chính quý 3 với kết quả ảm đạm. Theo đó, doanh số bán hàng của Tisco ghi nhận đạt 2.600 tỷ đồng, mặc dù vậy giá vốn bán hàng cũng chiếm gần 100% doanh số. Và sau khi trừ đi các chi phí điều hành thì lợi nhuận trong quý 3 của Tisco âm 25 tỷ đồng, trong khi đó cùng kỳ năm ngoái dương 9 tỷ đồng. Lũy kế từ thời điểm đầu năm đến hiện tại lợi nhuận của công ty chỉ đạt mức 7 tỷ đồng, trong khi đó cùng kỳ năm ngoái lãi hơn 112 tỷ đồng. 

Cũng cùng ngành, kết quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Thép Thủ Đức cũng có những gam màu tối. Cũng theo đó, trong quý vừa qua  dù cho doanh thu thuần tăng nhẹ lên mức 406 tỷ đồng, tuy nhiên giá vốn đội lên cao cộng với một loạt chi phí tăng mạnh nên doanh nghiệp cũng bị lỗ ròng hơn 21 tỷ đồng, trong khi đó cùng kỳ năm trước lãi hơn 640 tỷ đồng. Như thế, tính chung trong 9 tháng đầu năm, Thép Thủ Đức chỉ đạt mức 1.500 tỷ đồng doanh thu thuần, so với cùng kỳ năm trước giảm hơn 8%. Và từ mức lãi 58 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm trước, bước sang năm nay doanh nghiệp đã bị lỗ gần 16 tỷ đồng. 

Cũng trong thời gian gần đây, Công ty Cổ phần Thép Pomina cũng vừa phải thông báo dừng hoạt động sản xuất lò cao đồng thời cũng phải chấm dứt hợp đồng lao động với một số cán bộ công nhân viên. Còn ban lãnh đạo của Thép Pomina cũng cho biết doanh nghiệp đã bị thiệt hại nặng bởi các tác động tiêu cực từ cuộc khủng hoảng Nga - Ukraine để có thể đẩy giá dầu cùng các loại hàng hóa leo thang, trong khi đó giá trị các sản phẩm từ thép và phôi thép đã giảm mạnh. 

Có thể nói rằng, bức tranh kinh doanh trong quý 3 của các doanh nghiệp ngành thép cũng đang có những sự ảm đạm nhất định. Có thể thấy, những bất ổn từ các cuộc khủng hoảng địa chính trị trên thế giới và chính sách phong tỏa COVID-19 của Trung Quốc được coi là nguyên nhân chính cho tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp ngành thép. Mặc dù vậy thì có thể khó khăn vẫn còn ở phía trước khi nhu cầu sử dụng thép ở trong nước thực tế vẫn đang ở mức thấp.