Biên dịch là gì? Những yêu cầu cần có của một biên dịch viên

Biên dịch là gì?

Biên dịch là việc dịch thuật một ngôn ngữ này sang một loại ngôn ngữ khác dưới dạng văn bản. Những người làm công việc này sẽ được gọi là một biên dịch viên.

Khác với những người phiên dịch (dịch nói) vốn phải chịu sức ép rất lớn về mặt thời gian và yêu cầu phản ứng với tình huống bất ngờ tức thì, công việc của các biên dịch viên sẽ thoải mái hơn rất nhiều. Tuy nhiên sự trôi chảy, chính xác, văn phong ngôn ngữ mượt mà, cũng như sự mạch lạc trong văn bản dịch thuật cũng thường sẽ được yêu cầu cao hơn. 

Phân biệt công viên biên dịch viên và phiên dịch

Cùng làm việc về lĩnh vực ngôn ngữ, nhưng biên dịch và phiên dịch có đến 4 điểm để phân biệt, bao gồm:

Về yếu tố định dạng

Phiên dịch có nhiệm vụ xử lý ngôn ngữ dịch dưới dạng văn nói trong thời gian thực (dịch đuổi), thực hiện chuyển ngữ rất nhanh trong những hoàn cảnh đối thoại nhất định. Trong khi biên dịch là làm việc dịch ngôn ngữ trên văn bản.

Thời gian thực hiện công việc

Người phiên dịch sẽ thực hiện dịch thuật tại chỗ, quá trình công việc sẽ diễn ra trực tiếp trên hiện trường thực tế, hoặc thực hiện công việc thông qua điện thoại hoặc qua video, sóng truyền hình trực tiếp.

Trong khi đó, dịch vụ biên dịch sẽ mất nhiều thời gian xử lý công việc hơn. Điều này giúp người dịch có cơ hội chỉnh sửa, trau chuốt văn bản dịch, ngoài ra có thể sử dụng công nghệ, từ điển và các tài liệu tham khảo để từ đó tạo ra những bản dịch có tính chính xác cao, chất lượng tốt nhất.

Độ chính xác của ngôn ngữ

Biên dịch ngôn ngữ sẽ yêu cầu về tính chính xác cao hơn so với việc phiên dịch. Vì biên dịch viên sẽ phải cân nhắc, xem xét, và chỉnh sửa các văn bản ngôn ngữ để đạt được sự chính xác ở ngưỡng cao hơn.

Tất nhiên, phiên dịch viên cũng cần hướng đến sự hoàn hảo nhất, tính chính xác của ngôn ngữ cao nhất phù hợp với những ngữ cảnh cụ thể nhưng rất khó để có thể đạt được điều này trong bối cảnh trực tiếp. Vì thế một số câu nói gốc có thể bị lược bỏ, thay thế chỉ cần ý nghĩa của câu gốc không bị thay đổi quá nhiều là được.

Dịch một chiều hay dịch hai chiều

Thông dịch viên sẽ phải thành thạo cả tiếng mẹ đẻ và ngôn ngữ mục tiêu, hoặc hai ngôn ngữ bất kỳ nào đó vì họ được yêu cầu dịch thuật ngôn ngữ hai chiều qua lại mà không có sự hỗ trợ, giúp đỡ của máy móc hoặc tài liệu. Biên dịch viên thường chỉ chuyên dịch một chiều. Ví dụ: Việt – Anh hoặc Anh – Việt, Trung - Việt. 

Xu hướng nghề nghiệp của công việc biên dịch viên

Biên phiên dịch là ngành nghề vô cùng hấp dẫn bởi ngoài mức thù lao, lương thưởng cao, thì biên dịch viên còn có cơ hội gặp gỡ với nhiều người, thử sức với nhiều loại văn bản khác nhau từ sách, truyện, tài liệu kinh doanh cho đến phim truyện, phim điện ảnh, show truyền hình giải trí, MV ca nhạc. 

Biên dịch viên tuy cũng có áp lực nhất định về thời hạn hoàn thành công việc, tính chính xác trong văn bản dịch nhưng đây là nghề thú vị, mang đến nhiều cơ hội để phát triển.

Bạn có cơ hội được nhận vào các công ty, tập đoàn lớn, công ty du lịch, công ty đa quốc gia, nhà xuất bản, tòa soạn, trung tâm dịch thuật, làm việc cho các vụ phụ trách đối ngoại ở trong Bộ ngoại giao hoặc tại các bộ, ban ngành khác. 

Khi làm biên dịch tự do, bạn có thể được mời làm cho đài truyền hình, các công ty truyền thông giải trí, các tổ chức quốc tế, các sự kiện lớn hoặc làm việc trợ lý cho các văn phòng đại diện ở nước ngoài. Trung bình mỗi năm nước ta thiếu tới hơn 1000 biên dịch viên làm việc cho các đơn vị, tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội.

Mức thu nhập của nghề biên dịch viên 

Mức thu nhập của nghề biên dịch viên vô cùng hấp dẫn. Một biên dịch có thể sở hữu thu nhập 15 đến 30 triệu đồng/tháng.Ngoài ra mức thu nhập cũng còn có thể thay đổi tùy thuộc vào năng lực, kinh nghiệm của người dịch thuật, khối lượng, tính chất công việc, hay các loại tài liệu,… 

Nếu là một nhân viên toàn thời gian cho các công ty, doanh nghiệp hay một tổ chức thì lương biên dịch sẽ là cố định, tùy theo khối lượng việc mà hai bên thảo luận, đàm phán lúc ký hợp đồng.

Tuy nhiên, nếu bạn là người dịch thuật tự do thì mức thu nhập sẽ không cố định (tùy theo số lượng dự án, tính chất công việc mà bạn sẽ được chi trả). Tùy thuộc vào mức độ quan trọng và tính chất gấp gáp của từng dự án công việc mà mức thu nhập của một biên dịch viên sẽ còn tăng lên gấp nhiều lần.

Cơ hội thăng tiến trong công việc của nghề biên dịch viên 

Với những biên dịch viên thành thạo nhiều thứ tiếng, có kỹ năng làm việc tốt thì cơ hội thăng tiến trong công việc ở các doanh nghiệp, tổ chức là rất cao.

Vì biên dịch lúc này sẽ đóng vai trò kết nối công ty, tổ chức với nhiều đơn vị khác nhau ở trên thế giới, thế nên vị trí của bạn trong các doanh nghiệp là rất lớn, được hưởng nhiều đặc quyền và đãi ngộ khác nhau.

Nếu quyết tâm theo đuổi ngành biên dịch thì các bạn trẻ sẽ không cần phải lo lắng về vấn đề thiếu việc làm trong tương lai. Bởi lẽ nhu cầu tuyển dụng của ngành này ở thời điểm hiện nay là vô hạn, khi mà Việt Nam đang mở rộng quan hệ hợp tác với toàn thế giới.

Điều mà các bạn sinh viên ngành ngôn ngữ cần làm là phải trang bị thật tốt kiến thức, kỹ năng về ngôn ngữ và phải tích lũy thêm nhiều những kiến thức xã hội. Bên cạnh việc cố định bạn cũng có thể nhận việc làm thêm để tăng cao thu nhập.

Ngoài thu nhập, đãi ngộ, các biên dịch viên còn có thể gặp gỡ được với rất nhiều người ở nhiều lĩnh vực ngành nghề khác nhau. Đó có thể là nhân viên đài truyền hình, đài phát thanh, tác giả văn học, các vị giám đốc của một doanh nghiệp...

Qua đó, bên cạnh mục đích phục vụ cho công việc, các biên dịch viên cũng có thể xây dựng nên những mối quan hệ xã hội và từ đó học hỏi thêm những bí quyết thành công từ những người mà mình gặp gỡ.

Muốn làm biên phiên dịch thì học ngành nào?

Rất nhiều bạn trẻ thắc mắc nếu muốn làm phiên dịch viên học ngành gì phù hợp nhất. Để trở thành biên phiên dịch bạn có thể theo học các nhóm ngành ngôn ngữ - khoa học xã hội liên quan, sau đó đăng ký học thêm những học phần Biên – Phiên Dịch vào các năm cuối.

Một số ngành học dành cho những bạn có ước mơ làm thông dịch viên:

• Ngành Ngôn Ngữ Anh, Trung, Nhật, Pháp, Nga, Đức, Tây Ban Nha, Hàn, Ý, Bồ Đào Nha…
• Ngành học quan hệ quốc tế.
• Ngôn ngữ học.
• Ngành Đông Phương học (đây là ngành dành cho những người có mong muốn trở thành phiên dịch viên tiếng Trung, Hàn, tiếng Nhật…)
• Ngành sư phạm ngôn ngữ.

Tất cả các ngành học nói trên đều mở ra cơ hội để trở thành một biên phiên dịch viên chuyên nghiệp.

Những yêu cầu cần có của biên dịch viên

Bên cạnh khả năng có thể khai thác các tài liệu dịch thuật một cách đa dạng, phong phú, đầy đủ về mặt ngữ nghĩa thì một biên dịch viên còn cần đến một số yêu cầu cụ thể sau đây:

Thành thạo một hoặc nhiều ngôn ngữ 

Giỏi ngoại ngữ giỏi không đồng nghĩa với việc bạn sẽ trở thành một người biên dịch giỏi. Dù bạn có thể hiểu được toàn bộ nghĩa của tài liệu nhưng việc làm thế nào để truyền tải được thông tin đó đến với những người đọc đúng chính xác nghĩa và cách diễn đạt mềm mại, đúng với ngôn ngữ mẹ đẻ là điều không đơn giản. 

Để làm được điều này, ngoài giỏi ngoại ngữ bạn cũng cần phải sử dụng thật nhuần nhuyễn các từ ngữ giữa những loại ngôn ngữ mà bạn chịu trách nhiệm dịch thuật là điều vô cùng quan trọng đối với những người làm biên dịch viên.

Tư duy nhanh nhạy

Kiến thức sâu rộng về văn hóa, lịch sử, đời sống cũng sẽ đóng góp một vai trò vô cùng lớn vào những văn bản dịch thuật. Nếu bạn không am hiểu đủ sâu về hoàn cảnh, tình huống trong tài liệu thì đoạn dịch có thể trở nên rất “ngớ ngẩn” và không chính xác.

Chẳng hạn như quan điểm, suy nghĩ riêng của tác giả văn học, phim ảnh là điều rất quan trọng, vì thế mà khi biên dịch bạn phải thực sự khách quan, lựa chọn ngôn ngữ dịch phù hợp nhất.

Thông qua ngôn ngữ gốc, biên dịch viên sẽ cần phải hiểu được bao quát ý người tạo ra văn bản muốn truyền đạt thông điệp gì, bên cạnh đó việc hiểu được tâm lý của người đọc và người nghe cần những thông tin gì cũng rất quan trọng. Điều này sẽ giúp bạn cung cấp ra một bản dịch hợp lý nhất.

Tính cách cẩn thận

Công việc biên dịch viên yêu cầu bạn phải tỉ mỉ, cẩn trọng và chính xác tuyệt đối trong từng câu chữ về mặt ngữ nghĩa đến từng đoạn, từng khổ trong văn bản tài liệu.

Biên dịch cần phải hiểu được ý tác giả, hiểu rõ về nguyên tác tài liệu mà từ đó dịch thuật thật đúng với ngữ điệu, cách diễn đạt mà tác giả, người nói đang muốn truyền tải. Việc truyền đạt một cách chính xác ngữ điệu của văn bản là việc nên làm đối với biên dịch viên.

Vấn đề đạo đức nghề nghiệp

Yếu tố đạo đức ở bất cứ ngành nghề nào cũng là điều hết sức quan trọng và được tất cả các đơn vị tuyển dụng đánh giá rất cao. Thái độ của người biên dịch không được thiên vị đối với các bên và đặc biệt nhất là phải tuyệt đối trung thành với văn bản dịch, không được chỉnh sửa hoặc thêm thắt, đưa ra nhận xét, bình luận hay thể hiện quan điểm cá nhân vào bản dịch. Cần phải tránh trường hợp người biên dịch quên mất vai trò của mình và tự ý chỉnh sửa văn bản theo ý thích cá nhân.

Để trở thành một người biên dịch xuất xắc thì các bạn cần chăm chỉ học tập trau dồi, đúc kết nhiều kinh nghiệm và luôn cố gắng nỗ lực hết mình. Công việc biên dịch chắc chắn sẽ đem lại cho bạn nhiều lợi ích nếu bạn thực sự yêu thích điều đó.

Bài viết trên đã chia sẻ những thông tin cơ bản về nghề biên dịch và cách phân biệt biên dịch và phiên dịch. Hy vọng đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích. Hãy theo dõi website của chúng tôi thường xuyên để cập nhật những thông tin hữu ích nhé!