Web 3.0 là gì? Những điều cần biết về web 3.0

Web 3.0 là gì?

Web 3.0 (Web3) là thế hệ thứ ba của sự phát triển của công nghệ web. Web 3.0, còn được gọi với tên là World Wide Web hay web phi tập trung, là lớp nền tảng cho cách sử dụng Internet, cung cấp các dịch vụ trang web và ứng dụng.

Web 3.0 vẫn đang phát triển và đang trong quá trình xây dựng định nghĩa, do đó, không có một định nghĩa chính xác, được chấp nhận rộng rãi. Tuy nhiên, điều rõ ràng là Web 3.0 sẽ tập trung mạnh vào các ứng dụng phi tập trung và sử dụng rộng rãi các công nghệ dựa trên chuỗi khối. Web 3.0 cũng sẽ tận dụng công nghệ máy học, và trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ các ứng dụng thông minh và có tính thích ứng cao hơn.

Một khía cạnh khác là một phần của định nghĩa mới về Web 3.0 là khái niệm về web ngữ nghĩa. Trong số những người ủng hộ việc tích hợp công nghệ ngữ nghĩa vào web có người tạo ra web, Tim Berners-Lee.

Phải mất hơn 10 năm để chuyển đổi từ web ban đầu, Web 1.0, sang Web 2.0 và dự kiến cũng sẽ mất khoảng thời gian đó, nếu không muốn nói là lâu hơn, để triển khai và định hình lại toàn bộ web bằng Web 3.0.

Nếu xu hướng thay đổi bắt nguồn từ Web 1.0, một trang web cung cấp thông tin tĩnh nơi mọi người đọc các trang web nhưng hiếm khi tương tác với chúng, đến Web 2.0, một trang web tương tác và xã hội cho phép cộng tác giữa những người dùng, thì có thể giả định rằng Web 3.0 sẽ thay đổi cả hai cách các trang web được tạo ra và cách mọi người tương tác với chúng.

Trong Web 3.0, dữ liệu sẽ được lưu trữ một cách an toàn và được phân phối trên nhiều loại thiết bị, loại bỏ nhu cầu về những thiết bị máy chủ tập trung. Thiết kế này cũng làm giảm thiểu tối đa nguy cơ rò rỉ dữ liệu lớn vì dữ liệu lúc này đã không còn được lưu trữ tập trung - làm cho web trở nên hoạt động linh hoạt hơn và ít bị tình trạng xâm phạm hơn.

Xác định những tính năng chính của Web 3.0

Mặc dù vẫn chưa có định nghĩa chuẩn về Web 3.0, nhưng nó có một số tính năng xác định:

Phân cấp: Đây là nguyên lý cốt lõi của Web 3.0. Trong Web 2.0, máy tính sử dụng HTTP ở dạng địa chỉ web duy nhất để tìm thông tin, được lưu trữ tại một vị trí cố định, thường sẽ là ở trên một máy chủ. Với Web 3.0, vì thông tin sẽ được tìm thấy dựa trên nội dung của nó, nên nó có thể được lưu trữ đồng thời ở trên nhiều vị trí khác nhau và do đó sẽ được phân cấp. Điều này sẽ phá vỡ cơ sở dữ liệu kích thước khổng lồ hiện nay đang được nắm giữ bởi những gã khổng lồ của thế giới internet như Meta và Google và sẽ trao lại quyền kiểm soát tốt hơn dành cho người dùng.

Với Web 3.0, dữ liệu được tạo bởi các tài nguyên máy tính khác nhau và ngày càng mạnh mẽ, bao gồm điện thoại di động, máy tính để bàn, thiết bị gia dụng, phương tiện và cảm biến, sẽ được bán ra bởi đối tượng người dùng thông qua mạng dữ liệu phi tập trung, đảm bảo rằng tất cả người dùng được giữ quyền kiểm soát về quyền sở hữu.

Không cần xác thực tin cậy và không cần cấp phép: Ngoài việc phân quyền và dựa trên phần mềm nguồn mở, Web 3.0 cũng sẽ không cần xác thực tin cậy (nghĩa là mạng sẽ cho phép người tham gia tương tác trực tiếp mà không cần phải thực hiện thông qua trung gian đáng tin cậy) và không cần cấp phép (nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể tham gia mà không cần được phép của cơ quan quản lý). Do đó, các ứng dụng Web 3.0 sẽ chạy trên các chuỗi khối hoặc mạng ngang hàng phi tập trung hoặc sự kết hợp của chúng - những loại ứng dụng phi tập trung như vậy sẽ được gọi là dApps.

Trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy: Trong Web 3.0, máy tính sẽ có thể hiểu thông tin tương tự như con người, thông qua các công nghệ dựa trên khái niệm Web ngữ nghĩa và công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Web 3.0 cũng sẽ sử dụng máy học, một nhánh của trí tuệ nhân tạo (AI) sử dụng dữ liệu và các thuật toán khác nhau để bắt chước cách mà con người học, dần dần cải thiện tốt hơn về độ chính xác của nó. Những khả năng này sẽ cho phép các máy tính có thể tạo ra được kết quả nhanh hơn và phù hợp hơn trong nhiều lĩnh vực có thể kể đến như phát triển thuốc và các loại vật liệu mới, trái ngược với quảng cáo nhắm mục tiêu đơn thuần tạo thành phần lớn các nỗ lực hiện tại.

Khả năng kết nối và phổ biến: Với Web 3.0, thông tin và nội dung được kết nối và phổ biến hơn, được truy cập bởi nhiều ứng dụng và với số lượng thiết bị hàng ngày được kết nối với web ngày càng tăng - một ví dụ là Internet vạn vật.

Web 3.0 hoạt động như thế nào?

Với các công nghệ Web 1.0 và Web 2.0, Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản (HTML) xác định bố cục và phân phối các trang web. HTML sẽ tiếp tục là một lớp nền tảng với Web 3.0, nhưng cách nó đóng vai trò kết nối với các nguồn dữ liệu và nơi các nguồn dữ liệu đó cư trú có thể hơi khác so với các thế hệ web trước đó.

Nhiều trang web và gần như tất cả các ứng dụng trong kỷ nguyên Web 2.0 dựa vào một số dạng cơ sở dữ liệu tập trung để cung cấp dữ liệu và giúp kích hoạt chức năng. Với Web 3.0, thay vì cơ sở dữ liệu tập trung, các ứng dụng và dịch vụ sử dụng chuỗi khối phi tập trung. Với blockchain, ý tưởng cơ bản là không có cơ quan trung ương độc đoán, mà là một hình thức đồng thuận phân tán.

Một lý tưởng quản trị mới nổi trong cộng đồng blockchain và Web 3.0 là khái niệm về một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Thay vì có một cơ quan trung ương quản lý các hoạt động của một nền tảng, với DAO, các cộng đồng và công nghệ Web 3.0 cung cấp một hình thức tự quản trị theo cách tiếp cận phi tập trung.

Web 3.0 về cơ bản cũng hoạt động với tiền điện tử, hơn là với tiền tệ fiat. Tài chính và khả năng thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ bằng hình thức thanh toán phi tập trung được kích hoạt trên Web 3.0 bằng cách sử dụng tiền điện tử, tất cả đều được xây dựng và kích hoạt trên công nghệ chuỗi khối.

Cả Web 1.0 và Web 2.0 chủ yếu được triển khai xây dựng với không gian địa chỉ IPv4. Là một chức năng của sự phát triển lớn của web trong nhiều thập kỷ, Web 3.0 cần có nhiều địa chỉ internet hơn, đó là những gì IPv6 cung cấp.

Kiến trúc của Web 3.0

Kiến trúc tạo nên web 3.0 có 4 yếu tố chủ chốt như sau:

• Ethereum Blockchain - Đây là các máy trạng thái có thể thực hiện việc truy cập toàn cầu được duy trì bởi một mạng lưới của những nút ngang hàng. Bất kỳ ai trên thế giới đều có thể thực hiện truy cập vào máy trạng thái và ghi dữ liệu vào nó. Về cơ bản, nó không thuộc sở hữu của bất kỳ các thực thể nào mà là của tất cả những người dùng ở trong mạng. Người dùng có thể thực hiện thao tác ghi vào Ethereum Blockchain, nhưng họ sẽ không bao giờ có thể thực hiện cập nhật dữ liệu đang hiện có.
• Smart Contracts - Đây là những chương trình được chạy ở trên nền tảng Ethereum Blockchain. Chúng được viết nên bởi những nhà phát triển ứng dụng bằng các hình thức ngôn ngữ cấp cao, chẳng hạn như là Solidity hoặc Vyper, để xác định được chuỗi logic đằng sau những sự thay đổi trạng thái.
• Máy ảo Ethereum (EVM) - Mục đích của các máy này chính là thực thi logic được xác định ở trong những Smart Contracts. Chúng có thể xử lý các sự thay đổi trạng thái diễn ra ở trên các máy trạng thái.
• Front End (Giao diện người dùng) - Tương tự như bất kỳ ứng dụng nào khác, giao diện của người dùng được sử dụng để xác định logic giao diện người dùng. Tuy nhiên, nó cũng có khả năng kết nối với các Smart Contracts xác định được logic ứng dụng.

Ứng dụng web 3.0

Với nền tảng là blockchain, Web 3.0 cho phép tồn tại ngày càng nhiều loại ứng dụng và dịch vụ mới khác nhau, bao gồm:

• NFT. Mã thông báo không thể thay thế (NFT) nghĩa là loại mã thông báo được lưu trữ trong chuỗi khối với hàm băm mật mã, làm cho các đơn vị mã thông báo sẽ trở thành độc nhất.
• DeFi. Tài chính phi tập trung (DeFi) là một trường hợp sử dụng mới nổi cho Web 3.0, trong đó chuỗi khối phi tập trung được sử dụng làm cơ sở để kích hoạt những dịch vụ tài chính, bên ngoài giới hạn của các hệ thống cơ sở hạ tầng ngân hàng tập trung kiểu truyền thống.
• Tiền điện tử. Các loại tiền điện tử như Bitcoin là các ứng dụng Web 3.0 tạo ra một thế giới tiền tệ mới nhằm mục đích tách biệt khỏi thế giới tiền tệ truyền thống.
• dApp. Các ứng dụng phi tập trung (dApps) là những loại ứng dụng được xây dựng dựa trên chuỗi khối và sử dụng những loại hợp đồng thông minh để cho phép cung cấp dịch vụ theo cách tiếp cận có lập trình được ghi vào trong sổ cái bất biến.
• Những cây cầu xuyên chuỗi. Có nhiều chuỗi khối trong thế giới Web 3.0 và cho phép một mức độ khả năng tương tác giữa chúng là lĩnh vực của cầu nối chuỗi chéo.
• DAO. DAO được thiết lập để có khả năng trở thành thực thể tổ chức cho các dịch vụ Web 3.0, cung cấp một số cấu trúc và quản trị theo cách tiếp cận phi tập trung.

Ưu điểm của Web 3.0

Dưới đây là một số lợi ích của Web 3.0:

Quyền sở hữu dữ liệu

Trong Web 2.0, những gã khổng lồ công nghệ kiểm soát và khai thác dữ liệu do người dùng tạo. Trong web3 do blockchain cung cấp, người dùng cuối sẽ có toàn quyền sở hữu dữ liệu bằng cách sử dụng chúng. Bạn sẽ có thể chọn thông tin nào bạn muốn chia sẻ với các doanh nghiệp và công ty quảng cáo và kiếm tiền từ thông tin đó.

Ít trung gian hơn

Web3 dựa trên chuỗi khối sẽ kết nối trực tiếp các công ty với khách hàng. Sẽ có rất ít hoặc không có cơ quan trung ương nào nhận được một phần thu nhập từ các giao dịch điện tử. Mặc dù nhu cầu về các quy tắc và quy định đầy đủ để giám sát sự công bằng vẫn còn đó, nhưng chúng ta sẽ thấy sự thay đổi đối với các mạng phi tập trung và không đáng tin cậy thay vì các tổ chức tập trung.

Minh bạch

Web phi tập trung sẽ cho phép người dùng theo dõi dữ liệu của họ và xem qua mã nguồn của nền tảng mà họ quyết định sử dụng. Tất cả các bên liên quan sẽ luôn nhận thức được giá trị và thương mại mà họ có liên quan. Bạn sẽ không cần phải dựa vào người trung gian để truy cập vào dữ liệu này.

Web 3.0 là gì vẫn sẽ là một câu hỏi tiếp tục cần tìm kiếm và xác định câu trả lời. Tuy nhiên có thể kỳ vọng rằng web 3.0 sẽ cải thiện được những vấn đề còn tồn tại của web 2.0.