TikTok Shop ngày càng bành trướng tại Đông Nam Á, Shopee, Lazada có nguy cơ bị lép vế?

Theo Nhịp sống thị trường, tờ Bloomberg đưa tin Tiktok của Trung Quốc đang ngày càng phát triển trong mảng kinh doanh online. Nền tảng này đặt ra mục tiêu đạt GMV (tổng giá trị hàng hoá) năm 2023 là 20 tỷ USD, gấp 4 lần so với năm ngoái.

Tiktok Shop đã được chính thức mở ở Mỹ vào tháng 9/2023 với 150 triệu người dùng tích cực có thể trở thành khách hàng tại đây.

Người tiêu dùng có thể mua hàng qua các chương trình livestream, Tik Tok shop hay những đoạn video phát lại. Mọi người thậm chí có thể tìm kiếm sản phẩm để ra những video quảng cáo phù hợp mà không cần vào Google hay các công cụ khác để tìm kiếm.

Điều này trái ngược với động thái của TikTok là quan điểm người dùng Mỹ sẽ không mua hàng qua video.

Chẳng hạn, Meta (Facebook) đã loại bỏ tính năng Livestream Shopping khỏi mạng xã hội này vào năm 2022. Facebook Live vẫn còn, song người dùng không thể tạo danh mục sản phẩm hay gắn thẻ (tag) mặt hàng trong video như trước. 

Điều đó đang khiến giới chuyên gia lo ngại khi những nền tảng phương Tây cực kì kém trong việc bán hàng online qua video như Tik Tok. Trong khi nền tảng của Trung Quốc lại đang nhanh chóng phát triển cho dù chính quyền Washington có những sự ngăn cản.

TikTok đã thành công trở thành một trang mạng xã hội và kênh giải trí thu hút giới trẻ dành nhiều thời gian hơn Facebook kể từ khi ra mắt. Thế nhưng, TikTok lại chưa tận dụng được hết tiềm năng lớn đó.

Theo Số liệu của Momentum Works, tỷ lệ người dùng mua hàng trên Tiktok chỉ vào khoảng 1,85%, kém xa so với con số 9,2% của Facebook.

Do đó, việc TikTok đang nhanh chóng mở rộng kênh kiếm tiền mới của mình bằng cách biến các sàn thương mại điện tử và những nền tảng mạng xã hội kinh doanh online khác thành “đồ cổ” là điều không quá khó hiểu.

Bài học kinh nghiệm Indonesia

Bloomberg thông tin, Đông Nam Á nói chung và Indonesia nói riêng là minh chứng điển hình cho sự bành trướng của TikTok.

Tính năng TikTok Shop chỉ mới ra mắt vào năm 2021 nhưng đã vượt mặt cả Lazada, hãng TMĐT lớn thứ 3 Indonesia. Người dùng Indonesia hiện nay trung bình tốn hơn 1 giờ mỗi ngày để dùng TikTok. Đây là con số không hề kém so với Mỹ. 

TikTok hiện vẫn chưa quan tâm nhiều đến việc “vắt sữa” thị trường lớn thứ 2 là Indonesia mà chỉ đang nỗ lực xây dựng thương hiệu và giúp tăng doanh số cho người bán hàng. Đó là động thái đe dọa rất lớn đối với các nền tảng thương mại điện tử truyền thống khi giới trẻ đang mua sắm trên TikTok Shop, thay vì tìm kiếm ở các trang khác.

Theo Bloomberg, Shopee dù đã có lợi nhuận lần đầu tiên trong quý IV/2022, nhưng sự cạnh tranh khốc liệt từ TikTok đã khiến hãng phải cắt bớt lợi nhuận đầu tư thúc đẩy tăng trưởng.

Thu nhập từ hoạt động kinh doanh TMĐT của Shopee trong quý II/2023 chỉ đạt 66 triệu USD, giảm 40% so với quý IV/2022.

Alibaba hồi tháng 7/2023 đã phải rót thêm 845 triệu USD cho Lazada nhằm giúp nền tảng này đủ sức cạnh tranh với TikTok. Sự bành trướng của Tiktok Shop thậm chí còn mạnh tới nỗi Indonesia phải nghĩ tới chuyện cấm nó kinh doanh thương mại điện tử. 

Hồi cuối tháng 7/2023, Bộ trưởng thương mại Indonesia Zulkifli Hasan đã tuyên bố đang cân nhắc ban hành lệnh cấm nhập khẩu bất kỳ sản phẩm nào có giá trị dưới 100 USD giao dịch qua các sàn thương mại điện tử để bảo vệ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước.

Đây là động thái diễn ra trong tình trạng nhiều công ty nội địa than vãn về sự cạnh tranh không lành mạnh và hối thúc chính phủ có chính sách bảo vệ bảo hộ doanh nghiệp nhỏ và vừa trước sự tràn lan các sản phẩm giá rẻ từ Trung Quốc.

Báo cáo của Liên đoàn các doanh nghiệp vừa và nhỏ Indonesia (MCSME) chỉ ra rằng lượng lớn các công ty nhỏ trong nước đang bị loại bỏ dần vì không thể cạnh tranh nổi với mức giá thấp bất hợp lý nhập khẩu từ nước ngoài.

Giới truyền thông đã không khỏi bất ngờ trước bước đi này bởi lẽ CEO Shou Zi Chew của TikTok hồi tháng 6/2023 nhận được sự chào đón nhiệt tình tại thủ đô Jakarta khi tới đây với kế hoạch rót hàng tỷ USD cho thị trường này trong những năm tới.

Hoạt động kinh doanh của Indonesia có 99% là thuộc về các doanh nghiệp nhỏ và vừa, qua đó tạo nên 97% việc làm và đóng góp cho 60% GDP của Indonesia.

Do vậy, nền kinh tế về dài hạn đang đối mặt với sự đe dọa rất lớn khi các doanh nghiệp nội địa đang bị loại bỏ khỏi cuộc chơi vì hàng giá rẻ và đạo nhái nhập khẩu từ Trung Quốc qua những sàn thương mại điện tử như Tik Tok Shop.

Theo Số liệu của Momentum Works, hiện nay Indonesia đang là thị trường thương mại điện tử lớn nhất khu vực Đông Nam Á tính theo tổng giá trị dân số.

Hồi tháng 1 năm 2020, Indonesia đã hạ mức giá trị sản phẩm chịu thuế nhập khẩu từ 75 USD còn 3 USD trong bối cảnh lượng gửi bưu kiện tăng hơn 800% và thị trường ngập tràn đồ giá rẻ Trung Quốc.

Đây là động thái đặt dấu chấm hết cho những người chuyên mua hàng giá rẻ từ Trung Quốc về bán trên Lazada hay Shopee. Tuy nhiên lại không hề hấn gì đối với kênh phân phối qua Tik Tok hay các trang mạng xã hội khác như Whatsapp hay Facebook…

Mối đe dọa từ TikTok shop rõ ràng là rất lớn đối với nền kinh tế Indonesia nói riêng và khu vực Đông Nam nói chung về dài hạn và vấn đề này là rất khó giải quyết.

Đồ cổ?

Tiktok gặp cản trở lớn tại thị trường Mỹ vào tháng 3/2023 cho những báo cáo liên quan đến tin giả và những ảnh hưởng tiêu cực đối với giới trẻ. Một kịch bản bị cấm đã được tính tới giống như những gì Tik Tok phải trải qua tại thị trường Ấn Độ khi rời khỏi thị trường này vào năm 2020.

Tuy nhiên, không có chuyện gì xảy ra và tính năng TikTok Shop vẫn được khai trương tại Mỹ và nó đang thách thức toàn bộ ngành thương mại điện tử tại đây.

TikTok đã bắt đầu chinh phục nước Mỹ giống như những gì mà nó đã làm với Đông Nam Á, trong khi các nền tảng mạng xã hội khác còn đang bận phát triển AI và quay cuồng với cơn sốt ChatGPT.

TikTok đã đẩy mạnh đầu tư cho thị trường Singapore sau khi chuyển trụ sở tới đây vào năm 2020 để  tránh cái mác Made in China. Việc đầu tư vào đây cũng nhằm mục tiêu không muốn chỉ là nền tảng với các video vui nhộn.

Và rồi TikTok Shop ra mắt tại Đông Nam Á vào năm 2021, sau đó ít năm đã trỗi dậy và đe dọa các thương mại điện tử lâu đời. 

TikTok Shop đã có khởi đầu yếu thế nhưng đã nhanh chóng có tổng giá trị hàng hóa giao dịch đạt 4,4 tỷ USD trên toàn Đông Nam Á vào năm 2022. Đây là mức tăng trưởng nhanh nhất so với các đối thủ như Lazada, Shopee hay Tokopedia.

Năm 2022, thương hiệu Shopee vốn chiếm một nửa tổng GMV 100 tỷ USD tại Đông Nam Á. Thế nhưng, Shopee đang phải chứng kiến 2 quý liên tiếp sụt giảm doanh số. Hiện nay tổng giá trị thị trường của công ty mẹ Sea chỉ còn 1/10 so với thời điểm đỉnh cao 200 tỷ USD vào năm 2021.

Nền tảng TMĐT lớn nhất Đông Nam Á này đang phải cắt giảm lao động, rút nhiều dự án khởi nghiệp để tập trung nguồn lực đối đầu với Tik Tok.

Sea Group thậm chí đã phải đề nghị các cổ đông sẵn sàng đối mặt với kết quả thua lỗ trong năm 2023 khi phải tốn thêm tiền để cạnh tranh với đối thủ.

Trong khi đó, nền tảng thương mại điện tử Lazada vẫn chưa có lãi từ khi thành lập tới nay, và đã có vị CEO thứ 5 thay thế. Alibaba tháng 3/2023 đã phải chi thêm tiền để cứu sống trang thương mại điện tử.

Theo tờ Economist, Tik Tok đang có hơn 300 triệu người dùng tại khu vực Đông Nam Á và ghi nhận mức giá cực kỳ cạnh tranh so với các nền tảng thương mại điện tử khác. Chẳng hạn như một mặt hàng bán 8 USD tại Shopee và 10 USD tại Lazada nhưng chỉ có 5 USD tại Tik Tok Shop.

TikTok đang có sự thuận cực kỳ vững chắc với công ty mẹ vay ByteDance với tổng mức vốn hóa 220 tỷ USD, tuy nhiên cuộc đua trở thành ông lớn hàng đầu về thương mại điện tử không hề đơn giản.

Pinduoduo hồi tháng 8 năm 2023 đã giới thiệu ứng dụng Temu tại Philippines. Qua đây có thể thấy cuộc đua giành thị phần thương mại điện tử tại khu vực Đông Nam Á còn gay gắt hơn nữa.