Thực trạng hiện nay của các doanh nghiệp: Xuất khẩu kỷ lục nhưng năm mới lại lo thiếu đơn hàng

Có thể thấy, bức tranh của nhiều doanh nghiệp lúa gạo, thủy sản và rau quả,… ở Đồng bằng sông Cửu Long hiện tại so với đầu năm cũng đã có sự đối lập mạnh mẽ. Một số ngành đầu năm thuận lợi thì hiện tại khó khăn và ngược lại. 

Tôm cá giảm sâu, giá gạo tăng

Tổng giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (Cần Thơ) - ông Phạm Thái Bình cho biết, công ty đã liên tục có đơn hàng xuất khẩu đi các thị trường cao cấp như EU, Úc hay là Trung Quốc,.. kéo dài từ đây cho đến tháng 3/2023. Trong đó thì giá gạo 5% tấm xuất khẩu lên đến 472 - 482 USD/tấn và cao hơn với mức giá bình quân khoảng 20 - 30 USD/tấn. Còn các loại gạo thơm từ mức 800 - 900 USD/tấn, tùy loại. Và điều này cũng tương tự với các doanh nghiệp xuất khẩu trái cây, nhất là sầu riêng và bưởi vẫn còn dồn dập đơn hàng đi Mỹ và Trung Quốc. Đây cũng chính là những điểm sáng rất hiếm hoi ở trong bức tranh có nhiều khó khăn. 

Ở chiều hướng ngược lại thì những ngành đầu năm nay xuất khẩu tăng mạnh thì cuối năm nay lại đang phải đối mặt với tình trạng hoạt động vô cùng ảm đạm bởi vì thiếu đơn hàng. Đầu tiên chính là phải kể đến việc xuất khẩu thủy sản. Ngành này cũng vừa ăn mừng thành tích kim ngạch ghi nhận đạt hơn 10 tỷ USD từ tháng 1 đến tháng 11 và lần đầu tiên lập nên kỷ lục dù cho năm 2022 đang phải đối mặt với nhiều khó khăn. Vậy nhưng cũng trong tháng 11, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản VN (VASEP) cho thấy, xuất khẩu thủy sản cũng chỉ đạt mức 780 triệu USD, so với cùng kỳ năm 2021 giảm 14%. Đây cũng chính là lần đầu tiên trong năm nay tăng trưởng xuất khẩu ở mức âm. Các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra và cá ngừ đều ghi nhận giảm sâu từ mức 20 - 26% so với cùng kỳ năm 2021. 

Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta (Fimex) ở Sóc Trăng - ông Hồ Quốc Lực cho biết: “Trong năm 2022, chúng tôi chỉ mất 10 tháng đã hoàn thành được doanh số của cả năm. Mặc dù vậy thì những tháng cuối năm chính là mùa cao điểm sản xuất cũng như xuất khẩu thì lại vô cùng khó khăn. Dự báo tình trạng này sẽ còn kéo dài qua năm 2023 khi ở thời điểm hiện tại các hợp đồng gối đầu theo thông lệ của khách hàng vẫn e dè yêu cầu chờ đợi kết quả tiêu thụ đợt noel và năm mới”.

Cũng theo Tổng thư ký VASEP - ông Trương Đình Hòe thì khó khăn lớn nhất của ngành thủy sản hiện nay chính là thiếu đơn hàng vào ngay mùa cao điểm tiêu thụ. Và việc phục hồi như thế nào là rất khó nói trước bởi vì còn phụ thuộc vào triển vọng của nền kinh tế ở trong tương lai, tuy nhiên khả năng cao là tình trạng thiếu hụt đơn hàng vẫn tiếp tục kéo dài đến hết quý 1/2023. 

Ghi nhận có nhiều lĩnh vực hoạt động cầm chừng

Có thể thấy, ngành chế biến xuất khẩu hạt điều đang phải đối mặt với những khó khăn kéo dài suốt cả năm 2022. Chủ tịch HĐQT Công ty Tanimex (Long An) - ông Nguyễn Đức Thanh chia sẻ rằng, cuối năm thường là dịp kinh doanh cao điểm của các doanh nghiệp điều nhưng năm nay thị trường đã gần như không có gì biến động, nhu cầu tiêu thụ ở các thị trường như Mỹ, EU… cũng giậm chân tại chỗ. Có nhiều doanh nghiệp điều ở Bình Dương, Bình Phước cũng đã phải đóng cửa ngừng hoạt động. Và theo Hiệp hội Điều VN (Vinacas) cho thấy, hết tháng 11/2022, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam ước tính đạt mức 505.000 tấn, trị giá trên 3 tỷ USD, so với cùng kỳ năm 2021 giảm 5% về lượng và giảm 10% về trị giá. Và chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu ngành điều cũng được giao từ đầu năm ghi nhận là 3,8 tỷ USD, sau đó thì Vinacas cũng đã đề xuất giảm xuống còn 3,2 tỷ USD, tuy nhiên trên thực tế thì đến hiện tại vẫn chưa thể đạt được mức sau điều chỉnh.

Cũng tương tự với ngành điều là ngành chế biến gỗ. Những ngày cuối năm ở Công ty TNHH Hoàng Hưng (năm tại khu công nghiệp Phú Tài, Bình Định) đã không còn sôi động như mọi năm. Thời điểm trước đây, vào dịp cuối năm công nhân vẫn còn bận rộn tăng ca và làm thêm giờ để có thể kịp đơn hàng xuất đi châu  u cũng như chuẩn bị đơn hàng cho năm sau. Tuy nhiên năm nay hàng tồn vẫn còn nhiều và đơn hàng của năm sau chưa ký được, doanh nghiệp phải sản xuất cầm chừng và thậm chí phải cắt giảm nhân công. 

Ông Trần Thế Linh - Chủ tịch HĐQT Công ty Giày Viễn Thịnh cho biết: “Công ty của tôi chủ yếu là xuất khẩu giày sang thị trường EU, tuy nhiên do ảnh hưởng của lạm phát cũng như suy thoái kinh tế nên nhu cầu tiêu thụ tại thị trường này giảm hẳn. Tình hình hiện nay cũng  rất khó khăn, công nhân đã phải làm giãn cách và không còn tăng ca như trước nên mức thu nhập cũng giảm, nhiều lao động đã không trụ nổi chi phí tại TP. Hồ Chí Minh nên đã chủ động xin nghỉ việc”. 

Còn Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Hưng - ông Lê Minh Thiện cho hay, năm nay người dân ở các nước châu  u và Mỹ cũng đã hạn chế chi tiêu nên sản lượng xuất khẩu giảm sâu. Ông Lê Minh Thiện nói rằng, tồn kho rồi lạm phát tăng cao, sức mua ở các thị trường đã giảm sút cộng với hàng tủ bếp cũng đang bị điều tra về thuế. Khó khăn cũng có thể kéo dài đến quý 2/2023 thị trường gỗ cũng chịu sức ép giảm sút ghi nhận khoảng 50%”. 

Ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản VN (Viforest) cho rằng, hiện tại có nhiều doanh nghiệp vẫn chưa có đơn hàng cho năm 2023 trong khi đó hàng tồn kho vẫn còn nhiều và phải hạn chế sản xuất cũng như cắt giảm nhân công. Ngành gỗ trong năm nay vẫn đạt mức kim ngạch xuất khẩu theo chỉ tiêu đặt ra, tuy nhiên đó là bởi tăng trưởng vào những tháng đầu năm cùng với sự tăng giá của các mặt hàng viên nén gỗ, dăm gỗ,… Hiện thì những mặt hàng này đang bắt đầu chững lại, không còn mức giá cao hấp dẫn như trước nữa.