Thông tin quy hoạch đường sắt Việt Nam mới nhất

Theo các số liệu thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) thì mạng lưới đường sắt nước ta có tổng chiều dài là 4161 km đi qua 34 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Tổng cộng có 260 nhà ga với quy mô vừa và nhỏ, nhưng trải qua quá trình phát triển các cơ sở hạ tầng và vật chất của đường sắt Việt Nam đã xuống cấp trầm trọng và trở nên lạc hậu. Vì thế, trong vài năm trở lại đây ngành đường sắt đã mất đi vị thế vốn có, số lượng hành khách cũng sụt giảm mạnh. 

Đứng trước thực trạng như vậy, ngành đường sắt và các cơ quan chức năng đã có những đề xuất và kiến nghị để cải thiện tình hình của ngành. Song, bài toán làm thế nào để ngành đường sắt có thể bứt phá, tận dụng được lợi thế vẫn là một vấn đề nan giải.

Để hỗ trợ giải quyết vấn đề này Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1769/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kì 2021 – 2030 và tầm nhìn đến năm 2050.

Nội dung của quy hoạch đường sắt Việt Nam:

1. Quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia đến năm 2030

Theo Quyết định 1769/QĐ-TTg các tuyến đường sắt chính hiện nay sẽ được quy hoạch như sau:

- Tuyến Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu từ ga Hà Nội đến ga Sài Gòn: đường đơn, khổ 1.000 mm, chiều dài 1.726 km.

- Tuyến Hà Nội - Lào Cai bắt đầu từ ga Yên Viên đến ga Lào Cai: đường đơn, khổ 1.000 mm, chiều dài 296 km. Xây dựng đoạn đấu nối ray giữa ga Lào Cai với ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), đường đơn, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, dài khoảng 4,8 km.

- Tuyến Hà Nội - Hải Phòng bắt đầy từ ga Gia Lâm đến ga Hải Phòng: đường đơn, khổ 1.000 mm, chiều dài 102 km.

- Tuyến Hà Nội - Thái Nguyên bắt đầu từ ga Đông Anh đến ga Quán Triều: đường đơn, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, chiều dài 55 km.

- Tuyến Hà Nội - Lạng Sơn bắt đầu từ ga Hà Nội đến ga Đồng Đăng: đường đơn, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, chiều dài 167 km.

- Tuyến Kép - Chí Linh từ ga Kép đến ga Chí Linh: đường đơn, khổ 1.435 mm, chiều dài 38 km.

- Tuyến Kép - Lưu Xá từ ga Kép đến ga Lưu Xá: đường đơn, khổ 1.435 mm, chiều dài 56 km.

- Tiếp tục duy trì và khai thác có hiệu quả các tuyến nhánh hiện có: Bắc Hồng - Văn Điển, Phố Lu - Xuân Giao, Mai Pha - Na Dương, Diêu Trì - Quy Nhơn, Bình Thuận - Phan Thiết...

Quy hoạch 09 tuyến đường sắt mới với tổng chiều dài 2.362 km:

- Tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam bắt đầu từ ga Ngọc Hồi đến ga Thủ Thiêm: đường đôi, khổ 1.435mm, chiều dài khoảng 1.545 km.

- Tuyến Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân bắt đầu từ ga Yên Viên Bắc đến ga Cái Lân: đường đơn, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, chiều dài 129 km.

- Tuyến vành đai phía Đông Thành phố Hà Nội bắt đầu từ Ngọc Hồi - Lạc Đạo - Bắc Hồng: đường đôi, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, chiều dài khoảng 59 km; chuyển đoạn Ngọc Hồi - Yên Viên, Gia Lâm - Lạc Đạo thành đường sắt đô thị phù hợp với lộ trình xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 Hà Nội và đường sắt vành đai phía Đông.

- Tuyến Hà Nội - Hải Phòng (thuộc tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng) song song với tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội Hải Phòng (đến ga Nam Hải Phòng) kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế Hải Phòng với các khu bến cảng Đình Vũ, Nam Đồ Sơn và Lạch Huyện: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 102 km.

- Tuyến Vũng Áng - Tân Ấp - Mụ Giạ bắt đầu từ cảng Vũng Áng đến biên giới Việt Nam - Lào (đèo Mụ Giạ): đường đơn, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 103 km.

- Tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu bắt đầu từ ga Trảng Bom đến ga Vũng Tàu: chiều dài khoảng 84 km, khổ 1.435 mm; trong đó, đoạn Biên Hòa - Thị Vải đường đôi, đoạn Thị Vải - Vũng Tàu đường đơn.

- Tuyến Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ bắt đầu từ ga An Bình đến ga Cái Răng: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 174 km.

- Tuyến Thành phố Hồ Chí Minh - Lộc Ninh bắt đầu từ ga Dĩ An đến điểm nối ray biên giới Việt Nam - Campuchia (cửa khẩu Hoa Lư): khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 128 km; trong đó, đoạn Dĩ An - Chơn Thành đường đôi, đoạn Chơn Thành - Lộc Ninh đường đơn.

- Tuyến Thủ Thiêm - Long Thành bắt đầu từ ga Thủ Thiêm đến ga Cảng hàng không quốc tế Long Thành chỉ phục vụ hành khách: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 38 km.

2. Quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia đến năm 2050

Mạng lưới đường sắt quốc gia được quy hoạch có tổng chiều dài 6.354 km với 25 tuyến. Cụ thể như sau:

Các tuyến đường sắt hiện có

Về cơ bản sẽ duy trì và cải tạo nâng cao chất lượngcác tuyến đường sắt hiện có, từng bước hiện đại hóa nhằm đáp ứng nhu cầu hành khách và vận tải đối với các địa phương. Tại các khu đầu mối cần chú trọng hơn đến việc hoàn thiện kết nối với các đầu mối, cảng biển,…

Các tuyến đường sắt mới

- Hoàn thành các tuyến đường sắt trên các hành lang trọng yếu: các đoạn còn lại của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Vũng Áng - Tân Ấp - Mụ Giạ, Biên Hòa - Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh - Lộc Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ, Hà Nội - Đồng Đăng.

- Từng bước xây dựng các tuyến đường sắt kết nối vùng, liên vùng phù hợp nhu cầu từng giai đoạn: đường sắt ven biển Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh (bao gồm cả đoạn Nam Hải Phòng - Hạ Long), Hạ Long - Móng Cái, Thái Nguyên - Tuyên Quang - Yên Bái, Mỹ Thủy - Đông Hà - Lao Bảo (kết nối với Lào), Thành phố Hồ Chí Minh - Tây Ninh, đường sắt kết nối các tỉnh khu vực Tây Nguyên (Đà Nẵng - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Đắk Nông - Bình Phước (Chơn Thành)); khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt phục vụ du lịch; hoàn thành các tuyến đường sắt tại các khu đầu mối.

3. Kết nối quốc tế

Chú trọng vào các mạng lưới đường sắt kế nối Việt Nam với các quốc gia khác như tuyến đường sắt kết nối xuyên Á, kết nối Á - Âu thông qua đường sắt Trung Quốc tại cửa khẩu Hữu Nghị và Lào Cai, kết nối với đường sắt ASEAN qua Lào (tại Mụ Giạ, Lao Bảo), qua Campuchia (tại Lộc Ninh), cụ thể:

- Kết nối với đường sắt Trung Quốc thông qua hai tuyến hiện có Hà Nội - Đồng Đăng và Hà Nội - Lào Cai.

- Kết nối với Lào thông qua tuyến Vũng Áng - Tân Ấp - Mụ Giạ và tuyến Mỹ Thủy - Đông Hà - Lao Bảo.

- Kết nối với Campuchia thông qua tuyến Thành phố Hồ Chí Minh - Dĩ An - Lộc Ninh.

4. Kết nối đường sắt tại các đô thị và đầu mối giao thông lớn

Đường sắt khu đầu mối Hà Nội

- Đường sắt quốc gia qua Hà Nội đi theo các tuyến vành đai phía Đông kết nối Ngọc Hồi - Lạc Đạo - Bắc Hồng - Thạch Lỗi và vành đai phía Tây kết nối Ngọc Hồi - Thạch Lỗi (không đi vào trung tâm Thành phố Hà Nội), các đoạn Ngọc Hồi - Yên Viên và Gia Lâm - Lạc Đạo chuyển thành đường sắt đô thị sau khi tuyến vành đai phía Đông đưa vào khai thác. Giao Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội chủ trì nghiên cứu, đầu tư tuyến đường sắt đô thị số 1 từ Yên Viên đi Ngọc Hồi.

- Các ga đầu mối kết nối đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị khu vực Hà Nội gồm: Ngọc Hồi, Lạc Đạo, Yên Viên, Bắc Hồng. Trong đó, tổ hợp ga Ngọc Hồi là điểm đầu của tuyến đường sắt quốc gia Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh có chức năng ga lập tàu của đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị và khu đề-pô của đường sắt đô thị.

Đường sắt khu đầu mối Thành phố Hồ Chí Minh

- Đường sắt quốc gia khu vực Thành phố Hồ Chí Minh gồm tuyến đường sắt Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh hiện có (điểm cuối tại ga Sài Gòn), đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam (điểm cuối tại ga Thủ Thiêm), tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu (có điểm đầu tại ga Trảng Bom).

Các tuyến đường sắt Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh - Tây Ninh kết nối với đường sắt Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh thông qua đoạn tuyến An Bình - Tân Kiên.

Chuyển đoạn Bình Triệu - Sài Gòn (Hòa Hưng) thành đường sắt đô thị sau khi hoàn thành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, kết nối từ ga Thủ Thiêm đến cảng hàng không Tân Sơn Nhất thông qua đường sắt đô thị.

- Ga đầu mối hàng hóa là ga Trảng Bom, An Bình, Tân Kiên; ga đầu mối hành khách là ga Thủ Thiêm, Bình Triệu, Tân Kiên.

Đường sắt khu vực cảng biển cửa ngõ quốc tế

- Tuyến đường sắt mới nối Hà Nội - Hải Phòng (thuộc tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng) đi song song với tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội - Hải Phòng (đến ga Nam Hải Phòng) kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế Hải Phòng với các khu bến cảng Đình Vũ, Nam Đồ Sơn và Lạch Huyện: đường đôi, khổ 1.435 mm, dài khoảng 102 km. Nghiên cứu xây dựng mới đoạn tuyến tuyến đường sắt ven biển Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh dài khoảng 101 km; trong đó, đoạn Nam Hải Phòng - Hạ Long dài khoảng 37 km.

- Tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu đi song song với đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu kết nối với cảng Cái Mép - Thị Vải: khổ 1.435 mm, dài khoảng 84 km, trong đó đoạn Biên Hòa - Thị Vải đường đôi, đoạn Thị Vải - Vũng Tàu đường đơn.

Đường sắt khu vực Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang

- Khu vực Đà Nẵng: di dời ga Đà Nẵng ra khỏi trung tâm thành phố về phía Tây nhà ga hiện tại, cải tạo tuyến đường sắt hiện có đi song song về phía Đông đường bộ cao tốc, trong cùng hành lang với đường sắt tốc độ cao; xây dựng nhà ga hàng hóa tại khu vực Kim Liên để kết nối với cảng Liên Chiểu.

- Khu vực Bình Định: duy trì nhánh Diêu Trì - Quy Nhơn và ga Quy Nhơn hiện hữu.

- Khu vực Khánh Hòa: duy trì ga hành khách Nha Trang, xây dựng mới ga hàng hóa tại xã Vĩnh Trung, Thành phố Nha Trang thay thế ga hàng hóa hiện nay (ga Nha Trang).

Định hướng kết nối đường sắt

Việc kết nối các tuyến đường sắt tạo thành một tổng thể hài hòa là điều rất cần thiết để phục hồi và phát triển ngành đường sắt hiện nay. Tuy nhiên, với mỗi lĩnh vực khác nhau sẽ có những định hướng kết nối khác nhau:

Đối với các cảng biển lớn cần phải có chính sách để kêu gọi những nhà đầu tư lớn tham gia xây dựng nhà ga và tuyến đường sắt kết nối với các cảng biển lớn để vận chuyển hàng hóa qua một số đường sắt lớn như Nghi Sơn, Quy Nhơn, Vân Phong, Vũng Áng, Liên Chiểu, Hiệp Phước...

Đối với những cảng cạn hay cảng thủy nội địa sẽ xây dựng những nhà ga trên các tuyến đường sắt có sẵn và đường sắt mới để kết nối các tuyến đường sắt có nhu cầu thông quan lớn như Hương Canh, Lào Cai, Nghi Sơn, Văn Lâm, Hòa Vang… 

Đối với những tuyến đường sắt thường xuyên sử dụng sẽ phải tiếp tục duy trì, cải tạo và mở rộng kết nối để đáp ứng các nhu cầu về hành khách và hàng hóa như tuyến Hà Nội - Đồng Đăng, Yên Viên - Lào Cai, Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội - Hải Phòng, Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân.

Đối với các cảng hàng không quốc tế sẽ được kết nối bởi tuyến đường sắt trên địa bàn Hà Nội như tuyến số 2 và tuyến số 6. Đối với cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất sẽ được kết nối qua tuyến đường sắt 4b kéo dài và tuyến đường số 2. 

Quy hoạch đường sắt đang là một trong những vấn đề trọng tâm để đồng bộ quy hoạch cùng với đường bộ, đường thủy và đường hàng không. Nếu việc quy hoạch hoàn thiện chắc chắn sẽ mang đến một bộ mặt hoàn toàn mới cho hệ thống giao thông nói chung và ngành đường sắt nói riêng.