Sau 2 năm, giá cước vận tải biển chạm đáy, doanh nghiệp sẽ phải tăng trưởng bằng chính nội lực khi thị trường không còn lạc quan

Có thể thấy, giá cước vận tải toàn cầu tuần qua đã tiếp tục giảm hơn 16% xuống dưới 4.000 USD/FEU. Đây cũng chính là mức thấp nhất sau thời gian 2 năm sóng thần đồng thời cũng trở về mốc trước dịch bệnh COVID-19. 

Nhận định giá cước quốc tế trong 2 năm qua và những năm tiếp theo

Hãng nghiên cứu thị trường S&P Global Market Intelligence (Hoa Kỳ) cho biết, giá cước vận tải biển trên thế giới vẫn còn trong xu hướng giảm khi mà khối lượng thương mại toàn cầu tăng trưởng chậm lại và do nhu cầu suy yếu. Ngoài ra thì giá cước vận tải biển còn chịu áp lực giảm khi những gián đoạn chuỗi cung ứng bởi đại dịch COVID-19 gây ra đang dần được tháo gỡ. 

Theo dữ liệu được Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) công bố trong tháng 8/2022 cho thấy khối lượng thương mại hàng hóa trên toàn cầu trong quý 1/2022 ghi nhận chỉ tăng 3,2% so với cùng kỳ năm trước và thấp hơn mức tăng 5,7% ghi nhận ở trong quý 4/2021. Lý do là bởi các tác động từ xung đột quân sự Nga - Ukraine cũng như việc Trung Quốc vẫn tiếp tục phong tỏa nhiều khu vực để có thể kiểm soát dịch bệnh COVID-19. 

S&P Global Market Intelligence cũng cho hay, tình trạng tắc nghẽn ở nhiều cảng trên thế giới cũng đã giảm đáng kể. Cùng với đó là lượng hàng hóa chuyên chở qua cảng cũng thấp hơn. Và với dự báo khối lượng hàng hóa chuyên chở sẽ tăng chậm lại thì S&P Global Market Intelligence nhận định: “Tình trạng tắc nghẽn tại các cảng có thể sẽ không tái diễn nghiêm trọng trong những quý tới đây. Tương ứng, giá cước vận chuyển nguyên liệu thô qua đường biển được S&P Global Market Intelligence nhận định sẽ giảm khoảng 20-30% trong năm nay, trước khi phục hồi nhẹ vào năm 2024”. 

Giá cước nội địa thấp hơn so với thế giới, dự báo quý 1/2023 sẽ giảm mạnh

Theo ghi nhận, ở thị trường Việt Nam giá cước nội địa ghi nhận giảm từ 10 - 15% trong nửa đầu năm so với mức giảm từ 25 - 35% trên thị trường quốc tế. Nguyên nhân khiến cho mức giảm nội địa thấp hơn so với thế giới là do: 

Đầu tiên là chuỗi cung ứng ở Châu Á bị đứt gãy trở lại bởi Trung Quốc áp dụng các biện pháp phòng chống dịch trong quý 1/2022. 

Thứ hai chính là nguồn cung tàu nội địa vẫn còn hạn chế khi các hãng rút tàu chạy Lines nội địa để cho thuê định hạn hoặc chạy Lines quốc tế. Chứng khoán BIDV đưa ra ước tính tổng quy mô đội tàu của Việt Nam ghi nhận giảm 30% trong năm 2021. 

Bước sang đầu năm 2022, nút thắt về nguồn cung vẫn chưa được tháo gỡ bởi mặt bằng giá cước Nội Á vẫn còn neo cao đã giúp cho các hãng nội địa khai thác quốc tế vẫn còn tốt. Ngoài ra thì các tàu nội địa vẫn còn đang chạy T/C quốc tế. Chính vì thế mà thị trường vận tải container nội địa vẫn mất cân bằng từ đó giúp cho giá cước nội địa neo cao ở trong nửa đầu năm. 

Dự báo trong 6 tháng cuối năm, giá cước nội địa có thể duy trì đi ngang dù cho thế giới dự báo giảm mạnh bởi nút thắt nguồn cung chưa được tháo gỡ khi mà các hợp đồng cho thuê vẫn còn hiệu lực. CTCK BSC ước tính, nguồn cung tàu nội địa bị sụt giảm mạnh vào quý 3 và quý 4/2021 nhưng do các hợp đồng T/C thường kéo dài từ 1 - 2 năm nêm sẽ phải đến quý 1/2023 các tàu cho thuê định hạn quốc tế mới có thể quay trở lại thị trường nội địa từ đó giúp tăng nguồn thu. 

Bên cạnh đó, thị trường nội địa đã gần như không có nguồn cung từ tàu mới. Thống kê từ BCS cho thấy, các hãng như VIMC (Vinalines cũ), VOS (Vosco), GMD (Gemadept), HAH (Hải An) ghi nhận chiếm 67% thị phần vận tải nội địa đều không có kế hoạch sẽ mua thêm tàu mới hay đẩy tàu ngược về chạy nội địa ở trong năm 2021 - 2022. 

Cũng theo đó, phải đến năm 2023 thì giá cước ở trong nước mới có thể chịu áp lực giảm giá bỏi mặt bằng giá cước quốc tế nói cũng có thể sẽ giảm khi điểm rơi bàn giao tàu tập trung trong giai đoạn năm 2022 - 2024 cùng các tàu nội địa cho thuê quốc tế hết hạn vào giữa năm để từ đó sẽ quay lại thị trường nội địa. Chứng khoán BIDV cũng dự báo giá cước nội địa cũng sẽ giảm từ 15 - 20% trong năm 2023. 

Doanh nghiệp vận tải sẽ phải tăng trưởng bằng chính nội lực

Khi nhìn lại giai đoạn năm 2020 - 2021 và đặc biệt là lúc cao điểm dịch bệnh cùng với sự cố tàu Ever Given vào khoảng quý 2 đến quý 3/2021 thì giá cước tăng kỷ lục đã phà hơi nóng thúc đẩy chỉ số kinh doanh nhóm doanh nghiệp cảng biển đột biến bất chấp dịch bệnh COVID-19. 

Có thể thấy, năm 2021 đã chứng kiến nhiều “zombie” trong ngành vụt dậy sau nhiều năm liền ngập trong thua lỗ điển hình như VIMC, VOS,... Giá cổ phiếu cũng ghi nhận tăng bằng lần lên mặt bằng mới. 

Bước sang nửa đầu năm 2022, mặc dù không còn đột biến và chỉ số kinh doanh của nhóm cảng biển vẫn còn duy trì ở mức tích cực. Hầu hết thì các đơn vị đều tăng trưởng và riêng nhóm công ty thuộc Vinalines cũng đã tranh thủ tình hình kinh doanh tốt tiến hành tái cơ cấu nợ để từ đó cân bằng hơn bức tranh tài chính.

Cùng điểm qua một số đơn vị có Hải An (HAH) ghi nhận doanh thu 1.105 tỷ đồng, so với quý 2/2021 tăng 92,2%. Trong đó, doanh thu khai thác tàu ghi nhận đạt 930,5 tỷ đồng, so với cùng kỳ gấp hai lần. Lợi nhuận sau thuế của công ty mẹ ghi nhận là 240 tỷ đồng, so với cùng kỳ gấp 2,9 lần. 

Đây cũng được xem là  mức lợi nhuận kỷ lục của đơn vị này ghi nhận ở trong cùng một quý. Phía Hải An giải trình, tháng 4 và tháng 5 năm 2021 công ty đã tiến hành đầu tư thêm tàu HA East và HA West nhằm giúp gia tăng số lượng đội tàu. Cùng với đó là giá cước vận tải nội địa tăng và giá cho thuê tàu cũng tăng mạnh so với cùng kỳ cũng chính là yếu tố giúp cho lợi nhuận của công ty tăng ở trong quý này. Hơn thế, các công ty con cũng như công ty liên kết cũng đã có kết quả tăng mạnh cũng đã đóng góp vào sự tăng trưởng của Hải An. 

Còn hai đơn vị thành viên của VIMC là Công ty Cổ phần Vận tải biển Việt Nam (Vosco, VOS) và Vận tải biển Vinaship (VNA) cũng nhờ việc tái cơ cấu các khoản nợ vay với công ty mẹ cũng đã ghi nhận thêm khoản lợi nhuận khác là hàng chục tỷ đồng. Cũng nhờ đó mà lợi nhuận của hai đơn vị này đã đạt lần lượt là 7,5% và 75% trong quý 2/2022.

Mặc dù vậy thì thời gian tới theo giới phân tích, khi thị trường không còn lạc quan thì các doanh nghiệp cũng sẽ chỉ tăng trưởng nhờ vào chính nội lực của mình. Đáng chú ý là năm 2023, giá cước dự báo sẽ giảm mạnh ngay vào thời điểm bàn giao tàu mới.