Quy hoạch sân bay nhỏ đưa địa phương “cất cánh” 

Rà soát khả năng của 10 địa phương 

Theo baodautu.vn, mới đây, Cục Hàng không Việt Nam đã có báo cáo gửi Bộ Giao thông Vận tải về kết quả làm việc với 10 địa phương về đề nghị bổ sung quy hoạch các sân bay trên địa bàn vào Quy hoạch tổng thể Phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không toàn quốc). 

Theo ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, trong thời gian từ 9/11 đến 18/11/2022, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành hàng không đã phối hợp với Cục Quản lý đầu tư xây dựng, Vụ Kế hoạch - Đầu tư, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM), Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) và đơn vị tư vấn lập Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không toàn quốc (Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT - TEDI) tiến hành làm việc với UBND của 10 tỉnh đã đề xuất gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ bổ sung quy hoạch các sân bay nhỏ trên địa bàn.

Tại mỗi buổi làm việc, các đơn vị ngành hàng không dân dụng đã nêu rõ kết quả nghiên cứu, đánh giá về khả năng bố trí, quy hoạch cảng hàng không; phân tích, đánh giá nhu cầu để UBND các tỉnh xem xét. 

Cục Hàng không Việt Nam đề nghị UBND các địa phương có văn bản chính thức gửi Bộ Giao thông Vận tải và Cục để thống nhất nội dung, có ý kiến chính thức cuối cùng về đề xuất của địa phương trong việc quy hoạch cảng hàng không, sân bay. 

“Đến nay, đã có 5/10 tỉnh có ý kiến chính thức bằng văn bản (Hà Giang, Hà Tĩnh, Kon Tum, Quảng Ngãi, Tây Ninh); 5/10 tỉnh (Tuyên Giang, Sơn La, Yên Bái, Đắk Nông, Khánh Hòa) chưa có ý kiến chính thức bằng văn bản”, ông Thắng thông tin.

Vào cuối tháng 10/2022, Bộ Giao thông Vận tải đã giao cho Cục Hàng không Việt Nam chủ động thành lập các đoàn công tác do Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam làm trưởng đoàn tổ chức làm việc với 10 địa phương gồm Tuyên Quang, Hà Giang, Sơn La, Hà Tĩnh, Yên Bái,  Quảng Ngãi, Đắk Nông, Kon Tum, Tây Ninh, Khánh Hòa về việc bổ sung cảng hàng không mới trong Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không. 

Trong quá trình làm việc, trao đổi với các địa phương, Cục Hàng không Việt nam thực hiện rà soát, đánh giá khả năng hình thành các cảng hàng không mới ở những địa phương trên theo tiêu chí đã được xây dựng tại hồ sơ Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không. Đồng thời, đánh giá khả năng khai thác hàng không dân dụng theo mô hình sân bay chuyên dùng đối với các vị trí được đề xuất, trình tự, thủ tục triển khai theo quy định. 

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn chỉ đạo: “Đây là cơ sở tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ sớm phê duyệt Quy hoạch tổng thể Phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050”. 

Tại dự thảo Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không trình Thủ tướng Chính phủ lần đầu vào tháng 4/2022, Bộ Giao thông Vận tải đã liệt kê 6 tiêu chí quan trọng để 1 sân bay được đưa vào quy hoạch. Một là sản lượng hàng hóa; nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội (tăng trưởng GDP, việc làm, thúc đẩy du lịch). Hai là nhu cầu đảm bảo quốc phòng - an ninh (chiến lược, dự phòng chiến lược). Ba là điều kiện tự nhiên nơi bố trí cảng hàng không. Bốn là  nhu cầu đáp ứng hoạt động khẩn nguy, cứu trợ; điều kiện tự nhiên (vùng trời, tĩnh không…). Năm là dự báo nhu cầu vận tải bằng đường hàng không. Sáu là cự ly tiếp cận (100 km đối với sân bay đồng bằng và 200 km đối với sân bay miền núi).

Ông Phạm Văn Hảo, Phó cục trưởng Hàng không Việt Nam cho rằng, đầu tư các sân bay không giống như các dự án bình thường, không chỉ liên quan đến đất mà còn phương thức bay, cất, hạ cánh, hướng gió, khí hậu… và có thể mất vài chục năm để có đường bay ổn định. 

"Đơn vị lập quy hoạch đã xây dựng bộ 6 tiêu chí lớn và gần 30 tiêu chí nhỏ. Với hàng không, tiêu chí an toàn là trên hết, không phải là lợi nhuận. Sân bay chỉ là điểm kích hoạt động kinh tế - xã hội vùng miền phát triển", ông Hảo nói.

Dựa trên 6 tiêu chí trên, các nhà đầu tư tư nhân có cơ sở để định lượng hiệu quả trong trường hợp các sân bay được đầu tư theo hình thức PPP.

Ưu tiên các địa phương vùng sâu, vùng xa, hải đảo

Cục Hàng không Việt Nam cho biết, kết quả rà soát sơ bộ khả năng khai thác hàng không thương mại tại các địa phương khá tích cực đối với hầu hết đề xuất bổ sung sân bay trên địa bàn vào Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không toàn quốc, ngoại trừ sân bay Mộc Châu (Sơn La).

Cục Hàng không Việt Nam lý giải, sau khi nghiên cứu sơ bộ, có thể thiết lập được sân bay tại huyện Mộc Châu, nhưng vị trí khu đất hiện tại nằm trong khu vực rừng quốc gia Mộc Châu có điều kiện thời tiết không thuận lợi. Vì theo thống kê ban đầu có khoảng 5 tháng có sương mù, ảnh hưởng lớn đến khai thác dân dụng. 

Về phía UBND tỉnh Sơn La cũng đồng thuận với kết quả rà soát cho thấy nhu cầu vận tải đường hàng không tại tỉnh Sơn La chưa cao, do đó nếu đầu tư thêm cảng hàng không mới tại Mộc Châu sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của cảng hàng không Nà Sản. 

Một nguyên nhân khách là vị trí đề xuất xây dựng cảng hàng không tại Mộc Châu, cách xa trung tâm hành chính TP Sơn La, di chuyển từ TP Sơn La đến vị trí đề xuất tương đối xa và điều kiện thời tiết không thuận lợi. Do đó, UBND tỉnh Sơn La đề nghị sân bay Mộc Châu chỉ là sân bay chuyên dùng và đầu tư khi có nhu cầu. 

Cục Hàng không Việt Nam thống nhất phương án đối với 2 sân bay tại Sơn La để báo cáo Bộ Giao thông Vận tải về việc tiếp tục xác định và quy hoạch cảng hàng không Nà Sản trong Quy hoạch Hệ thống cảng hàng không toàn quốc. Đồng thời đề nghị UBND tỉnh Sơn La làm việc trực tiếp với Bộ Quốc phòng để quy hoạch vị trí sân bay chuyên dùng tại Mộc Châu. 

Chín sân bay được đề xuất còn lại, Cục Hàng không Việt Nam cơ bản thống nhất báo cáo Bộ Giao thông Vận tải đưa các địa phương đề xuất các sân bay này vào danh sách các tỉnh có tiềm năng về thị trường vận tải hàng không. Đồng thời kiến nghị đưa các sân bay này vào quy hoạch tổng thể hệ thống cảng hàng không toàn quốc. 

Ông Phạm Hữu Sơn, Tổng giám đốc TEDI cho biết, quan điểm của đơn vị tư vấn là cảng hàng không mới không có xung đột về vùng trời và có doanh nghiệp cam kết đầu tư 100% thì có thể xem xét, bổ sung vào quy hoạch.  

“Trước mắt, cần ưu tiên các địa phương vùng sâu, vùng xa; hải đảo hoặc có tiềm năng lớn về phát triển du lịch. Hiện giờ kinh tế phát triển rất nhanh, nên quy hoạch hàng không cũng cần có tính động, tính mở để tạo dư địa cho các địa phương chủ động kêu gọi phát triển hạ tầng thiết yếu”, ông Sơn cho biết.

Tổng giám đốc TEDI thông tin, phần lớn kiến nghị bổ sung sân bay vào quy hoạch của các địa phương đều hợp lý, đặc biệt là đề xuất của tỉnh Hà Giang. Bởi việc đầu tư các tuyến cao tốc kết nối Bắc Giang với Hà Nội có chi phí đầu tư rất lớn, thời gian xây dựng kéo dài, thì việc có một sân bay quy mô nhỏ với chi phí chỉ bằng vài chục cây số đường cao tốc có thể mang lại cú hích rất lớn trong thu hút đầu tư, đánh thức các tiềm năng, lợi thế du lịch trên địa bàn.

Về vấn đề này, ông Michel Werson, chuyên gia kinh tế trưởng của NACO (Tập đoàn Royal Haskoning DHV) cho rằng, các sân bay địa phương có quy mô có vai trò quan trọng trong hệ thống cảng hàng không của quốc gia. Các sân bay có thể kết nối trực tiếp giữa các vùng hoặc đón các chuyến bay charter quốc tế khi có nhu cầu.  

“Điều này đặc biệt quan trọng đối với các vùng xa xôi hoặc các vùng cần những kết nối giao thông thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, tiêu biểu như phát triển điểm đến du lịch; tạo việc làm, thu nhập từ thuế và điểm tiếp cận nhanh nhất để cứu trợ, viện trợ trong trường hợp thiên tai và cung cấp khả năng nhanh chóng tiếp cận với hỗ trợ y tế chuyên biệt mà khu vực đó hiện đang thiếu”, ông Michel Werson phân tích.