Nhóm "Big 4" công ty kiểm toán tại Việt Nam làm ăn như thế nào?
BÀI LIÊN QUAN
Hàng không Taseco làm ăn ra sao trước nguy cơ cổ phiếu bị hủy niêm yết?HoSE cảnh báo hủy niêm yết hai cổ phiếu hàng không này vì liên tục làm ăn thua lỗCảng Hải Phòng làm ăn như thế nào trước khi bị hủy niêm yết?EY, PwC, Deloitte, KPMG đang phục vụ cho khoảng 40,5% doanh nghiệp đại chúng ở Việt Nam
Theo Vnexpress, tính đến cuối năm ngoái, ba sàn gồm HoSE, HNX, UPCoM có tổng cộng hơn 1.600 doanh nghiệp niêm yết. Và với việc kiểm toán cho 664 đơn vị có lợi ích công chúng thì EY, PwC, Deloitte, KPMG đang phục vụ cho khoảng 40,5% doanh nghiệp đại chúng ở Việt Nam.
Số liệu mới nhất cho thấy, tổng doanh của Big 4 ở Việt Nam ghi nhận gần 3.764 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế là khoảng 235 tỷ đồng. Biên lợi nhuận ròng nhìn chung đang ở mức thấp nếu như so với các ngành khác và cao nhất là PwC với mức 15,4% tron khi đó KPMG ghi nhận biên lãi ròng chỉ 0,4%.
Được biết, PwC là công ty có mức doanh thu cao nhất Big 4 kiểm toán khi đạt hơn 1.124 tỷ đồng trong năm tài chính năm 2021. Kế tiếp là Deloitte ghi nhận gần 1.060 tỷ đồng. Doanh thu của công ty này đã tăng liên tiếp trong thời gian 4 năm. Còn Ey tuy có năm liên tiếp sụt giảm doanh thu nhưng chưa phải là đơn vị có kết quả kinh doanh kém nhất. Vị trí cuối bảng thuộc về KPMG. Theo ghi nhận trong 5 năm trở lại đây, doanh thu của công ty này luôn ở mức dưới 600 tỷ đồng - đây là mức thấp nhất của Deloitte trong cùng kỳ.
Trước khi lên sàn HoSE, Gỗ An Cường đang làm ăn thế nào?
Gỗ An Cường ra đời vào năm 1994 với xuất phát điểm là đơn vị chuyên phân phối về nội thất. Chỉ sau 28 năm, công ty này đã phát triển trở thành một trong số những nhà sản xuất lớn nhất cả nước về vật liệu, giải pháp cùng với nội thất từ gỗ công nghiệp.Có thêm nguồn lực mới, Be Group đang làm ăn ra sao và liệu có đủ sức để “đè bẹp” Grab?
Theo bà Vũ Hoàng Yến - Giám đốc điều hành của Be Group, khoản vay của công ty đến từ Deutsche Bank gồm có một điều khoản cho phép gia tăng nguồn tài chính lên mức ít nhất 100 triệu USD. Đồng thời, số tiền này cũng sẽ được sử dụng để mở rộng, nâng cao những dịch vụ tài chính của Be Group, bao gồm dịch vụ gọi xe và giao đồ ăn cùng với ngân hàng số.
Các chuyên gia trong ngành cho biết, kết quả kinh doanh trong 2 năm trở lại đây có phần bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh do khách hàng tiến hành cắt giảm các chi phí. Hơn thế, các doanh nghiệp cũng chỉ muốn giữ lại dịch vụ kiểm toán bởi tính bắt buộc, các dịch vụ như tư vấn và thuế,... đều cắt giảm ngân sách. Trong khi đó thì nhóm Big 4 có bộ máy khá là cồng kềnh và lĩnh vực đặc thù không thể cắt giảm nhân sự như các doanh nghiệp khác đã dẫn đến tình trạng doanh thu giảm nhưng chi phí nhân viên không thay đổi đáng kể.
Kết quả kinh doanh của Big 4 kiểm toán
Ở trên toàn cầu, doanh thu của Big 4 kiểm toán ghi nhận là 167,3 tỷ USD trong năm tài chính 2021, so với cùng kỳ tăng 7%. Và đây cũng là mức tăng mạnh mẽ nhất tính từ vụ bê bối Enron đã dẫn đến sự suy sụp của Arthur Andersen vào năm 2002 và nhóm các công ty kiểm toán lớn nhất trên thế giới từ 5 thành viên - Big 5 đã tụt xuống còn 4 như hiện tại.
Trong đó thì Deloitte ghi nhận mức doanh thu cao nhất với hơn 50 tỷ USD, so với năm tài chính năm 2020 tăng 5,5%. Tiếp đến là PwC và EY với mức doanh thu lần lượt là 45 tỷ USD và 40 tỷ USD tương đương với mức tăng trưởng là 4,7% và 7,5%. Và có khoảng cách khá xa đó là KPMG khi mức doanh thu năm 2021 đạt hơn 32 tỷ USD. Tuy nhiên đây lại là đơn vị duy nhất trong nhóm Big 4 có tốc độ tăng trưởng doanh thu hai chữ số với 10%.
Có thể thấy, Big 4 kiểm toán không báo cáo lợi nhuận thương hiệu trên toàn cầu bởi hoạt động theo mô hình mạng lưới quan hệ đối tác tư nhân quốc tế. Theo Forbes, mỗi công ty địa phương đều có bảng cân đối kế toán riêng đã tạo thành mạng lưới quan hệ đối tác phức tạp đồng thời được kết nối với nhau hoạt động dưới một tên thương hiệu duy nhất. Các đối tác không phải lúc nào cũng đồng thuận về lợi ích kinh tế hay chiến lược, văn hóa của nhau. Và cấu trúc của Big 4 kiểm toán cũng tương tự hầu hết các công ty luật lớn hoạt động dưới một thương hiệu duy nhất nhưng lợi ích của đối tác thường khác nhau cũng sẽ theo địa lý, lĩnh vực và thế hệ.
Theo lời của Phó Tổng giám đốc của một hãng Big 4 kiểm toán ở Việt Nam nói rằng, kiểm toán chính là một tổ chức có tính chất chuyên nghiệp cao và khác hoàn toàn với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, dịch vụ thông thường. Các doanh nghiệp kiểm toán hoạt động dưới mô hình partnership - nghĩa là bản chất công ty có các đối tác quyết định cách thức vận hành đồng thời cũng là cổ đông của công ty. Đối tác cũng là người lâu năm, lăn lộn với công ty được chứng minh bằng tài năng cũng như kinh nghiệm.
Vị lãnh đạo này cho biết: “Khác với doanh nghiệp đại chúng, công ty kiểm toán không có bất kỳ cổ đông ngoài nào ngoại trừ các partner - người vừa điều hành vừa là cổ đông doanh nghiệp”.
Đối với một doanh nghiệp thôn thường thì lợi ích của cổ đông được phân chia dựa trên lợi nhuận. Trong khi đó ở doanh nghiệp kiểm toán thì phần lợi ích của các đối tác có thể được phân bổ vào chi phí hoạt động hay là vào lợi nhuận, tùy thuộc vào mỗi công ty. Cũng chính vì tính chất đặc thù đó mà lãnh đạo hãng Big 4 nói dùng lợi nhuận hay tỷ suất lợi nhuận để có thể đánh giá hiệu quả hoạt động của một hãng kiểm toán sẽ cho ra bức tranh lệch lạc và sai bản chất. Để có thể so sánh hoạt động giữa các hãng thì lãnh đạo này cho biết có thể nhìn vào doanh thu, số lượng partners của các công ty (nếu như công bố) cùng số lượng nhân viên đến số lượng khách hàng.
Nếu xét về mạng lưới khách hàng thì EY Việt Nam là công ty đã thực hiện kiểm toán nhiều nhất là gần 330 đơn vị có lợi ích công chúng. Và tổng số khách hàng của KPMG, Deloitte và PwC cộng lại mới tương đương với mức của EY. Mặc dù áp đảo về số lượng khách hàng nhưng doanh thu ở trên mỗi hợp đồng kiểm toán là khá thấp, ghi nhận trung bình là hơn 585 triệu đồng. Và quán quân thuộc về tiêu chí này đó là Deloitte, bình quân thu gần 754 triệu đồng cho mỗi hợp đồng kiểm toán.
Song song với số lượng khách hàng lớn, EY đã sở hữu đội ngũ kiểm toán viên nhiều nhất ở trong Big 4. Mặc dù vậy thì nhân viên công ty không có lương và thưởng cao nhất ở trong nhóm. Dẫn đầu trong tiêu chí này đó là PwC khi bình quân có thể chi gần 1,3 tỷ đồng mỗi năm cho nhân viên.
Dù được biết đến với dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp và uy tín thì nguồn thu của nhóm Big 4 chưa hẳn là phụ thuộc vào chuyên nghiệp trên. Cơ cấu doanh thu của các doanh nghiệp phân hóa là khá rõ rệt.
Có thể thấy, kiểm toán chính là xương sống của EY khi mà dịch vụ này đã chiếm gần 3 phần tư tổng doanh thu của năm ngoái. Một số khách hàng lớn của công ty ghi nhận là Vingroup, Bảo Việt, Thế Giới Di Động, Agribank, Vietinbank, Sacombank, VnDirect, SSI... Không những thế, Deloitte cũng kiếm tiền ở Việt Nam phần lớn là nhờ kiểm toán và chiếm gần một nửa nguồn thu. Những khách hàng lớn của đơn vị này là Vietnam Airlines, FPT, Sun Life, Wooribank.
Trong khi đó thì PwC và KPMG lại ưa chuộng kinh doanh các dịch vụ phi kiểm toán. Tỷ trọng của dịch vụ kiểm toán trong tổng số doanh thu của cả hai ghi nhận lần lượt chỉ 4,3% và 14% vào năm 2021. Ở Việt Nam, PwC cung cấp khoảng 10 dịch vụ phi kiểm toán bao gồm tư vấn hoạt động, tư vấn thương vụ, tư vấn luật, tư vấn thuế, hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân... Trong đó, đơn vị này cũng có thế mạnh về tư vấn thương vụ cũng như tư vấn hoạt động. Còn KPMG cũng kinh doanh các dịch vụ tư vấn, tư vấn hoạt động, tư vấn thuế - luật cùng các dịch vụ pháp lý. Ở Việt Nam, đơn vị này cũng thường xuyên đưa ra nhiều báo cáo về hoạt động doanh nghiệp, quản trị nhân sự, startup, hành vi tiêu dùng,...
Chủ tịch của một công ty thành viên thuộc nhóm Big 4 đã nói rằng, kiểm toán chính là hoạt động cốt lõi nhưng lại có biên lãi thấp nhất. Mảng tư vấn cũng có biên lợi nhuận tốt hơn và cao nhất đó là mảng thuế. Vị Chủ tịch này cho biết: “"Đó cũng là lý do nhiều doanh nghiệp tích cực chuyển đổi và đẩy mạnh doanh thu các mảng khác ngoài kiểm toán".
Có thể thấy, ở trên thế giới, xu hướng các công ty kiểm toán sống bằng dịch vụ phi kiểm toán ngày càng căng thẳng. Khảo sát của GlobalData cho thấy, vào năm 2020, dịch vụ tư vấn dẫn đầu khi chiếm 40% tổng doanh thu của Big 4 trên toàn cầu. Còn tỷ trọng trên cũng đã thay đổi đáng kể so với năm 2008 và thời điểm đó dịch vụ kiểm toán chiếm đến 52% tổng thu nhập từ phí và tư vấn chỉ chiếm 24%.
Biên tập viên của GlobalData - ông Joe Pickard lý giải rằng, ngày càng có nhiều áp lực ở trong công việc tách biệt với dịch vụ kiểm toán và phi kiểm toán cả về mặt hoạt động hoặc quy định của pháp luật nên các công ty Big 4 cần chọn ưu tiên hoạt động kinh doanh nào chính là trọng điểm trong thời gian tới. Ông Joe Pickard dự đoán: "Đó không phải là một lựa chọn khó khăn khi hoạt động kiểm toán vốn được quản lý chặt chẽ và ngày càng được thanh tra kỹ lưỡng, trong khi đó các hoạt động kinh doanh tư vấn như miếng thịt béo bở ít vì được quản lý hơn".
Và mới đây, truyền thông đã đưa tin công ty mẹ EY đang tiến hành bỏ phiếu về việc chia tách mảng kinh doanh. Bộ phận phi kiểm toán được tách ra sẽ cung cấp các dịch vụ tư vấn, chiến lược cũng như giao dịch, thuế doanh nghiệp cũng như gia công phần mềm và tái tạo thương hiệu. Mảng này cũng dự kiến sẽ tạo ra doanh thu từ mức 25-27 tỷ USD và tăng trưởng 20-25% một năm. Và nếu như chia tách thành công thì đây được xem là bước chuyển lớn nhất trong thế giới kiểm toán trong thời gian 20 năm qua đã giải quyết được các xung đột lợi ích tiềm ẩn giữa hai ngành kinh doanh.