Nhà đầu tư nước ngoài đang “ngại” rót vốn qua sàn chứng khoán?

Số liệu từ FiinTrade cho thấy, kể từ đầu năm 2023 đến nay, khối ngoại bán ròng trên thị trường chứng khoán Việt Nam với giá trị khoảng 23.200 tỷ đồng. Liên tiếp 9 chuỗi bán ròng, động thái này vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại.

Liên tục bán ròng

Riêng trong tháng 11, khối ngoại đã bán ròng hơn 3.500 tỷ đồng. Đặc biệt, vào phiên ngày 5/12, khối ngoại bất ngờ bán ròng hơn 1.600 tỷ đồng, ghi nhận mức mạnh nhất trong gần 11 tháng. Tính từ đầu năm, đây là phiên thứ 4 khối ngoại bán ròng trên 1.000 tỷ đồng.

EIB (Eximbank) là cổ phiếu dẫn đầu nhóm bị dòng tiền ngoại xả mạnh nhất với giá trị bán ròng lên tới 5.164 tỷ đồng. Dù tỷ lệ sở hữu tối đa nước ngoài được cho phép là 30% nhưng tỷ lệ nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ cổ phần tại EIB đã giảm mạnh từ 18,92% xuống mức 2,73%, tương đương 47,7 triệu cổ phiếu.

Ngay sau EIB là VPB với giá trị bán ròng của khối ngoại kể từ đầu năm đến nay là 3.447 tỷ đồng, dù ngân hàng này đã nới room tối đa lên 30%.

Khối ngoại liên tục bán ròng suốt nhiều tháng

Không chỉ cổ phiếu của hai ngân hàng trên, CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (MWG) suốt nhiều năm qua luôn nằm trong danh mục cổ phiếu ngành bán lẻ được nhà đầu tư ngoại săn đón và ưu ái, room ngoại thường xuyên ở trạng thái kín chỗ. Để “săn” cổ phiếu MWG, thậm chí một số quỹ phải chấp nhận mức trả chênh lệch (premium) lên đến 45% so với thị giá.

Tuy nhiên, thời gian gần đây hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp này gặp nhiều khó khăn, đây được cho là nguyên nhân khiến khối ngoại không còn “mặn mà” với MWG. Giá trị bán ròng của khối ngoại tại Thế giới Di động là 3.287 tỷ đồng, chỉ xếp sau Eximbank và VPBank.

Theo đó, room tại doanh nghiệp hở gần 5% sau khi bị thu hẹp còn 44,2%, tương đương 646,8 triệu cổ phiếu, ghi nhận mức thấp nhất của Thế giới Di động trong nhiều năm qua.

Arisaig Asian Fund Limited - quỹ thành viên thuộc Arisaig Partners (Singapore) nhiều lần từng khẳng định việc đầu tư dài hạn và không có tư duy lướt sóng với cổ phiếu MWG. Tuy nhiên vào giữa tháng 4, quỹ này bắt đầu giảm dần tỷ trọng MWG trong danh mục với lý do tái cơ cấu đầu tư.

Vấn đề khối ngoại bán ròng trong thời gian qua vẫn đang được phân tích, đánh giá. Nhiều lý giải cho động thái này như ảnh hưởng từ tỷ giá tăng, tái cơ cấu danh mục. Thêm nữa là áp lực được cho là đến từ xu hướng rút vốn đang diễn ra trên một số quỹ ETF lớn.

Xu hướng rút vốn đang diễn ra trên một số quỹ ETF lớn

Đồng thời, hoạt động thoái vốn của các tổ chức nước ngoài là cổ đông lớn/chiến lược của doanh nghiệp cũng là một yếu tố tiếp sức cho đà bán ròng của khối ngoại. Bên cạnh đó, định giá chưa thực sự hấp dẫn là một trong các nguyên nhân khiến khối ngoại đắn đo khi “gom hàng”.

Nhận rõ rào cản

Song, phải nhìn nhận thực tế rằng, những yếu tố trên chỉ mang tính chất ngắn hạn, rất khó lý giải cho xu hướng bán ròng trong suốt nhiều năm nay. Bởi không chỉ năm 2023, mà đã 4 năm qua các nhà đầu tư ngoại vẫn liên tục bán ròng, chỉ mua ròng ở một số giai đoạn ngắn, như thời điểm VN-Index chạm đáy cuối năm 2022.

Đáng chú ý, dù liên tục xả hàng trên thị trường chứng khoán nhưng khối ngoại vẫn không rút vốn khỏi các doanh nghiệp Việt. Dòng vốn FDI vẫn đều đặn chảy vào thị trường qua các thương vụ M&A, mua cổ phần…

Hoạt động mua bán và sáp nhập ngoài sàn được khối ngoại thúc đẩy trong những năm gần đây. ESR bỏ ra 450 triệu USD mua cổ phần BW Industrial, Krungsri mua 50% vốn SHB Finance từ SHB; Đơn cử như AEON chi 180 triệu USD mua 100% vốn góp tại Công ty Tài chính TNHH MTV Bưu điện (PTF) từ SeABank;

Hay trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, một số thương vụ bắt tay giữa doanh nghiệp Việt Nam và nhà đầu tư nước ngoài nổi bật như Dongwha Pharm mua lại 51% cổ phần Trung Sơn Pharma; VinaCapital rót vốn vào Bệnh viện Thu Cúc;...

Dòng vốn FDI chảy vào Việt Nam vẫn rất mạnh. Theo Tổng cục Thống kê, tính đến ngày 20/11/2023, FDI đăng ký vào Việt Nam đạt gần 28,85 tỷ USD. Lũy kế 35 năm, Việt Nam thu hút được gần 438,7 tỷ USD vốn FDI, đã giải ngân được 274 tỷ USD.

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vẫn chảy mạnh vào Việt Nam

Từ những sự kiện trên, thấy được dòng vốn ngoại vẫn chảy vào Việt Nam nhưng “ngại” rót vào thị trường chứng khoán. Nguyên nhân được cho là các nhóm ngành hấp dẫn khối ngoại như sản xuất, công nghiệp, công nghệ, y tế, chăm sóc sức khoẻ,… lại khá ít cổ phiếu trên sàn và tỷ trọng cũng hạn chế.

Trong khi cơ cấu của thị trường chứng khoán Việt Nam gần như nghiêng hẳn về hai nhóm tài chính và bất động sản, ghi nhận số lượng cổ phiếu và vốn hóa áp đảo khi chiếm hơn 57% vốn hóa trên toàn thị trường, cao hơn so với nhiều thị trường trong khu vực. Hai nhóm cổ phiếu này cũng có tính đầu cơ cao vì đều phụ thuộc nhiều vào chu kỳ kinh tế và tăng trưởng tín dụng.

Đối với cổ phiếu tài chính và “cổ đất”, dòng vốn ngoại chủ yếu là lướt sóng. Còn các nhóm có khả năng thu hút vốn ngoại bền vững lại có ít sự lựa chọn, một số còn thường xuyên hết room.

Theo một số chuyên gia, cơ cấu mất cân bằng gây khó khăn trong việc đa dạng các sản phẩm đầu tư. Danh mục của những quỹ đầu tư chủ động lớn đều khá quen thuộc với thị trường.

Hầu hết các bộ chỉ số tham chiếu cho các quỹ ETF cơ cấu chủ yếu gồm cổ phiếu chứng khoán, ngân hàng, bất động sản. Vì vậy nhà đầu tư không có nhiều sự lựa chọn. Điều này khiến thị trường chứng khoán Việt khó thu hút nhiều vốn ngoại, mà khối ngoại sẽ lựa chọn các phương thức khác.