Ngành logistics, cảng biển “bùng nổ” với những thương vụ M&A đình đám

Thương vụ của Gemadept

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, cuối tháng 5/2023, Gemadept (Mã chứng khoán: GMD) đã bán lại toàn bộ 84,66% vốn đang sở hữu tại Công ty Cổ phần Cảng Nam Hải Đình Vũ cho nhóm nhà đầu tư bao gồm Công ty Cổ phần Container Việt Nam (Viconship - Mã: VSC). Thương vụ này đã gây ra nhiều chú ý ở trong giới M&A, một mặt giúp cho Viconship trở thành doanh nghiệp cảng lớn nhất ở khu vực Hải Phòng với tổng công suất là 2,6 triệu TEUS (so với cùng kỳ tăng 36%) năm 2023, ghi nhận chiếm 30% thị phần. Ở chiều hướng khác, Gemadept sẽ thu về khoản lợi nhuận đột biến 2.000 tỷ đồng và giúp cải thiện được tình hình tài chính ở trong bối cảnh khó khăn của nhiều cạnh tranh của ngành. 

Lãnh đạo của Gemadept cho biết, đây là một thương vụ đặc biệt với tinh thần win - win và phù hợp với chiến lược dài hạn của cả hai bên. 

Vào lúc 2014, Gemadept đã bán 85% cổ phần ở Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cao ốc Hàng Hải (đây là đơn vị quản lý Gemadept Tower tại số 6 Lê Thánh Tôn, phường Bến Nghé, quận 1, TP HCM) cho CJ Group với mức giá 45 triệu USD, tương đương với 936 tỷ đồng thời điểm đó đồng thời cũng ghi nhận lãi lên tới 617 tỷ đồng. Thời điểm đó, Gemadept đã thỏa thuận rằng CJ có quyền mua tiếp 15% cổ phần còn lại với mức giá tối thiểu bằng với mức giá mua là 85% cổ phần trước đó. 

Vào tháng 10/2017, Gemadept đã tiếp tục ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ 15% vốn góp ở Công ty Trách nhiệm hữu hạn CJ Việt Nam (đây là công ty sở hữu Gemadept Tower nói trên) cho CJ O Shopping và ước tính thu về được khoản lãi hơn 100 tỷ đồng. Giá trị thương vụ ghi nhận khoảng 240 tỷ đồng. 

Và cũng trong tháng 10/2017, Gemadept đã tiếp tục thông báo chuyển nhượng xong 50,9% của công ty Trách nhiệm hữu hạn Gemadept Shipping Holding; 50,9% vốn của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Gemadept Logistics Holding cho CJ Logistics. Tổng giá trị giao dịch ghi nhận là 94 triệu USD.

Các thương vụ đến hàng chục triệu USD 

Ghi nhận cho thấy, trong năm 2203, ngoài những thương vụ xoay quanh Gemadept, tháng 5 vừa qua PSA Cargo Solution Vietnam Investments Pte.Ltd - đây là một doanh nghiệp ngành logistics có địa chỉ ở Singapore chi dần 1.300 tỷ đồng mua thỏa thuận 24,46 triệu cổ phiếu STG - mức này tương ứng 24,9% vốn điều lệ của Công ty Cổ phần Kho vận Miền Nam (Sotrans).

Sotrans là đơn vị nằm trong TOP 3 ngành giao nhận vận tải quốc tế, giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu cũng như dịch vụ kho đa chức năng ở Việt Nam. Trong đó, kinh doanh kho hiện đang là thế mạnh của Sotrans với hệ thống kho hơn 230.000m2 nằm ở trung tâm TP. Hồ Chí Minh, các khu vực lân cận cũng như khu công nghiệp tiếp giáp với sông Sài Gòn thuận tiện cho việc vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ lẫn đường sông. Sotrans cũng đang nắm giữ cổ phần ở doanh nghiệp cảnh lớn như Công ty Cổ phần Cảng Miền Nam, Vietranstimex, Cảng Đồng Nai, CTCP Đường sông miền Nam,…

Trong giai đoạn năm 2018 - 2019 cũng rất nóng trong cuộc đua mua bán sáp nhập giữa các doanh nghiệp nội - ngoại. 
Ví dụ như năm 2018, hai tập đoàn tài chính Mirae Financial Group cùng với Naver có trụ sở ở Seoul đã mua lại trung tâm cung ứng hàng hóa ở Việt Nam với mức giá là 53 tỷ won (tương đương 47,01 triệu USD). Hai tổ chức này đã tiến hành mua lại các trung tâm hậu cần ở Khu Công nghiệp Yên Phong, Bắc Ninh thông qua Quỹ đầu tư mạo hiểm Mirae Asset - Naver Asia với tỷ lệ là 50:50. Và trong tổng số tiền này, phía liên doanh tài trợ 30 tỷ won và phần còn lại là sẽ do đơn vị đầu tư Shinhan Việt Nam nhận trách nhiệm thông qua việc tái cấp vốn cùng với tiền gửi. 

Vào năm 2019, Công ty Symphony International Holdings đã đầu tư 42,6 triệu USD mua lại cổ phần của Công ty Cổ phần Giao nhận và Vận chuyển Indo Trần. Được biết, số cổ phần này trước đây được nắm giữ bởi Singapore Post từ năm 2011. Symphony chính là một công ty đầu tư niêm yết ở Sở Giao dịch Chứng khoán London. Công ty đã tiến hành đầu tư vào nhiều lĩnh vực kinh doanh như là chăm sóc sức khỏe, bất động sản, khách sạn chủ yếu ở khu vực châu Á. 

Trong Dự thảo Đề án tái cơ cấu Tổng Công ty trong giai đoạn 2021 - 2025, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC - Mã chứng khoán: MVN) đã tiến hành đề xuất giảm tỷ lệ sở hữu vốn của công ty mẹ ở 5 cảng xuống chỉ còn 51%, bao gồm: Cảng Cần Thơ (ghi nhận đang nắm 99% vốn), Cảng Cam Ranh (ghi nhận đang sở hữu gần 81% vốn), Cảng Quy Nhơn (ghi nhận tỷ lệ nắm giữ 75% vốn), Cảng Đà Nẵng (ghi nhận sở hữu 75% vốn), Cảng Cái Lân (ghi nhận nắm 56% vốn). Chỉ riêng Cảng Hải Phòng, VIMC đã đề nghị giảm sở hữu từ mức 92,5% hiện nay xuống chỉ còn 65%. Và kế hoạch giảm sở hữu lớn của VIMC ở một loạt cảng cũng sẽ khiến cho các hoạt động mua bán ở trong lĩnh vực này trở nên sôi động hơn trong thời gian sắp tới. 

Bên cạnh đó thì một thương vụ cũng được chờ đợi từ lâu chính là kế hoạch chuyển nhượng 24% vốn ở Cảng Gemalink đang thuộc sự sở hữu của Gemadept.

Còn Gemalink chính là một trong những cảng nước sâu ở trên thế giới có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn lên đến 200.000 DWT. Ngoài ra, Gemalink được đánh giá là có những lợi thế cạnh tranh quan trọng cũng như vượt trội để trở thành một trong những cảng trung chuyển lớn dành cho thị trường Việt Nam lẫn khu vực. Việc chuyển nhượng vốn thành công ở dự án này cũng sẽ tạo ra được lợi nhuận cũng như dòng tiền cho Gemalink để tiến hành tái đầu tư vào những dự án tiếp theo. 

Không những thế, ở Đại hội đồng Cổ đông thường niên năm 2023, lãnh đạo của Gemalink cho biết, công ty cũng đang có ý định thoái vốn Cảng Nam Hải ở Hải Phòng bởi vì vị trí không còn phù hợp với chiến lược phát triển cũng như để tập trung khai thác, vận hành ở cụm Cảng Nam Đình Vũ. 

Ngành logistics Việt Nam có sức hấp dẫn như thế nào?

Có thể thấy, Việt Nam chính là khu vực sở hữu được vị trí địa chính trị quan trọng cũng như hiện đang có chủ trương huy động vốn từ khu vực tư nhân để đầu tư hạ tầng thông qua phương thức chuyển nhượng quyền khai thác một số hạ tầng như logistic, sân bay, cảng biển,...

Công ty nghiên cứu Orbis Reserch cho biết, xét về bản chất thì hầu hết doanh nghiệp cung ứng dịch vụ logistics Việt Nam vẫn là những đơn vị vừa và nhỏ, cung cấp dịch vụ logistics giá trị gia tăng thấp. 

Ghi nhận cho thấy, hiện nay có hơn 30.000 doanh nghiệp trong nước cùng với 25 tập đoàn giao nhận trên toàn cầu dưới nhiều hình thức kinh doanh ở thị trường logistics của Việt Nam. Trong số này thì có hơn 5000 doanh nghiệp tham gia vào hoạt động trên thị trường quốc tế và với 69 trung tâm logistics quy mô lớn cũng như vừa. Song song với đó có khoảng 30 đơn vị cung cấp dịch vụ logistics xuyên quốc gia đang hoạt động ở Việt Nam với những thương hiệu lớn như là DHL, Maersk Logistics, FedEx, CJ Logistics, APL Logistics, KMTC Logistics,...

Theo dữ liệu từ McKinsey & Company cho thấy, ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương được dự báo là đóng góp đến 50% vào việc tăng trưởng tiêu dùng toàn cầu trong thập kỷ tới nhờ vào sự phát triển một cách mạnh mẽ của lĩnh vực thương mại điện tử cũng như thương mại xuyên biên giới. 

Và Việt Nam cũng được Ngân hàng Thế giới xếp hạng thứ 39 về Chỉ số Hiệu suất Hậu cần (2018) cao hơn nhiều so với những quốc gia láng giềng ở trong khu vực Đông Nam Á. 

Còn theo như bảng xếp hạng thường niên của Agility trong năm 2023, Việt Nam đã lọt top 10 trong số 50 thị trường logistics mới nổi trên toàn thế giới đồng thời đứng thứ 4 Đông Nam Á. Trong báo cáo có đánh giá, Việt Nam chính là nước hưởng lợi từ khi những doanh nghiệp sản xuất, bán lẻ toàn cầu đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung cũng như giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. 

Cũng theo đó, tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2022 - 2023 của thị trường logistics Việt Nam dự báo đạt mức 5,5%/năm. Có nhiều nhà đầu tư nước ngoài cũng đã khẳng định Việt Nam đang đứng trước vô vàn những cơ hội phát triển dịch vụ logistics. 

Có thể thấy, hiện nay Việt Nam đang rất nỗ lực đẩy mạnh việc huy động vốn từ khu vực tư nhân để đầu tư hạ tầng thông qua việc chuyển nhượng quyền khai thác một số dự án, từ đó thu hút được nhiều nhà đầu tư với các thương vụ ước tính lên đến hàng tỷ đô. 

Chủ tịch CTCP Logistics và Khai thác Cảng Lokaport - ông Lê Mạnh Cường nói rằng, hiện nay nhiều doanh nghiệp logistics lớn trên thế giới đã và đang vào Việt Nam bằng nhiều cách ví dụ như mua cổ phần của những công ty đã có sẵn hay thậm chí là thâu tóm những đơn vị yếu của Việt Nam. 

Bộ Công Thương cho biết, đối với nền công nghiệp chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, sự góp mặt của các tên tuổi lớn nước ngoài cũng được kỳ vọng sẽ giúp nâng cao nhân lực, vốn, công nghệ cho những tập đoàn trong nước.