Ngành điện năm 2022 được củng cố "nhờ" nhu cầu tăng cao: Điện khí sẽ trở lại đường đua, thủy điện có thêm một năm tích cực

Theo Nhịp sống kinh tế, trong báo cáo cập nhật mới đây, chứng khoán VNDIRECT đã đánh giá ngành điện Việt Nam đang trải qua một quá trình chuyển đổi mạnh mẽ do Chính phủ đang cố gắng cân bằng giữa lợi ích kinh tế cũng như bảo vệ môi trường. Chi tiết, quý 1/2022 tổng sản lượng điện tăng 7,8% so với cùng kỳ lên 63,03 tỷ kWh nhờ vào hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi hậu COVID-19. Tương tự, sản lượng điện khí đạt 7,5 tỷ kWh (+1,6%) và đóng góp 12% tổng sản lượng, cải thiện 3,5 điểm và cải thiện 3,5 điểm % từ mức khiêm tốn nửa cuối năm 2021. Cũng theo đó, thủy diện cũng ghi nhận sản lượng tăng 18,9% lên 16,48 tỷ kWh nhờ pha La Nina kéo dài. Ở chiều hướng ngược lại, sản lượng điện tham gia ghi nhận giảm 4,6% do tình trạng thiếu than. Bên cạnh đó, sản lượng điện năng lượng tái tạo tăng 28,4% so với cùng kỳ lên 10,01 tỷ kWh nhờ vào nguồn điện gió 3.980MW đi vào vận hành từ tháng 11 năm 2021.

Trọng tâm vào chuyển đổi năng lượng sạch nhằm đáp ứng cam kết "net zero" tại Việt Nam

Có thể thấy, sau 4 bản dự thảo Quy hoạch điện (QHĐ8) thì dự thảo QHĐ8 mới đang đặt trọng tâm vào việc chuyển đổi năng lượng sạch mạnh mẽ nhằm đáp ứng cam kết "net zero" của Việt Nam. Chứng khoán VNDIRECT kỳ vọng vào sự gia tăng đáng kể của điện năng tái tạo trong quá trình dài hạn và ưa thích các công ty có các dự án đang được triển khai, đồng thời cũng sẽ có cơ chế giá điện mới được cho sẽ tiếp tục hấp dẫn trong thời gian tới. 

Tổng quan, công suất ghi nhận sự thay đổi không đáng kể từ 147.522MW trong bản tháng 3/2021 xuống chỉ còn 145.185MW trong bản tháng 4/2022. Dù thế, với quyết tâm chuyển đổi năng lượng mạnh mẽ trong dự thảo mới nhất với tổng công suất trong năm 2045 đã ghi nhận cao hơn 20%, đạt 413.054MW (kịch bản phụ tải cao). Và để có thể cân bằng xu hướng chuyển đổi xanh và tỷ lệ dự phòng đủ đầy cho hệ thống điện, bên cạnh đó là tăng cường điện năng lượng tái tạo, dự thảo mới cũng bổ sung tăng các nguồn năng lượng thủy điện tích năng và pin lưu trữ với mục đích đáp ứng tính đầy đủ cho hệ thống. 

Và trong kế hoạch phát triển thủy điện không có nhiều sự thay đổi, dự thảo mới nhất cũng sẽ ngừng phát triển điện than sau năm 2030. Hơn thế, Chính phủ cũng đã đưa ra lộ trình rõ ràng nhằm giảm khí thải than, trong đó, sau thời gian 20 năm hoạt động, các nhà máy điện than sẽ phải chuyển dần sang đốt kèm với nhiên liệu sinh khối hoặc metan. Ngoài ra, điện khí duy trì vị thế mũi nhọn trong giai đoạn 2030 - 2045 với tỷ trọng công suất tỷ trọng công suất dự kiến lần lượt là 26,7% và 18,9% với tổng công suất trong giai đoạn 2030 - 2045 tuy nhiên cũng sẽ phải dần chuyển đổi sang hydrogen (hoặc có thể nâng cao tỷ lệ đốt kèm hydrogen) sau thời gian 20 năm hoạt động. Bên cạnh đó, tỷ trọng công suất điện năng lượng tái tạo đã có những điều chỉnh tích cực đặc biệt là lĩnh vực điện gió.

Công ty chứng khoán VNDIRECT cũng đánh giá dự thảo mới sẽ cắt giảm đáng kể nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch, tăng cường cung cấp điện cũng như giảm thiểu mọi gánh nặng nhập khẩu điện tuy nhiên cũng sẽ làm tăng chi phí đầu tư vào hệ thống điện khoảng 25 - 32% trong giai đoạn 2021 - 2045, chính vì thế mà áp lực tài chính cũng trở nên lớn hơn để đáp ứng đủ nhu cầu của việc phát triển nguồn điện.

Triển vọng ngành điện được củng cố nhờ nhu cầu tăng cao

Công ty chứng khoán VNDIRECT cũng tỏ ra lạc quan về việc sản lượng điện khí sẽ tăng trưởng trở lại trong năm 2022 từ mức nền thấp của năm 2021 nhờ vào nhu cầu điện phục hồi mạnh mẽ. Cụ thể, miền Bắc được dự báo sẽ có nguy cơ thiếu điện do phụ tải điện cao trong mùa nắng nóng. Song song với đó là sự thiếu hụt nguồn cung than cho hơn 3.000MW các nhà máy nhiệt điện trong thời gian gần đây. Và theo kịch bản cơ sở thì sự thảo Quy hoạch điện ước tính được tốc độ tăng trưởng kép tiêu thụ đạt 8,9% trong giai đoạn 2021 - 2030. Đây được xem là động lực để cho ngành điện tiếp tục có sự tăng trưởng cùng với kỳ vọng kinh tế tại Việt Nam phục hồi nhanh trong những năm tới.

Tuy nhiên thì trên thực tế khi nhu cầu tiêu thụ điện tăng mạnh và việc phát triển một hệ thống điện phù hợp để có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng cao là rất quan trọng. Hiện, thủy điện đã dần cạn kiệt tiềm năng khai thác và điện than cũng đang phải đối mặt với những khó khăn về tình hình tài chính đầy thách thức bởi tác động tiêu cực đến môi trường. Chính vì thế mà năng lượng tái tạo cũng đã nhận được sự quan tâm rất lớn do tính chất sạch cùng tiềm năng tăng trưởng công suất lớn. Tuy nhiên, do tính không ổn  định và hệ số công suất thấp còn phụ thuộc vào thời tiết nên việc phát triển thêm nguồn điện như điện khí là điều thực sự cần thiết để có thể hỗ trợ cho hệ thống điện một cách đầy đủ. 

Từ năm 2022 trở đi, điện khí sẽ phục hồi từ mức nền thấp

Công ty VNDIRECT cũng giữ quan điểm về khả năng phục hồi của điện khí tốt năm 2022 sau kết quả khả quan của nguồn điện này ở trong quý 1/2022. Và nếu như trong nửa cuối năm 2021, một số nhà máy điện khí đã ghi nhận sản lượng huy động rất thấp từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động đồng thời cũng phải bù đắp bằng giá bình quân cao hơn thì trong quý 1/2022, một số nhà máy điện khí đã ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ gồm cụm Phú Mỹ, Nhơn Trạch 1&2 và Cà Mau 1&2. Bên cạnh đó, hiệu quả hoạt động của nhà máy tăng nhờ sản lượng huy động cao hơn khi sản lượng tiêu thụ điện có sự phục hồi. Ngoài ra thì các chỉ thị khẩn cấp về việc huy động 3 nguồn bổ sung 3.700MW các nguồn điện khác, trong đó 1.200MW từ điện khí của Bộ Công Thương cũng đã góp phần trợ giúp cho kết quả tích cực của nguồn điện này. 

Trong báo của VNDIRECT cũng dự báo sản lượng tiêu thụ điện sẽ tăng mạnh đặc biệt là trong mùa hè sắp tới đồng thời tốc độ tăng trưởng kỳ vọng sẽ đạt mức kế hoạch 8,9% sau 2 năm ghi nhận tăng trưởng thấp. Ngoài ra, những dự báo về rủi ro thiếu điện sẽ là lý do cộng hưởng để kỳ vọng về một mức huy động cao hơn cho các nhà máy điện sẽ là lý do cộng hưởng để kỳ vọng về một mức huy động cao hơn cho các nhà máy điện. Tuy nhiên, khả năng EVN quyết định không tăng giá điện bán lẻ sẽ rủi ro giảm kỳ vọng chính cho nguồn điện khí khi giá khí được dự báo sẽ tiếp tục neo cao đến hết năm nay.