Ngân hàng HSBC: Giai đoạn "chững lại" của xuất khẩu đang tới

Cụ thể, theo báo cáo từ Ngân hàng HSBC, những yếu tố khó khăn từ bên ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng gia tăng. Cũng theo đó, Việt Nam cũng đã bị ảnh hưởng không nhẹ khi mà thương mại trên toàn cầu chậm lại và lần đầu tiên chứng kiến xuất khẩu sụt giảm đáng kể so với thời gian hai năm trở lại đây. Cũng theo đó, sự sụt giảm đã bắt nguồn từ sự suy thoái ở Mỹ - đây chính là điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. 

Theo báo cáo từ HSBC cho hay, trong thời gian hai năm vừa qua, các nhà xuất khẩu châu Á cũng đã được hưởng lợi nhiều nhờ vào nhu cầu đối với một số sản phẩm có sự tăng lên. Và trong bối cảnh gián đoạn chuỗi cung ứng nhiều lần xảy ra thì nhìn chung Việt Nam cũng vẫn tỏ ra vượt trội mà tiếp tục tăng trưởng xuất khẩu kể từ khi xảy ra tình hìn căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. 

Có thể thấy, đà tăng trưởng này đã kéo dài đến 6 tháng đầu năm 2022, mặc dù vậy thì các dấu hiệu giờ đây cũng đã cho thấy ngành xuất nhập khẩu của Việt Nam cũng cần phải chuẩn bị cho mình một đoạn đường không mấy bằng phẳng sắp tới. 

Và theo một dữ liệu đáng chú ý trong tháng 11, xuất khẩu cũng giảm 7,4% so với cùng kỳ năm 2021 và giảm nhiều hơn so với dự báo báo của HSBC cũng như thị trường. Đâu cũng chính là lần đầu tiên trong thời gian 2 năm mà Việt Nam ghi nhận mức sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước trong việc tăng trưởng xuất khẩu, chủ yếu là bởi tình hình suy giảm ở tất cả các lĩnh vực. 

Giai đoạn chững lại đang dần đến

Việt Nam được đánh giá là một ngôi sao đang lên và đã thâm nhập vào hệ sinh thái sản xuất trên toàn cầu nên không thể tránh khỏi được những tác động bởi thương mại toàn cầu chậm lại đáng kể này, nói cách khác đó chính là giai đoạn “chững lại” đã tới.

Chi tiết, chỉ số PMI cũng đã liên tục giảm từ tháng 5 năm 2021, đi sâu vào vùng thu hẹp sản xuất từ hồi tháng 9 với số lượng đơn hàng mới sụt giảm. Cũng theo đó, Việt Nam thuộc diện đứng mũi chịu sào xét về mức độ bị tác động. Và kể từ thời điểm tháng 9, có hơn 630.000 công nhân bị ảnh hưởng bởi đơn hàng nước ngoài sút giảm, trong đó có khoảng 90% phải giảm giờ làm.

Rõ ràng có thể thấy rằng, nguyên nhân chính đến từ lĩnh vực điện tử vốn dĩ chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đơn hàng điện tử mới ở trên thế giới cũng đã bắt đầu có sự giảm mạnh trong thời gian nửa cuối  năm 2022 đã ảnh hưởng đến lĩnh vực điện tử tiêu dùng nhiều hơn là sản phẩm công nghiệp. 

Có thể thấy, tác động xảy ra ở trên diện rộng ở ba điểm đến chính của xuất khẩu Việt Nam đó là Mỹ, Trung Quốc đại lục và châu Âu. Dù vậy thì các lĩnh vực xuất khẩu khác của Việt Nam cũng có xu hướng bị ảnh hưởng bởi tình trạng suy thoái kinh tế đặc biệt tại Mỹ. 

Cũng kể từ khi xảy ra tình trạng căng thẳng thương mại Mỹ và Trung Quốc thì Việt Nam cũng đã giành được thị phần lớn tại thị trường Mỹ. Không những thấy rõ ở trong các lĩnh vực xuất khẩu truyền thống sang Mỹ điển hình như hàng điện tử và dệt may/da giày mà còn ghi nhận có sự mở rộng sang lĩnh vực mới như máy móc và sản phẩm gỗ.

Lấy ví dụ như tỷ trọng xuất khẩu máy móc của Việt Nam cũng đã tăng gấp đôi lên mức 13% tổng kim ngạch xuất khẩu trong thời gian bốn năm qua, chủ yếu là nhờ vào sự tham gia ngày càng nhiều của Việt Nam ở trong lĩnh vực công nghệ bởi vì phần lớn xuất khẩu máy móc của Việt Nam có liên quan đến mặt hàng điện tử. Song song với đó, thị trường Mỹ cũng ghi nhận chiếm thế thống lĩnh với thị phần cũng đã tăng hơn gấp ba lần trong thời gian chưa đầy 10 năm. 

Cũng theo đó, Việt Nam cũng đã được hưởng lợi nhờ vào việc thị trường bất động sản Mỹ bùng nổ đã khiến cho nhu cầu nội thất gỗ tăng lên. Và kết quả là Mỹ cũng đã củng cố được vị thế thống lĩnh đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu từ Việt Nam và hiện đang chiếm 60% thị phần. Mặc dù vậy, tình hình kinh doanh nhà ở Mỹ cũng đang bắt đầu có sự chững lại trong bối cảnh lãi suất cầm cố tăng lên cũng như xu hướng tương tự cũng đã được thấy rõ ở thị trường bất động sản châu Âu. Có thể thấy, tình trạng này đã dẫn đến sự suy giảm đáng kể ở trong việc xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam.

Cuối cùng chính là xuất khẩu truyền thống của Việt Nam, dệt may và da giàu cũng đã có xu hướng bắt đầu đi xuống. Và dù cho hai lĩnh vực này vẫn hỗ trợ nhiều cho tăng trưởng xuất khẩu ở trong quý 3 nhưng đó chỉ chủ yếu là bởi hiệu ứng cơ sở thấp mà giờ đây lại không còn nữa. Và trong bối cảnh lạm phát cao, tiêu dùng dịch chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ ở các nước phương Tây (dịch vụ giờ đang chiếm khoảng 60%) thì HSBC dự báo Việt Nam sẽ còn phải chứng kiến tình hình sụt giảm trong lĩnh vực này.