Nền kinh tế chịu tác động ra sao sau khi Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành?

Mới đây, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã công bố về việc tăng lãi suất cơ bản thêm 0,75 điểm %, đưa mặt bằng lãi suất điều hành tại Mỹ lên mức 3,25%/năm. Ngay sau động thái của Fed, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã điều chỉnh một loạt biểu lãi suất điều hành. Những mức lãi suất điều hành tăng trong lần này bao gồm: Lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn (tăng 0,3 điểm %), lãi suất tiền gửi từ một đến dưới 6 tháng, lãi suất tái chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn cùng lãi suất liên ngân hàng qua đêm và cho vay nhằm bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước cùng tổ chức tín dụng cùng tăng ở mức 1 điểm %. 

Được biết, đây là lần đầu tiên Ngân hàng Nhà nước điều hành trong vòng 2 năm trở lại đây, đồng thời là lần tăng lãi suất lần đầu tiên tính từ năm 2016.  

Nền kinh tế vẫn ghi nhận thách thức ổn định vĩ mô, áp lực tỷ giá chưa thể sớm hạ nhiệt

Mới đây, ông Đinh Quang Hinh, Trưởng bộ phận Vĩ mô và Chiến lược thị trường Công ty Chứng khoán VNDirect cho biết trong báo cáo đánh giá về tác động đối với việc tăng lãi suất về các dự báo vĩ mô, việc Ngân hàng Nhà nước tăng mạnh lãi suất điều hành ít nhiều sẽ tác động đến chỉ số “room” tín dụng, tức là ảnh hưởng đến cung tiền; ngoài ra còn có mặt bằng lãi suất tiền gửi, tỷ giá hối đoái cùng với những chính sách hỗ trợ lãi suất phục hồi kinh tế.

Theo đó, ông Hinh cho rằng, Ngân hàng Nhà nước sau động thái tăng mạnh lãi suất điều hành sẽ ít có khả năng nới thêm “room” tín dụng cho những Ngân hàng Thương mại trong năm nay. Đầu tháng 9 vừa qua, động thái cấp thêm hạn mức tín dụng cho 18 ngân hàng thương mại - tương đương khoảng 80% tín dụng hệ thống sẽ giúp nền kinh tế bổ sung khoảng 279.000 tỷ đồng vốn tín dụng trong 4 tháng cuối năm nay; con số này tương đương thêm khoảng 2,7% tăng trưởng tín dụng. 

Theo VNDirect, với hạn mức tín dụng mới, tổng tăng trưởng tín dụng của nhóm Ngân hàng Thương mại đến cuối năm sẽ đạt khoảng 13%, tiệm cận so với mục tiêu 14% của Ngân hàng Nhà nước. 

Ông Hinh nhận định, Ngân hàng Nhà nước đang ưu tiên mục tiêu kiềm chế lạm phát cùng với ổn định vĩ mô, duy trì lãi suất cho vay thấp để hỗ trợ các doanh nghiệp. Chính vì thế, các Ngân hàng Nhà nước ít có khả năng được nới thêm hạn mức tín dụng, tác động trực tiếp đến cung tiền của nền kinh tế và tăng trưởng nền kinh tế. 

Đối với mặt bằng lãi suất, theo Trưởng bộ phận Vĩ mô và Chiến lược thị trường VNDirect, lãi suất tiền gửi trong những tháng cuối năm sẽ tiếp tục tăng lên. Còn về mặt tỷ giá, ông Hinh cho rằng, nhiều khả năng thị trường trong những tháng cuối năm vẫn chịu áp lực trong bối cảnh đồng USD mạnh hơn theo như lộ trình tăng lãi suất của Fed. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều yếu tố hỗ trợ khác như dòng vốn FDI nặng hơn, thặng dư thương mại được cải thiện, thặng dư cán cân thanh toán và dự trữ ngoại hối đạt ở ngưỡng an toàn.  

Tuy nhiên, việc Fed dự kiến tăng lãi suất điều hành lên mức 4,25-4,5% đến cuối năm nay sẽ khiến đồng USD mạnh hơn, điều này gây áp lực lên tỷ giá hối đoái cùng với lãi suất trong nước. Liên quan đến vấn đề này, theo chuyên gia phân tích tại Công ty Chứng khoán Vietcombank - VCBS, trong bối cảnh lạm phát trên toàn cầu tăng cao, hầu hết những ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất để có thể kiểm soát lạm phát. Đương nhiên, Ngân hàng Nhà nước cũng không nằm ngoài xu hướng này. 

Theo như đánh giá của VCBS, Việt Nam trong giai đoạn này ưu tiên hàng đầu về chính sách chính là kiểm soát lạm phát, ổn định nền kinh tế vĩ mô trong bối cảnh các yếu tố bất định đang gia tăng. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, tốc độ tăng lãi suất nhanh chóng có thể làm tăng nguy cơ suy thoái, gây ra một cú sốc tăng trưởng. Chưa kể, nền kinh tế vẫn ghi nhận những thách thức về ổn định vĩ mô và áp lực tỷ giá cũng chưa thể sớm hạ nhiệt. Chưa kể, lạm phát nhiều khả năng vẫn ở mức cao trong dài hạn, điều này khiến các nhà điều hành tiếp tục thận trọng để xem xét tình hình.  

Về lãi suất, VCBS cũng dự báo rằng, mặt bằng lãi suất huy động trong cả năm nay sẽ tăng 1,5-2 điểm %; so với các năm trước, nhìn chung lãi suất liên ngân hàng sẽ cao hơn đáng kể, đồng thời duy trì trên ngưỡng 4%/năm.

Ưu tiên việc ổn định kinh tế vĩ mô

TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia nhận định, việc Fed tăng lãi suất là điều ai cũng có thể đoán trước, nhưng khi quyết định vẫn khiến nhiều nền kinh tế chịu ảnh hưởng. Vấn đề lớn nhất đặt ra với Ngân hàng Nhà nước là điều hành tỷ giá hối đoái như thế nào trong bối cảnh này. Theo ông Nghĩa, khi Fed tăng lãi suất sẽ gây áp lực lớn lên tỷ giá USD/VND. Trong trường hợp Ngân hàng Nhà nước không tăng lãi suất, VND sẽ phải giảm giá trị. Chưa kể, Fed vẫn dự báo còn nhiều đợt tăng lãi suất mới, nếu VND giảm giá sâu sẽ tạo áp lực lên cán cân thương mại, dịch chuyển dòng vốn đầu tư cũng như lạm phát. 

“Đây là điều khiến Ngân hàng Nhà nước rất thận trọng trong việc tăng hoặc giảm cung tiền thông qua room tín dụng”, TS Lê Xuân Nghĩa nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cũng đánh giá việc Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất sau động thái của Fed chính là một điều hành kịp thời, phù hợp để ứng phó với biến động của thị trường tài chính cả trong nước lẫn quốc tế. Ngân hàng Nhà nước tăng một loạt lãi suất điều hành, cơ quan quản lý cũng đã phát đi tín hiệu chính sách tiền tệ của Việt Nam không còn nới lỏng, thay vào đó sẽ tập trung vào việc ổn định kinh tế vĩ mô. Ông Ánh nhận định: “Ngân hàng Nhà nước vẫn phải đặt ổn định kinh tế vĩ mô lên hàng đầu và coi đó là nền tảng để phát triển kinh tế ổn định và vững chắc”.

Ông bổ sung rằng, cơ hội giảm lãi suất huy động và cho vay đã qua. Thời điểm hiện tại, Việt Nam cần một chính sách lãi suất ở mức phù hợp, có thể tăng nhưng sẽ ở mức vừa phải và gắn liền với việc điều hành tỷ giá hối đoái, mục đích để đồng nội tệ không mất giá quá cao.

Liên quan đến vấn đề này, TS Võ Trí Thành - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia nhận định: “Áp lực với lãi suất là điều chắc chắn, rồi vấn đề lạm phát, tỷ giá hối đoái, dịch chuyển dòng vốn, chính sách của các nước lớn… đều là những áp lực Việt Nam phải đối mặt”. Ông cũng khẳng định, có nhiều quốc gia thời điểm hiện tại chấp nhận đánh đổi và hi sinh tăng trưởng kinh tế để giảm lạm phát. Tuy nhiên Việt Nam thì khác, cơ quan quản lý vẫn đang làm tốt cả hai mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng kinh tế cùng với ổn định vĩ mô.