Châu Âu nói lời “tạm biệt” với lãi suất âm

Lãi suất âm được đưa ra để vực dậy các nền kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008 nhưng hiện chính sách đó đã biến mất khỏi châu Âu.

Trong bối cảnh lạm phát tăng phi mã do đại dịch và chiến tranh Ukraine, các nước châu Âu bắt đầu nghi ngờ về tính hiệu quả của chính sách này và ở trường hợp nào nên dùng nó.

Claudio Borio, Trưởng phòng Kinh tế và Tiền tệ của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế có trụ sở tại Basel, cho biết: “Tôi nghĩ rằng có thể mức lãi suất này sẽ cao hơn trong tương lai”.

Với lãi suất vào thời điểm những năm 2010 đã gần bằng 0, họ đã cạn kiệt nguồn cung nên khó tránh được nguy cơ giảm phát hoàn toàn sẽ gây cản trở sự phục hồi kinh tế. Do vậy, cách duy nhất mà họ quyết định, là hạ lãi suất xuống dưới mức 0.

Các giám đốc ngân hàng đã lên tiếng vì Ngân hàng Trung ương Châu Âu, Riksbank của Thụy Điển, Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) và Ngân hàng Quốc gia của Đan Mạch đã có những động thái tiêu cực. 

Reuters cho biết chắc chắn, những người dựa vào lợi nhuận từ tiết kiệm tiền mặt rõ ràng đã phải chịu thiệt trong thời kỳ lãi suất từ ​​cực thấp đến âm của châu Âu - ngay cả khi lạm phát thấp đang bảo vệ khoản tiết kiệm ban đầu của họ.

Những lo ngại về tỷ giá âm dẫn đến tích trữ tiền phần lớn là không có cơ sở: chẳng hạn ở Thụy Sĩ, số lượng tờ 1.000 franc đang lưu hành vẫn giữ nguyên, cho thấy khách hàng không rút tiền mặt để cất két ở nhà.

Trong khi nhiều yếu tố khác đang diễn ra, cổ phiếu ngân hàng khu vực đồng euro đã giảm khoảng 45% kể từ năm 2014 - mặc dù ECB có động thái bảo vệ họ bằng việc miễn trừ phí đối với một số khoản tiền gửi và tiếp cận với khoản vay cực rẻ.

Tuy nhiên, một báo cáo trước đó của Nghị viện châu Âu từ tổ chức tư vấn Bruegel năm ngoái kết luận rằng lợi nhuận tổng thể của ngân hàng không bị tổn hại đáng kể bởi tỷ lệ âm, ngoài ra cũng lưu ý rằng nhược điểm đang được bù đắp bằng lãi đầu tư tài sản.

Hôm 22/9, ngân hàng trung ương Thụy Sĩ đã nâng lãi suất lên 0,5%. Ngân hàng này nói rằng việc nâng lãi suất nhằm mục đích ngăn chặn đà tăng mới của giá cả do ảnh hưởng của lạm phát.

Theo khảo sát, Thụy Sĩ là nước cuối cùng tại châu Âu áp dụng nới lỏng tiền tệ trong khi các ngân hàng khác đều mạnh tay tăng lãi suất nhằm ghìm cương lạm phát.

Như vậy, hiện nền kinh tế lớn cuối cùng có lãi suất âm là Nhật Bản khi giữ nguyên lãi suất -0,1% hôm 22.9.

Ngày 8/9, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã nâng lãi suất lên mức dương để hạ nhiệt nền kinh thế. Edward Scicluna, thành viên Hội đồng quản trị ECB cho biết ECB sẽ tiếp tục tăng lãi suất trong tương lai nhưng không mạnh như trước.