Loay hoay xử lý, thu hồi nợ vay tiêu dùng

Vừa qua, một bạn đọc đã chia sẻ chị đang có khoản vay tiêu dùng ở công ty tài chính, tuy nhiên thời gian gần đây liên tục bị bên thứ 3 là công ty thu hồi nợ nhắn tin đến nơi làm việc và người thân của chị để đòi nợ. Tuy vậy, chị cũng thú thật là hiện không thể trả khoản nợ đó.

Tình trạng bùng nợ ngày càng gia tăng

Về phía các công ty tài chính, họ cũng rất đau đầu vì tình trạng nợ xấu tăng cao nhưng không dễ đòi, còn chưa tính đến tình trạng xù nợ, bùng nợ… ngày càng gia tăng. Theo thống kê sơ bộ, tính đến ngày 30/9, nợ xấu cho vay tiêu dùng tại các công ty tài chính đã tăng hơn 10%, đó là tỷ lệ rất cao, cá biệt có công ty lên đến 20%.

Số liệu được Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) công bố mới đây cho thấy, tính đến ngày 30/9, cho vay tiêu dùng của 16 công ty tài chính sụt giảm gần 68.000 tỷ đồng so với cuối năm ngoái, còn nợ xấu lại tăng vọt.

Tài chính tiêu dùng được đánh giá là giải pháp hữu hiệu để đạt mục tiêu tăng khả năng tiếp cận vốn của người dân, giúp ngăn chặn tình trạng tín dụng đen hiệu quả. Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng tiêu dùng kể từ đầu năm tới nay, đặc biệt là phân khúc của các công ty tài chính sụt giảm nhanh chóng. Các công ty tài chính đã nêu lý do rằng cho vay nhưng lại không thu hồi được nợ, và thậm chí còn bị xù nợ, bùng nợ.

Theo ông Marcin Figlus, Giám đốc Khối Quản trị rủi ro Công ty Tài chính FE Credit, các công ty tài chính tiêu dùng được cấp phép đang đối mặt với một thực trạng là hoạt động bùng nợ có tổ chức hay một bộ phận khách hàng cố tình đánh đồng loạt hoạt động thu hồi nợ chính đáng của các công ty được cấp phép là phạm pháp để chây ì và tẩy chay trả nợ.

Hơn nữa, còn có tình trạng khách hàng cản trở hoạt động thu hồi nợ bằng những hành vi đe dọa, khủng bố tinh thần nhân viên thu hồi nợ. Trong 2 năm qua, tình trạng này đặc biệt trở nên nghiêm trọng hơn rất nhiều.

Theo dẫn chứng của Lãnh đạo của FE Credit, công ty chỉ chứng kiến 2 trường hợp nhân viên thu hồi nợ bị hành hung vào các năm 2019-2020 thì năm 2022 và 2023 có đến 24 sự việc như vậy.

Theo ông Marcin Figlus, các công ty tài chính tiêu dùng, trong đó có cả FE Credit buộc phải trích lập dự phòng theo tình hình nợ xấu tăng cao trong bối cảnh tỷ lệ khách hàng vay mà không trả tăng lên nhanh chóng, chế tài xử phạt chưa có và hoạt động khởi kiện còn gặp khó khăn đối với những khoản vay có giá trị thấp.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký VNBA cũng cho biết lý do dẫn tới tỷ lệ nợ xấu cho vay tiêu dùng ngày càng tăng ngoài những yếu tố khách quan còn do khách hàng cố ý bùng nợ.

Trên mạng xã hội, xuất hiện tình trạng người trước khuyên người sau không trả nợ, các hội nhóm rủ nhau bùng nợ tràn lan nhưng chưa có chế tài xử lý.

Ông Hùng lo ngại rằng hoạt động thu hồi nợ, nhất là nợ tín dụng tiêu dùng, của tổ chức tín dụng còn đối mặt với nhiều khó khăn. Để tránh nợ xấu tiếp tục phát sinh, có công ty còn phải chủ động cắt giảm danh mục cho vay tiêu dùng.

Cho vay và trả nợ phải sòng phẳng

heo ghi nhận, ngoài các công ty tài chính thì các ngân hàng thương mại cho vay tiêu dùng cũng không khỏi đau đầu khi xử lý, thu hồi nợ. Đại diện Ngân hàng TMCP Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) tại một sự kiện mới đây đã nêu thực trạng một số khách hàng vay tiêu dùng dù dư nợ không cao nhưng khi khoản vay phát sinh nợ xấu thì cũng tác động đến phân loại nợ theo chính sách của Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam (CIC).

Do một số khách hàng vay vốn cố ý không trả nợ theo đúng hạn, và không hợp tác để bàn giao tài sản cho ngân hàng xử lý đúng theo thỏa thuận, nên Agribank đã phải thông qua cơ quan tòa án nhằm xét xử theo quy định của luật pháp, tuy nhiên thời gian xử lý thu hồi nợ lại tiếp tục kéo dài.

Dư nợ cho vay tiêu dùng không có tài sản bảo đảm tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) là 30.000 tỷ đồng, chiếm gần 8% tổng dư nợ cho vay khách hàng cá nhân. Ở phân khúc này, tỉ lệ nợ xấu là khoảng 1%, nhích nhẹ so với mức 0,91% so với cuối năm ngoái.

Tuy tỷ lệ không cao nhưng số lượng khoản vay lên tới hàng ngàn khiến công tác thu hồi đối mặt với nhiều khó khăn và mất nhiều nguồn nhân lực để triển khai.

Theo đại diện BIDV, ngân hàng muốn bán các khoản nợ này, tuy nhiên không thực hiện được bởi không có bên mua, đa phần do quy mô khoản vay nhỏ và không có tài sản đảm bảo. Ngoài ra, ngân hàng cũng không thể thuê các dịch vụ thu hồi nợ bên ngoài bởi Luật Đầu tư nghiêm cấm loại hình doanh nghiệp này.

Các chuyên gia nhận định, điều quan trọng nhất để thị trường cho vay tiêu dùng phát triển lành mạnh là phổ cập tài chính cho người dân, hạn chế tình trạng tín dụng đen cũng như sòng phẳng của người cho vay và người trả nợ. Bên cạnh đó, cũng cần tháo gỡ những vướng mắc trong khâu thu hồi nợ.

Theo Phó Thống đốc Thường trực NH Nhà nước Đào Minh Tú, Ngân hàng Nhà nước đang rất quan tâm đến vấn đề làm sao để giảm bớt loại hình kinh doanh bất hợp pháp đang nở rộ, lấn át công ty tài chính chính thức nhằm mục tiêu duy trì sự tăng trưởng của tổ chức tín dụng, ngăn chặn tình trạng tín dụng đen, nâng cao và củng cố niềm tin trên thị trường..