Lạm phát tăng cao, tăng trưởng xuất khẩu ngành gỗ “giảm tốc”

Theo Vietnambiz, ước tính của Tổng Cục thống kê cho thấy, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam trong tháng 6 đạt mức 1,5 tỷ USD, so với tháng trước nhưng giảm 1,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung trong 6 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt mức 8,5 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm ngoái tăng 3,4%. Dù thế thì mức tăng trưởng này thấp hơn đáng kể so với kỳ vọng tăng 5 - 8% của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST)  và thấp hơn so với mức tăng trưởng 3,8% trong 6 tháng đầu năm 2020, thời điểm dịch bệnh COVID-19 đã bắt đầu bùng phát trên toàn cầu. Còn nếu như so với mục tiêu xuất khẩu 18 tỷ USD trong năm 2022 thì ngành gỗ thực hiện chưa được một nửa (47,2%) so với kế hoạch đặt ra. 

Và dù cho nhiều doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ đã có đơn hàng đến quý 3/2022 hay thậm chí hết năm nhưng thị trường đã xuất hiện các yếu tố mới ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành này. Cũng theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), xuất khẩu gỗ cùng sản phẩm gỗ có sự chậm lại trong những tháng đầu năm nay chủ yếu là do tình trạng lạm phát tăng cao tại nhiều thị trường xuất khẩu chính đã khiến cho người tiêu dùng thắt chặt trong việc chi tiêu. Ngoài ra, giá cước vận tải ở mức cao, giá hàng hóa, nguyên - nhiên - vật liệu nhập khẩu là đầu vào của sản xuất đều tăng mạnh bởi nguồn cung khan hiếm từ tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraine, tình hình dịch bệnh bùng phát cùng chính sách Zero COVID tại Trung Quốc. 

Thị trường chủ lực có nhiều khó khăn

Các chuyên gia cho biết, một nguyên nhân quan trọng khác khiến cho tốc độ tăng trưởng của ngành gỗ giảm tốc là hoạt động xuất khẩu sang Mỹ, thị trường tiêu thụ 60% gỗ cùng sản phẩm gỗ Việt Nam đang có dấu hiệu chững lại sau quãng thời gian bùng nổ. Cũng theo số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong 5 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam sang thị trường Mỹ chỉ tăng khiêm tốn là 1,6% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt mức 4,1 tỷ USD. Đây chính là mức tăng khá hấp dẫn với tốc độ tăng trưởng 2 con số trong những năm trước. Trong khi đó thì theo số liệu từ Ủy ban thương mại quốc tế Mỹ (USITC), trong 4 tháng đầu năm 2022, Mỹ đã chi hơn 8,8 tỷ USD nhập khẩu đồ nội thất bằng gỗ từ thế giới, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 11,4%. Việt Nam vẫn là thị trường xuất khẩu đồ gỗ nội thất lớn nhất vào Mỹ nhưng thị phần đã ghi nhận giảm 40% xuống còn 35%. Đặc biệt, nhóm hàng cũng ghi nhận sự sụt giảm mạnh nhất là đồ nội thất văn phòng (giảm 39,2%), đồ nội thất phòng khách và phòng ăn (giảm 10,2%). 

Bên cạnh đó, nhu cầu nhập khẩu đồ gỗ tại Mỹ vẫn tăng mạnh. Tuy nhiên thì ngành gỗ Việt Nam đang phải đối mặt với các biện pháp phòng vệ thương mại tại thị trường này, Cục xuất nhập khẩu cho hay. 

Vào thời điểm đầu tháng 6, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) thông báo khởi xướng điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp với tủ gỗ nhập khẩu từ Việt Nam. Trong nguyên đơn cáo buộc doanh nghiệp Việt sử dụng các bộ phận gỗ nhập khẩu từ Trung Quốc có thuộc phạm vi áp dụng của biện pháp phòng vệ thương mại mà Mỹ đang áp dụng. Và trong danh sách 11 nhóm sản phẩm xuất khẩu có nguy cơ bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại do Cục phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cập nhật đến hết tháng 11/2021, riêng ngành gỗ đã có đến 4 sản phẩm có nguy cơ bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh, gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp hoặc biện pháp phòng vệ thương mại tại Mỹ. Những sản phẩm này bao gồm gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng, tủ gỗ, ghế sofa có khung gỗ, gỗ thanh, viền dải gỗ.

6 tháng cuối năm 2022, ngành gỗ có nhiều thách thức

Theo Hiệp hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương (BIFA), thủ phủ đồ gỗ của Việt Nam dự báo ngành gỗ trong 6 tháng cuối năm 2022 sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn. Chủ tịch của BIFA - ông Nguyễn Liên cho hay, ngành gỗ đang đứng trước những khó khăn, thị trường tiêu thụ lớn tại Mỹ và Châu Âu đang có xu hướng giảm do các biến động về địa chính trị cùng những khó khăn sau khi thực hiện giãn cách xã hội phòng chống dịch bệnh COVID-19, đồng USD mất giá nên nhu cầu mua nội thất gỗ cũng ở mức khi người dân ưu tiên mua sắm các mặt hàng thiết yếu khác. Trong khảo sát của BIFA, thời gian sắp tới có nhiều nhà máy chế biến gỗ tại Bình Dương có thể không có đơn hàng để sản xuất như Công ty CP Karta, Công ty TPP One hay một số doanh nghiệp ký kết hợp đồng mới cũng ghi nhận giảm mạnh so với năm 2021 như Công ty TNHH TM & SX gỗ Thịnh Phát Tân Uyên; Công ty TNHH An Khang (cùng giảm 50%); Công ty TNHH Interwood (giảm 40%)… 

Theo lời đại diện của một công ty chế biến gỗ, hiện tại hầu hết các doanh nghiệp đang vướng chi phí đầu vào như xăng dầu, chi phí logistics, các loại hóa chất sơn phủ sản phẩm,... đã kéo theo giá thành sản phẩm rất cao. Chính vì thế mà một số doanh nghiệp đã hạn chế nhận đơn hàng mới nếu như không thương lượng được với mức giá phù hợp. 

Cũng tương tự, lãnh đạo của Công ty Cổ phần gỗ Minh Dương (TP. Thuận An) cho hay, hiện tại đơn hàng đi Mỹ và Châu Âu của công ty đã ký đến hết quý 3/2022 nhưng chi phí lại đội lên rất nhiều, trong đó dịch vụ phí xuất khẩu tăng chóng mặt. Chi tiết, mỗi container xuất khẩu sang Châu Âu đóng phí từ 6.000 - 8.000 USD, xuất sang Mỹ là 10.000 - 12.000 USD đã gây áp lực cho doanh nghiệp trong việc đàm phán nhận các đơn hàng mới trong các tháng cuối năm 2022.