Lạm phát khiến doanh nghiệp bán lẻ "hụt hơi", hầu bao bị thắt chặt

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, trong thời gian 9 tháng đầu năm 2022, kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ đã ghi nhận được sự phục hồi từ mức thấp của năm 2021. Mặc dù vậy thì từ quý 4/2022, chi tiêu của người tiêu dùng đã thắt chặt bởi những yếu tố kinh tế vĩ mô như là lạm phát gia tăng cũng như tỷ lệ thất nghiệp cao. 

Có thể thấy, xu hướng thắt chặt chi tiêu cũng đã diễn ra ngay cả đối với thực phẩm cũng như các mặt hàng thiết yếu. Kết quả kinh doanh trong quý 4/2022 cho thấy, doanh thu thuần của các doanh nghiệp bán lẻ từ Công ty Cổ phần Đầu tư Thế giới di động (mã chứng khoán: MWG), Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (FRT Retail - Mã chứng khoán: FRT) hay  Digiworld (Mã chứng khoán: DGW) và Petrosetco (Mã chứng khoán: PET) đều cho thấy sụt giảm.

Ngoài doanh thu đi xuống bởi nhu cầu yếu đi thì các chi phí bán hàng lãi vay cũng đã tăng lên khiến cho lợi nhuận sau thuế nhiều doanh nghiệp ghi nhận giảm đến hai chữ số so với cùng kỳ. Các chuyên gia cho biết, người tiêu dùng đang tìm kiếm các đợt giảm giá sâu cũng như xu hướng mua hàng giá rẻ có thể sẽ kéo dài đến hết năm 2023. 

MWG và FPT Retail hụt hơi vì cầu suy yếu

Sau thời gian 9 tháng đầu năm tăng trưởng dương, Công ty Cổ phần Thế giới Di động (Mã chứng khoán: MWG) đã bắt đầu ghi nhận sự sụt giảm một cách đáng kể về doanh thu cũng như lợi nhuận ở trong quý 4/2022 bởi sức mua các sản phẩm điện máy và điện thoại giảm mạnh hơn so với dự kiến, thậm chí là với cả nhóm hàng thực phẩm cùng các mặt hàng thiết yếu. 

Cũng theo đó, hoạt động kém hiệu quả của mảng công nghệ thông tin, điện tử gia dụng (ICT & CE) kết hợp với chi phí tài chính tăng mạnh cũng đã kéo theo lợi nhuận ròng trong quý IV của MWG giảm đến 60% còn 619 tỷ đồng, thấp nhất trong thời gian 5 năm trở lại đây. 

Chủ tịch MWG - ông Nguyễn Đức Tài cho rằng, khi thu nhập người lao động giảm thì sức mua cũng sẽ có vấn đề và dĩ nhiên là ngành bán lẻ sẽ cũng bị ảnh hưởng. Người tiêu dùng cũng thắt chặt hầu bao thì những thứ không thực sự cần thiết sẽ bị loại bỏ, với những thứ cần thiết họ cũng sẽ mua hàng có mức giá rẻ hơn. Cũng theo đó, những ngành bị ảnh hưởng nhiều chính là những ngành không ảnh hưởng trực diện đến đời sống hàng ngày như điện thoại, điện máy và hàng tiêu dùng.

Khó khăn trong năm của MWG cũng còn được thể hiện qua việc đóng cửa các cửa hàng họ “AVA” AVAFashion (mặt hàng thời trang), AVAJi (mặt hàng đồng hồ, trang sức, mắt kính), AVACycle (mặt hàng xe đạp). Và tính đến cuối năm 2022, chỉ còn có hai chuỗi AVASport (mặt hàng đồ thể thao chính hãng) và AVAKids (mặt hàng sản phẩm cho mẹ và bé) còn hoạt động.

Còn đối với mảng dược phẩm của MWG đó là Nhà thuốc An Khang - chuỗi bán lẻ này cũng không được mở mới thêm trong thời gian 5 tháng cuối năm. Kết thúc năm 2022, An Khang đã mang về 1.500 tỷ đồng doanh thu cho MWG. 

Như thế, tính chung cả năm thì doanh thu thuần của MWG tiếp tục lập kỷ lục với 133.405 tỷ đồng, so với năm 2021 tăng hơn 8% nhưng cũng chỉ hoàn thành 95% mục tiêu của năm. Lợi nhuận giảm sâu ở trong quý 4 cũng đã kéo lãi sau thuế cả năm ngoái chỉ còn 4.102 tỷ đồng, so với mức kỷ lục của 2021 giảm 16%  và mới đạt 65% chỉ tiêu năm.

Câu chuyện tương  tự cũng diễn ra với Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (FPT Retail - Mã chứng khoán: FRT). Trong khi doanh thu đi ngang thì lợi nhuận sau thuế quý 4/2022 của đơn vị này giảm đến 72% so với cùng kỳ. 

Phía doanh nghiệp cho biết, trong kỳ đối mặt với nhiều bất lợi bởi tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng ở trong đợt mở bán sản phẩm mới của Apple, sức mua hàng của ICT giảm mạnh bởi ảnh hưởng bởi các yếu tố vĩ mô, chi phí tài chính liên tục tăng cao bởi lãi suất tăng và căng thẳng thị trường vốn,... dẫn đến kết quả kinh doanh năm của FPT Shop không đạt như kỳ vọng mặc dù 9 tháng đầu năm có kết quả kinh doanh rất tốt. 

Còn đối với chuỗi nhà thuốc Long Châu bởi nhu cầu tiêu dùng về các mặt hàng dược phẩm và mở rộng độ phủ của chuỗi nên ghi nhận được kết quả kinh doanh tốt. 

Lũy kế trong năm 2022, FRT vẫn ghi nhận tăng trưởng 34% về doanh thu so với năm 2021, đạt mức 30.166 tỷ đồng và thiết lập mốc đỉnh mới. Trong đó thì chuỗi FPT Shop đạt doanh thu 20.689 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng trưởng 11%. Số lượng cửa hàng FPT Shop ghi nhận tăng thêm 139 cửa hàng so với năm 2021, lên mức 786 cửa hàng.

Còn với doanh thu chuỗi Long Châu Đạt mức 9.596 tỷ đồng, so với năm 2021 tăng gấp 2,4 lần. 537 cửa hàng trong năm 2022 và có 937 cửa hàng đã mang lại doanh thu. 

Sức mua hàng ICT giảm mạnh hơn so với dự kiến

Hai Công ty chuyên phân phối điện thoại, laptop đó là Digiworld (Mã chứng khoán: DGW) và Petrosetco (Mã chứng khoán: PET) cũng đã chứng kiến lợi nhuận tụt dốc khi mà nhu cầu dành cho các mặt hàng này đi xuống.

Thông thường thì quý 4/2022 chính là thời điểm ra mắt điện thoại iPhone, nhu cầu mua sắm laptop ở trong mùa tựu trường cũng cao hơn so với thông thường, là động lực hỗ trợ cho lợi nhuận dành cho Digiworld cũng như Petrosetco.

Trên thực tế thì tình hình kinh tế quý 4/2022 không khả quan, tiêu dùng cho các sản phẩm không thiết yếu ảm đạm, ảnh hưởng đến ngành ICT nói chung. Bên cạnh chính sách Zero COVID của Trung Quốc khiến cho thị trường điện thoại, laptop mất nguồn cung. Kết quả chính là doanh thu mảng điện thoại di động của Digiworld giảm tới 50% trong quý 4, từ đó kéo tổng doanh thu thuần quý cuối năm 2022 giảm 48%.

Cũng trong quý 4/2022, Petrosetco ghi nhận lãi sau thuế chưa đến 1 tỷ đồng, trong khi đó cùng kỳ lãi 138 ty đồng, khác xa so với dự báo trước đó. Ngoài ra, nguyên nhân doanh thu đi xuống, chi phí lãi vay cũng tăng 3 lần chính là yếu tố ăn mòn lợi nhuận của doanh nghiệp này. 

Trong khi đó thì câu chuyện với Công ty Cổ phần Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (mã chứng khoán: PNJ) lại ghi nhận tích cực hơn khi mà doanh thu thuần trong quý 4 tăng 18%, lợi nhuận sau thuế ghi nhận tăng gần 3%. Cả năm, PNJ cũng ghi nhận lãi sau thuế là 1.807 tỷ đồng, so với năm 2021 tăng 76% và cao nhất từ trước đến nay.

Trong năm 2022, Vincom Retail (Mã chứng khoán: VRE) chính là chủ đầu tư duy nhất mở mới 3 trung tâm thương mại đó chính là Vincom Mega Mall Smart City, Vincom Plaza Mỹ Tho và Vincom Plaza Trần Huỳnh, Bạc Liêu. Cùng với sức cầu hồi phục sau dịch thì cả năm công ty này báo lãi sau thuế 2.735 tỷ đồng, so với mức nền thấp năm 2021 tăng 108%.

Và theo Chứng khoán VNDirect, PNJ và Vincom Retail kinh doanh mặt hàng xa xỉ phẩm cũng như có vị thế tiền mặt ròng nên ít bị tác động bởi suy giảm cầu tiêu dùng. Cũng theo các chuyên gia, thông thường thì những tầng lớp giàu có sẽ thường là nhóm cuối cùng cảm nhận được tác động tiêu cực vào tiêu dùng bởi quy mô tài sản nắm giữ của họ là vô cùng lớn. 

Cũng theo đó, chi phí lãi vay cũng trở thành gánh nặng cho nhiều doanh nghiệp bán lẻ. Bên cạnh đó thì chi tiêu của người dân cũng yếu đi, vấn đề đó là chi phí lãi vay ở trong bối cảnh lãi suất tăng cao cũng chính là yếu tố kìm hãm sự tăng trưởng lợi nhuận của những doanh nghiệp bán lẻ. 

Theo ghi nhận, chi phí lãi vay của các doanh nghiệp gấp đôi, thậm chí là gấp ba lần trong năm 2021. Trong đó thì chi phí lãi vay của MWG tăng hơn 102% lên mức 1.362 tỷ đồng; Digiworld và Petrosetco cũng ghi nhận tăng lần lượt 209% và 100%. Ở chiều hướng ngược lại, chi phí lãi vay của PNJ và Vincom Retail đã ghi nhận giảm so với năm trước đó bởi giảm bớt đi vay cũng như nắm giữ vị thế tiền mặt cao.

Cũng theo Chứng khoán VNDirect, lãi suất vay đã tăng dần trong giai đoạn hạn mức tín dụng có phần hạn chế cũng như điều kiện vĩ mô trên toàn cầu không có sự ổn định, các doanh nghiệp như là PNJ và Vincom Retail với lượng tiền mặt ròng cũng sẽ là thành trì tốt trong ngành tiêu dùng và bán lẻ. 

Còn Thế giới di động và FPT Retail cũng đang cho thấy được sự thay đổi ở trong chiến lược với mục đích đánh giá lại nhu cầu của thị trường cũng như bảo vệ cấu trúc tài chính lành mạnh, trong đó việc giảm tốc độ mở rộng chuỗi cũng sẽ giảm bớt đi gánh nặng về mặt chi phí. 

Thế giới di động cũng đã thực hiện được các khoản vay nước ngoài trong kỳ hạn 5 năm với giá trị là 250 triệu USD với mức lãi suất cố định khoảng 6,5% với mục đích giảm thiểu tác động của việc tăng lãi suất trong thời gian tới. Dù cho các khoản vay này sẽ chịu lỗ tỷ giá, nhưng theo giới chuyên gia, việc đánh giá đảm bảo nguồn tiền ổn định chính là ưu tiên quan trọng hơn rất nhiều.