Không thể đốt cháy giai đoạn khi sản xuất chip Make in Vietnam

Sự khởi đầu

Báo cáo của Công ty nghiên cứu Technavio cho thấy dự kiến thị trường chất bán dẫn tại Việt Nam tăng thêm 1,65 tỷ USD ở giai đoạn 2021-2025, với khoảng 6,52%/ năm của tốc độ tăng trưởng kép (CAGR).

Với sự xuất hiện của những ông lớn như LG, Samsung, Apple, Intel hay Xiaomi, Việt Nam đang trở thành điểm đến của sản xuất công nghiệp điện tử. Tuy nhiên, sản xuất linh kiện, chip hay vật liệu bán dẫn mới là đỉnh cao của khối công nghệ.

Nhiều tập đoàn lớn của thế giới thời gian qua đã đầu tư tư nhiều vào sản xuất chip bán dẫn ngay tại Việt Nam như Samsung, Intel, Synopsys. Tuy nhiên việc nghiên cứu phát triển cũng như sản xuất chip bán dẫn đang tập trung chủ yếu vào 3 ông lớn sản xuất chính là Intel, Samsung và TSMC. Trong 3 ông lớn trên, mỗi tập đoàn đều có những điểm nổi bật về chuyên môn riêng về chip nhớ, chip cho máy tính và chip cho các thiết bị di động.

Thậm chí ngay cả những ông lớn công nghệ khác cũng chưa thể gia nhập vào thị trường rộng lớn này. Những bài toán khó có thể giải như thời gian đầu tư dài từ 5-7 năm, công nghệ lõi độc quyền, vốn lớn (10-20 tỷ USD/ nhà máy). Bởi lẽ đó, gần như việc sản xuất chip bán dẫn là nhiệm vụ khó có thể thực hiện đối với những doanh nghiệp trong nước.

Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp Việt đã chọn lựa thử thách rất khó khăn này.

Hồi tháng 8 vừa qua, Viettel đã đề xuất lên Thủ tướng để tham gia vào nghiên cứu, thiết kế và sản xuất chip nhằm phục vụ nhu cầu trong nước, rồi hướng đến việc xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Cách đây 4 năm, công ty cũng đã đầu tư 40 triệu USD vào việc nghiên cứu và sản xuất chip. Viettel cũng đã thiết kế thành công chip trong thiết bị dùng cho trạm viễn thông 5G.

Ông Nguyễn Vũ Hà, Tổng giám đốc Tổng công ty Công nghiệp công nghệ cao Viettel cho biết việc thiết kế, sản xuất chip 5G với tên thương hiệu Viettel là một sự khởi đầu quan trọng của hành trình đi đến làm chủ toàn bộ công nghệ có liên quan đến 5G của tập đoàn.

Bên cạnh đó, công ty cũng đã đặt quyết tâm lớn trong lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế, sản xuất chip “Make in Vietnam”. Bên cạnh việc hợp tác với công ty quốc tế nhằm chuyển giao công nghệ, Viettel cũng đã kết hợp với những chuyên gia ở lĩnh vực sản xuất chip trong và ngoài nước, cũng như đội ngũ nhà khoa học chuyên môn cao ở những trường đại học để có thể thực hiện được điều trên.

Vừa qua, công ty trực thuộc Tập đoàn FPT là FPT Semiconductor đã đưa ra công bố về dòng chip bán dẫn có tích hợp đầu tiên được thiết kế tại Việt Nam và sản xuất tại xứ sở kim chi.

Theo thông tin từ ông Trần Đăng Hòa, Phó tổng giám đốc FPT Software, FPT Semiconductor dự kiến sẽ cung cấp 35 triệu đơn vị chip cho thị trường toàn cầu trong 2 năm tiếp theo. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng đề ra kế hoạch đưa thêm 7 dòng chip khác ra thị trường vào năm 2023, phục vụ nhiều lĩnh vực như IoT, công nghệ, viễn thông, thiết bị thông minh, năng lượng, thiết bị chiếu sáng, công nghệ trên ô tô.

Đối mặt với sự nghi ngờ về việc FPT chỉ thiết kế chip gia công, lãnh đạo của FPT nhận định: “Thiết kế chip và thương mại chip là 2 khâu quan trọng nhất trong ngành sản xuất chip, dường như đã có mọi thứ. Đối với sản xuất chip, một là đầu tư nhập dây chuyền sản xuất khi có quy mô lớn, dây chuyền và công nghệ đã có sẵn hoặc đặt gia công. Điều này tương tự như Apple chỉ thiết kế về màu sắc, vật liệu, kiểu dáng và tính năng, cùng với phần mềm iOS cho sản phẩm iPhone, trong khi Foxconn và Luxshare chịu trách nhiệm sản xuất, và rồi iPhone vẫn là của Táo Khuyết”.

Năng lực sản xuất chip của Việt Nam

Thông qua mối quan hệ đối tác với công ty quốc tế, Việt Nam có khả năng thiết kế các vi mạch tích hợp IC, chẳng hạn như IC cho máy điều hòa không khí và tủ lạnh, qua đó cải thiện chuỗi giá trị của toàn ngành, theo ông Robert Li, Phó chủ tịch phụ trách bán hàng cho Synopsys tại Đài Loan và Nam Á.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Công nghệ và Vi mạch TP.HCM đưa ra nhận định rằng Việt Nam sẽ có đủ khả năng để thiết kế chip. Hiện nay, điều còn thiếu là xây dựng nhà máy sản xuất chip. Việt Nam sẽ có thể tham gia vào nhóm sản xuất chip trên toàn cầu nếu có đủ 2 vấn đề này.

Ông Tuấn nói: “Tại các trung tâm nghiên cứu, trường đại học nước ngoài, hiện đã có nhóm chuyên gia người Việt làm việc và nghiên cứu thành công hệ thống chip 2.5D có tích hợp AI và IoT - Internet vạn vật. Sản phẩm này sở hữu những ưu điểm như chi phí thấp, tương hỗ và phù hợp đối với ngành công nghệ phần mềm đã phát triển tại Việt Nam. Hệ thống chip này cũng đã được ứng dụng thành công ở việc nuôi thủy hải sản tại Nha Trang”.

GS.TS. Đặng Lương Mô, nhà khoa học về vi mạch tại Nhật cho rằng Việt Nam có nguồn nhân lực thiết kế làm chip khá đông khi có khoảng 40-50 doanh nghiệp với nghìn kỹ sư chuyên môn cao. Thế nhưng, chế tạo là yếu tố quan trọng nhất của ngành này, nên cần nguồn vốn hàng tỷ hay hàng chục tỷ USD. Do vậy, cần có nhà máy đầu tư và thị trường để tạo nên một công nghiệp chip bài bản.

Ông Đặng Lương Mô nói: “Sản xuất chip Make in Vietnam có thể chậm, tuy nhiên sẽ chậm mấy mấy nhịp khi gia nhập cách mạng 3.0 nếu bỏ qua”.

Thế nhưng, không chỉ cần vốn đầu tư để xây dựng một nền công nghiệp bán dẫn cạnh tranh mà còn cần tiếp cận công nghệ phù hợp, tạo nên nguồn cung để bảo đảm phục vụ ổn định cho sức tiêu thụ của thị trường. Và những điều này vẫn còn là bài toán khó.

Theo các chuyên gia, Việt Nam phải gia công, làm thuê rồi tạo ra chip IoT “Make in Vietnam” để có thể tiếp cận công nghệ sản xuất chip bán dẫn. Sau đó mới là phát triển công nghệ cốt lõi.
Ngoài việc tham gia vào công đoạn R&D, Việt Nam cũng cần nỗ lực có được những thỏa thuận hợp tác chuyển giao công nghệ với các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản, hay Mỹ. Qua đó, đi đến tự chủ với các công đoạn quan trọng trong quy trình sản xuất hoàn toàn.